Гасьцілавічы (Менская вобласьць)
Гасьці́лавічы[1] — вёска ў Беларусі, на рацэ Гайне. Уваходзяць у склад Лагойскага сельсавету Лагойскага раёну Менскай вобласьці. Знаходзяцца за 4 км на ўсход ад Лагойску, на шашы Р3.
| Гасьцілавічы лац. Haściłavičy | |
| |
| Першыя згадкі: | 14 стагодзьдзе |
| Краіна: | Беларусь |
| Вобласьць: | Менская |
| Раён: | Лагойскі |
| Сельсавет: | Лагойскі |
| Вышыня: | 221 м н. у. м. |
| Насельніцтва: | 523 чал. (2010) |
| Часавы пас: | UTC+3 |
| Тэлефонны код: | +375 1774 |
| Паштовы індэкс: | 223111 |
| Нумарны знак: | 5 |
| Геаграфічныя каардынаты: | 54°12′29″ пн. ш. 27°53′42″ у. д. / 54.20806° пн. ш. 27.895° у. д.Каардынаты: 54°12′29″ пн. ш. 27°53′42″ у. д. / 54.20806° пн. ш. 27.895° у. д. |
Гасьцілавічы на мапе Беларусі ±   Гасьцілавічы | |
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |
Назва
рэдагавацьІмя Гастыла або Гастэль (Gastila, Gostilo, Gastel[2]) можа мець як славянскае, так і германскае (гоцкае) паходжаньне[3]. Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае германскую (перадусім усходнегерманскую) этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, фармант -гаст- (германскія імёны Gasto, Gasticho, Gastald) паходзіць ад гоцкага і германскага gasts 'госьць, вандроўнік'[4].
Гісторыя
рэдагавацьВялікае Княства Літоўскае
рэдагавацьУ пісьмовых крыніцах вёска ўпамінаецца ў XIV стагодзьдзі як маёнтак у Лагойскім удзельным княстве. У 1395 годзе вялікі князь літоўскі Вітаўт перадаў Гасьцілавічы віленскаму ваяводу Войцеху Манівіду, што ў 1407 годзе было пацьверджана навечна.
Пад уладай Расейскай імпэрыі
рэдагавацьПаводле рэвізіі 1795 году ў вёсцы 23 двары, 170 жыхароў. У XIX ст. вёска, уласнасьць Тышкевічаў. У 1811 годзе — 81 рэвіская душа мужчынскага полу, уладаньне графа П. Тышкевіча. У 1833 годзе вёска ў складзе маёнтку Лагойск. У 1844 годзе — 16 двароў, 102 жыхары, уласнасьць графа Канстанціна Тышкевіча, мелася карчма, даход зь якой складаў 90 рублёў срэбрам. У 1870 годзе — вёска, 73 рэвіскія душы мужчынскага полу, пры рацэ Гайна, у Лагойскай воласьці Барысаўскага павету Менскай губэрні.
Вяскоўцы былі прыхаджанамі Лагойскага праваслаўнага прыхода Сьвята-Мікалаеўскай царквы. У пачатку XX ст. — вёска, цэнтар Гасьцілавіцкай сельскай грамады, у якую ўваходзілі 18 гаспадарак, што мелі 237,4 дзесяціны зямлі. У 1912 годзе дзеяла народная аднаклясная вучэльня. У 1917 годзе ў вёсцы налічвалася 44 двары, 256 жыхароў, на базе народнага вучылішча адкрыта пачатковая школа. Настаўнікам Іванам Бабкоўскім створаны першы на Лагойшчыне культурна-асьветніцкі гурток.
Найноўшы час
рэдагавацьЗ 20 кастрычніка 1924 году вёска ў Лагойскім сельсавеце Менскай акругі, з 20 лютага 1938 году — Менскай вобласьці. У 1930 годзе арганізаваны калгас «Прафінтэрн», працавала кузьня. У 1941 годзе налічвалася 90 двароў, 450 жыхароў. У Другую сусьветную вайну нацысты зьнішчылі 2 двары, загубілі 4 жыхары, 15 вяскоўцаў загінулі на фронце, 11 — у партызанах. Да 2003 году вёска — цэнтар калгасу «8 Сакавіка».
Насельніцтва
рэдагавацьДэмаграфія
рэдагаваць- XVIII стагодзьдзе: 1795 — 170 чал.
- XIX стагодзьдзе: 1844 — 102 чал.
- XX стагодзьдзе: 1917 — 256 чал.; 1945 — 450 чал.; 1969 — 391 чал., 120 двароў; 1999 — 481 чал.
- XXI стагодзьдзе: 2003 — 478 чал.; 2008 — 522 чал., 157 двароў; 2010 — 523 чал.
Інфраструктура
рэдагаваць У вёсцы працуе сярэдняя школа, дзіцячы садок, дом культуры з кіназалай, бібліятэка, пошта, аўтазаправачная станцыя, крама, лазьня, вясковы стадыён. Цэнтар сельскагаспадарчага прадпрыемства СК «Лагойскі» РДУП «Беларуснафта-Менскаблнафтапрадукт».
Славутасьці
рэдагавацьКурганны могільнік. За 3 км на поўнач ад вёскі, ва ўрочышчы Тур’я (былы хутар), у лесе 9 насыпаў дыямэтрам 8—10 м, вышынёй 1,2 м. Унесены ў Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцей Рэспублікі Беларусь пад шыфрам 613В000244. Прысвоена 3 катэгорыя каштоўнасьці. Ахоўваецца дзяржавай[5].
Асобы
рэдагаваць- Уладзімер Анісковіч — літаратар, крытык, перакладчык
- Віктар Гайсёнак — доктар фізыка-матэматычных навук, прафэсар, ляўрэат Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь у вобласьці навукі і тэхнікі, пасол Рэспублікі Беларусь у Польшчы
- Мікалай Жалабковіч — харэограф, мастацкі кіраўнік ансамбля народнага танца «Лявоніха»
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (djvu) С. 255
- ^ Heintze A. Die deutschen Familien-Namen, geschichtlich, geographisch, sprachlich. — Halle, 1903. S. 141.
- ^ Harvard Studies in Classical Philology. Vol. 8. — Boston, 1897. P. 145.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
- ^ Напісана паводле інфармацыі з афіцыйнага сайту грамадзкага аб’яднаньня «Беларускае добраахвотнае таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры»
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- Прагноз надвор’я ў в. Гасьцілавічы(недаступная спасылка)