Аўтарытарызм
Аўтарытары́зм (ад лац. auctoritas — улада, уплыў) — характарыстыка адмысловых тыпаў недэмакратычных рэжымаў, заснаваных на неабмежаванай уладзе аднай асобы або групы асобаў пры захаваньні некаторых эканамічных, грамадзянскіх, духоўных воляў для грамадзян. Тэрмін «аўтарытарызм» быў уведзены ў навуковы зварот тэарэтыкамі Франкфурцкай школы нэамарксызма і азначаў вызначаны набор сацыяльных характарыстак, уласьцівых як палітычнай культуры, так і масавай прытомнасьці ў цэлым.
Палітычны рэжым, які адпавядае прынцыпам аўтарытарнасьці, азначае адсутнасьць сапраўднай дэмакратыі як у стаўленьні вольнага правядзеньня выбараў, так і ў пытаньнях кіраваньня дзяржаўнымі структурамі. Часта спалучаецца з дыктатурай асобнай асобы, якая выяўляецца ў той або іншай ступені.
Прыкметы аўтарытарнага рэжыму
рэдагаваць- аўтакратызм або невялікі лік носьбітаў улады (манарх, дыктатар, ваенная хунта, алігархічная група);
- непадкантрольнасьць улады народу, звужаныя або зьведзеныя да мінімума дзеяньня прынцыпаў выбарнасьці дзяржаўных органаў і службовых асобаў, падсправаздачнасьць іх насельніцтву;
- ігнаруецца прынцып падзелу ўлад, глава дзяржавы, выканаўчая ўлада дамінуюць, роля прадстаўнічых органаў абмежаваная;
- манапалізацыя ўлады і палітыкі, недапушчэньне рэальнай палітычнай апазыцыі і канкурэнцыі (часам адсутнасьць разнастайных палітычных інстытутаў можа быць сьледзтвам нясьпеласьці грамадзянскага грамадзтва);
- адмова ад татальнага кантролю над грамадзтвам, неўмяшаньне або абмежаванае ўмяшаньне ў па-за палітычныя сфэры, першым чынам у эканоміку;
- у якасьці мэтадаў дзяржаўнага кіраваньня дамінуюць камандныя, адміністрацыйныя, у той жа час адсутнічае тэрор, практычна не ўжываюцца масавыя рэпрэсіі;
- адсутнічае адзіная ідэалёгія;
- правы і волі асобы галоўным чынам абвяшчаюцца, але рэальна не забясьпечваюцца (першым чынам, у палітычнай сфэры);
- асоба пазбаўленая гарантыяў бясьпекі ва ўзаемаадносінах з уладай;
- сілавыя структуры грамадзтву практычна непадкантрольныя і выкарыстоўваюцца часам у палітычных мэтах.
Прыклады
рэдагаваць- Чэхаславаччына ў 1947—1989 гадах.
- Аргентына пры Пэроне.
- Баўгарыя ў 1945—1990 гадах.
- Польшча ў 1945—1981 гадах.
- Партугалія ў 1928—1974 гадах.
- Куба пры Фідэлю Кастра
- Югаславія пры маршале Ціта
- Таджыкістан пры Рахмоне
- і іншыя
Таксама часам лічыцца аўтарытарызмам дзяржаўны лад Беларусі за Лукашэнкам.
Глядзіце таксама
рэдагаваць| Гэта — накід артыкула. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго. |