Аляксандар Монтаўт
Аляксандар Монтаўт (? — па 1440) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, староста салечніцкі (1422—1435) і эйшыскі (1440)[1]. Пачынальнік роду Монтаўтаў.
 Герб «Тапор» | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Памёр | па 1440 |
| Род | Монтаўты |
| Бацькі | невядома |
| Жонка | Алена |
| Дзеці | Міхайла, Ян Таўцівіл, Барташ, Конрад |
Вотчынныя ўладаньні знаходзіліся каля Салечнікаў, таксама меў прынамсі адну вёску ў Ашмянскім павеце[2].
Імя
рэдагавацьМундалд або Монталд (Mundoald, Montaldus[3]) — імя германскага паходжаньня[4][5]. Іменная аснова аснова -мунд- (-мунт-, -монт-) (імёны ліцьвінаў Монтгерд, Валімонт, Жыгімонт; германскія імёны Mundgerd, Walmont, Sigimunt) паходзіць ад германскага *mundô 'рука, абарона, крэўнасьць'[6] або гоцкага munds 'моц розуму, імкненьне', mundrs 'гарлівы, палкі'[7], а аснова -валд- (-алд, -олт) (імёны ліцьвінаў Геральт, Левалт, Рамвольт; германскія імёны Gerwald, Lewolt, Romuald) — ад гоцкага і германскага waldan 'валодаць, гаспадарыць' або wulþus 'слава, мажнасьць'[8].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Alexander Monthowd, capitaneus in Soleczniki (27 верасьня 1422 году)[9]; under dem hoptmanne Montawd czu Salsenik (1422—1429 гады)[10]; Montholdi (1 верасьня 1431 году)[11]; Montolth [sigilla] (20 студзеня 1433 году)[12]; Montolt Solcznicensis [tenutarii] (27 лютага 1434 году)[13]; Allexander alias Muntholt (21 кастрычніка 1440 году)[14]; Монътовту (Монътовт[15], 1440—1449 гады)[16]; пану Монтовъту (22 кастрычніка 1503 году)[17]; Mantaw[15].
Біяграфія
рэдагавацьЗь літоўскага баярскага роду. Імаверна, быў братам Конрада Кучука. Відаць, быў у сваяцтве з Бутрымамі, а таксама з Чупурнам і Гінтаўтам.
Упершыню ўпамінаецца ў акце Мельнскага міру (1422 год). 11 ліпеня 1439 году прасіў Папу дазволіць абраць сабе духоўніка. 21 кастрычніка 1440 году разам з жонкамі і сынамі зрабіў наданьне віленскім францішканам.
У шлюбе з Аленай (нявысьветленага паходжаньня) меў сыноў Міхайлу, Яна Таўцівіла, Барташа і Конрада[2].
Мова і культура
рэдагавацьДа акту Чартарыйскага замірэньня (1431 год), а таксама да ўласнай граматы ад 21 кастрычніка 1440 году прывесіў пячаці з рускім надпісам[18][19][20]:
ПЕЧАТЬ МОНТОВТОВА
Да акту Гарадзенскай умовы (1434 год) прывесіў пячаць з рускім надпісам[21]:
ПЕЧАТ МОНТОВТОВА
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Пазднякоў В. Мантоўты // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 270.
- ^ а б Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 272.
- ^ Les Registres de Grégoire IX. — Paris, 1908. S. 107, 191.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1135.
- ^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 2006. S. 358.
- ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 180.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
- ^ Dokumenty strony polsko-litewskiej pokoju mełneńskiego z 1422 roku. — Poznań, 2004. S. 11.
- ^ Полехов С. Новые документы о Киевской земле XV века // Сфрагістичний щорічник. Вип. ІІ. — Киïв, 2012. С. 274.
- ^ Бучинський Б. Кілька причинків до часів вел. князя Свитригайла (1430—1433) // ЗНТШ. Т. 76. — Львів, 1907. С. 135—136.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 94.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 105.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 190.
- ^ а б Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 271.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 21.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 5 (1427—1506). — Vilnius, 2014. P. 369.
- ^ Бучинський Б. Кілька причинків до часів вел. князя Свитригайла (1430—1433) // ЗНТШ. Т. 76. — Львів, 1907. С. 136.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 190.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 177.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 101.
Літаратура
рэдагаваць- Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. — (сьціслая вэрсія кнігі: Вытокі Вялікае Літвы. — Менск, 2021. — 89 с.)
- Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.: Склад — структура — улада / пераклад А. Мікус. — 2-е выд. — Смаленск: Інбелкульт, 2014. — 386 с. — ISBN 978-5-00076-015-4