Тышкевічы

Тышкевічы
	Герб «Ляліва»
Краіна паходжаньня	Вялікае Княства Літоўскае
Тытул	графы
Прызнаныя ў	Вялікае Княства Літоўскае, Рэч Паспалітая, Расейская імпэрыя

Тышкевічы (Tyškievičy) — шляхецкі род гербу «Ляліва», прадстаўнікі якога займалі высокія дзяржаўныя і вайсковыя пасады ў Вялікім Княстве Літоўскім.

Валодалі вялікімі маёнткамі на тэрыторыі сучасных Беларусі (галоўная рэзыдэнцыя — Лагойск), Летувы (Біржы) і Ўкраіны (Бярдычаў).

У наш час прадстаўнікі роду жывуць у Бэльгіі, Вялікабрытаніі, Польшчы і Францыі^[1].

Паходжаньне рэдагаваць

Генэалёгія роду на панэгірыку Яну Скуміну Тышкевічу

Паходяць ад Каленіка Мішкавічы, якому вялікі князь Сьвідрыгайла падараваў у 1437 сяло Буркаўцы і слабадзішчы (г.зн. з палёгкамі для сялянаў) Мігеявічы, Хадарковічы і Ейковічы ў Жытомірскім павеце, а таксама сёлы Астаф’ева, Вальковічы, Дэмадковічы, Вішчы і Кусопічы ў Оўруцкім павеце. Каленік Мішкавіч таксама атрымаў вялікі маёнтак Чарталесы, у якім ягоныя нашчадкі збудавалі Бярдычаў. Зь цягам часу колькасьць маёнткаў у прадстаўнікоў роду павялічылася.

У Каленіка Мішкавіча было 3 сыны — Сенька, Івашка і Тышка (Цімафей) Каленікавічы, якія падзялілі паміж сабой бацькоўскія ўладаньні. Сенька Каленікавіч быў падскарбіем і падканцлерам вялікага князя Сьвідрыгайлы ў 1450 г. Як сьведчаць імёны прадстаўнікоў гэтага роду і дакумэнты, да 2-й паловы XVI ст. Тышкевічы былі праваслаўнай веры.

Ад трэцяга сына Каленіка Мішкавіча Тышкі менавіта паходзіць прозьвішча роду (г.зн. нашчадкаў Тышкі), у якога было 5 сыноў. Старэйшы Барыс (памёр пасьля 1498) быў жанаты зь Мілохнай, сястрой вядомага вайсковага дзеяча і кіраўніка казакоў Астафія Дашкевіча (Дашковіча). Пра нашчадкаў Барыса зьвестак няма. Другі сын, Леў (памёр да 1515) быў вялікакняскім дваранінам (прыдворным). Ад яго сына Скуміна Львовіча Тышкевіча (інакш — Івана Скуміна Львовіча; памёр у 1566) паходзіць галіна роду Скумінаў-Тышкевічаў (згасла 26 чэрвеня 1808). Трэцім сынам Тышкі быў Васіль Тышкевіч (памёр 13 жніўня 1571), ад якога паходзіць графская галіна роду Тышкевічаў-Каляніцкіх (так спачатку яны называліся), або Тышкевічаў, графаў «на Лагойску і Бярдычаве».

Герб роду рэдагаваць

Выкарыстоўвалі прыватны шляхецкі герб «Ляліва», якім таксама карысталіся 593 роды Вялікага Княства Літоўскага і Каралеўства Польскага.

Апісаньне гербу: у блакітным полі залаты маладзік рогамі ўгору, над ім залатая 6-прамянёвая зорка. Кленод — над прылбіцай з каронай на паўлінавых пёрах такія ж маладзік й зорка.

Герб выбіваўся на літоўскіх манэтах Тэадорам Тышкевічам — падскарбіем вялікім літоўскім.

Найбольш вядомыя прадстаўнікі рэдагаваць

Васіль Тышкевіч (1492—1571) — ваявода падляскі і смаленскі; атрымаў ад вялікага князя Жыгімонта Аўгуста тытул графа
Ян Скумін Тышкевіч (каля 1572 — 1642) — ваявода амсьціслаўскі, троцкі і віленскі
Юры Тышкевіч (1596—1656) — біскуп віленскі і жамойцкі
Людвік Тышкевіч (1748—1808) — гетман польны літоўскі
Канстантын Тышкевіч (1806—1868) — беларускі археоляг, гісторык, этнограф, фальклярыст; адзін з заснавальнікаў беларускай навуковай археалёгіі
Яўстах Тышкевіч (1814—1873) — беларускі археоляг, гісторык, этнограф, краязнаўца, музэязнаўца; адзін з заснавальнікаў беларускай навуковай археалёгіі

Галерэя рэдагаваць

Мужчынскі партрэт
Тышка Каленікавіч
Васіль Тышкевіч
Юры Тышкевіч
Антоні Дамінік Тышкевіч
Антоні Казімер Тышкевіч
Марцін Тышкевіч
Юзэф Тышкевіч
Антоні Ян Тышкевіч
Мікалай Тышкевіч
Міхал Тышкевіч
Піюс Тышкевіч
Оскар Тышкевіч

Жаночы партрэт
Эўфрасіньня Тышкевіч
Сузанна Курч (з Тышкевічаў)
Аляксандра Тышкевіч (з Чартарыйскіх)
Тэадора Тышкевіч (з Сапегаў)
Марыя Тэрэза Тышкевіч (з Панятоўскіх)
Марыя Тышкевіч (з Радзівілаў)
Марыя Тышкевіч (з Радзівілаў)
Ганна Тышкевіч

Крыніцы рэдагаваць

^ Грыцкевіч А. Тышкевічы // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 681.

Літаратура рэдагаваць

Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая. — 591 с. — ISBN 985-11-0214-8

Вонкавыя спасылкі рэдагаваць

Тышкевічы — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

[1] Грыцкевіч А. Тышкевічы // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 681.

[1]