Монтаўты (род)

Монтаўты, Монтаўтавічы — літоўскі шляхецкі род гербу «Тапор».

Прозьвішча

Мундалд або Монталд (Mundoald, Montaldus^[1]) — імя германскага паходжаньня^[2]^[3]. Іменная аснова аснова -мунд- (-мунт-, -монт-) (імёны ліцьвінаў Монтгерд, Валімонт, Жыгімонт; германскія імёны Mundgerd, Walmont, Sigimunt) паходзіць ад германскага *mundô 'рука, абарона, крэўнасьць'^[4] або гоцкага munds 'моц розуму, імкненьне', mundrs 'гарлівы, палкі'^[5], а аснова -валд- (-алд, -олт) (імёны ліцьвінаў Геральт, Левалт, Рамвольт; германскія імёны Gerwald, Lewolt, Romuald) — ад гоцкага і германскага waldan 'валодаць, гаспадарыць' або wulþus 'слава, мажнасьць'^[6].

Пачынальнік роду — літоўскі баярын Аляксандар Монтаўт, імаверны родзіч Яна Бутрыма, які на Гарадзельскай уніі (1413 год) атрымаў герб «Тапор». У 1422—1435 гадох Монтаўт быў старостам салечніцкім (потым атрымаў Салечнікі ад вялікага князя Жыгімонта Кейстутавіча ва ўласнасьць), у 1440 годзе староста эйшыскі^[7].

Міхайла (?—1486), сын Монтаўта. Староста луцкі ў 1463—1477 гадох, намесьнік наваградзкі ў 1482—1484 гадох, маршалак гаспадарскі ў 1482 годзе, кашталян троцкі з 1483 году. Належаў да групоўкі магнатаў, якая выступала за раўнапраўныя дачыненьні ВКЛ і Польшчы ў рамках уніі. Ачольваў раду вялікага князя Жыгімонта Кейстутавіча. Меў маёнткі на Украіне, Жырмуны каля Ліды, Шарсьцін у Гомельскай воласьці.
Ян Таўцівіл, сын Монтаўта, крайчы вялікі літоўскі ў 1481 годзе.
Юры (?—1508), сын Міхайлы, староста крамянецкі ў 1505—1506 гадох^[8].

^ Les Registres de Grégoire IX. — Paris, 1908. S. 107, 191.
^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1135.
^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 2006. S. 358.
^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 180.
^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
^ Пазднякоў В. Мантоўты // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 270.
^ Пазднякоў В. Мантоўты // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 271.

Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0

Валеры Пазднякоў, Мантоўты, Электронная энцыкляпэдыя «Вялікае Княства Літоўскае»