Сурвіла
Сурвіла (Сурвіл, Шурвіла), Сурывіла, Сырвіла (Шырвіл) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.
| Сурвіла лац. Surviła | |
| Surville | |
| Паходжаньне | |
|---|---|
| Мова(-ы) | германскія |
| Утворанае ад | Sure + Willo |
| Іншыя формы | |
| Варыянт(ы) | Сурвіл, Сурывіла, Сырвіла, Шурвіла, Шырвіл |
| Зьвязаныя артыкулы | |
| якія пачынаюцца з «Сурвіла» | |
Паходжаньне рэдагаваць
- Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў
Сурвіла (Surville) — імя германскага паходжаньня[1]. Іменная аснова -сір- (-сер-, -сіс-) (імёны ліцьвінаў Сіргоўд, Сіргут, Сірмонт; германскія імёны Siriaud, Sergudo, Sirmont) паходзіць ад гоцкага sisu 'чароўны сьпеў, заклён'[2], а аснова -віл- (імёны ліцьвінаў Вільбут, Вільгейда, Мунтвіл; германскія імёны Willebut, Williheid, Muntwil) — ад гоцкага wilja 'воля'[3]. Такім парадкам, імя Сурвіла (Сірвіла) азначае «заклён волі»[4].
Адпаведнасьць імя Сурвіла германскаму імю Surville, ад якога ўтварыліся назвы некалькіх мясцовасьцяў у Францыі, сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў[1].
У Прусіі бытавала імя Сірвіл: Sirwille (1409 год)[5].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: by her Hans Surwillen… Surwillendorffe (Паведамленьні аб літоўскіх дарогах)[6]; et Thomam Surwillen interpretem… Thomas Surwille… dominum Thomam Surwille (Хроніка Віганда)[7]; Thomas Surwille (2 красавіка 1398 году, 1398 год)[8]; Hannus Surwille (1399 год, 1400 год)[9]; Minigaylo Gedigoldi cum fratre germano Swiwilone [Survilone] (18 студзеня 1401 году)[10]; Hannus Surowyl (23 жніўня 1411 году)[11]; пан Гринко Сурвилович (17 кастрычніка 1437 году)[12]; Сурвило (1440—1476 гады, 1440—1492 гады, 1463—1476 гады[13], 31 сакавіка 1534 году[14]); Назку Сурвиловичу[15], Гринъкови Сурвиловичю[16] (1440—1492 гады); Гринъку Сурвиловичу (7 лістапада 1442 году)[17]; Вилнянину Раку Сурвиловичу (10 сакавіка 1514 году)[18]; з Упиты… Богдан Сурвилович (1533—1535 гады)[19]; до мене Воитеха Миколаевича Сурвила (22 чэрвеня 1562 году)[20]; Воитех Суръвило (1565 год)[21]; небожчика Войтеха Миколаевича Сурвила[22], слугу Ивана Сурвиловича[23], Андреевая Хоружичовая Ейшишская Зофея Яновна Сурвилянка[24] (1567 год); пан Еразмус Грегор’евич Сурвило (5 студзеня 1580 году)[25]; miasteczko Gieranonskie… Maciey Surwilo (26 лютага 1619 году)[26]; Jerzy Surwiłł mp.; Jan Surwił… Daniel Surwił (15—23 кастрычніка 1655 году)[27]; ode mnie Daniela Surwiła… Daniel Surwiłło… Daniela Surwiły… Samuell Michał Surwiłło (1665 год)[28]; spectabilem dominum Stanislaum Benedictum Surwił (XVII ст.)[29]; Daniło Surwił… Marcin Surwił (6 студзеня 1700 году)[30]; Ioannes Surwił (1752 год)[31]; Józef Szurwillo (21 жніўня 1780 году)[32]; iegomość pan Stanisław Surrywiłło — komornik xięstwa Żmuydzkiego (20 ліпеня 1784 году)[33]; spectabilis olim domini Stanislai Surwił consularis caunensis vidua (XVIII ст.)[34].
Носьбіты рэдагаваць
- Тамаш і Ганус Сурвілы — браты-служкі Тэўтонскага ордэну зь літоўскіх баяраў
- Сурвіла Гедыгольдавіч — літоўскі баярын, які засьведчыў акт Віленска-Радамскай уніі 1401 году[35]
- Грынька Сурвілавіч — літоўскі баярын, які ў 1437 годзе засьведчыў наданьне Сьвідрыгайлы Каленіку Мішкавічу; пазьней атрымаў наданьні ад вялікага князя Казімера
- Назка Сурвілавіч — літоўскі баярын, які атрымаў наданьне ад вялікага князя Казімера
- Рак Сурвілавіч — віленскі мешчанін, які ўпамінаецца ў 1514 годзе
- Сурвіла Міхалкавіч — продак полацкіх баяраў Бірыбольдзічаў, які ўпамінаецца ў 1534 годзе
- Эразмус Рыгоравіч Сурвіла — зямянін Ковенскага павету, які ўпамінаецца ў 1580 годзе
- Аршуля Эразмусаўна Сурвіловіч — эйрагольская зямянка, якая ўпамінаецца ў 1592 годзе[36]
- Івонка Сурвіла (у дзявоцтве Шыманец; нар. 1936) — дзяячка беларускай эміграцыі, старшыня Рады Беларускай Народнай Рэспублікі
Сурвіловічы — прыгонныя зь вёскі Мясьлюкаў (Віленскі павет), якія ўпамінаюцца ў XIX стагодзьдзі[37].
Сурвілы (Surwiło) — прыгонныя з ваколіцаў Сьвянцянаў, мястэчка Шэметаўшчыны, вёсак Старлыгаў, Концінентаў, Сурвілаў, Яневічаў і Каладзянкі, якія ўпамінаюцца ў XIX стагодзьдзі[38].
Сурвілы (Surwiłło) — прыгонныя зь мястэчка Жодзішкаў, якія ўпамінаюцца ў XIX стагодзьдзі[39].
Сурвілы (Surwił) — прыгонныя з ваколіцаў Сьвянцянаў, якія ўпамінаюцца ў XIX стагодзьдзі[40].
Сурвілы гербаў Геральт, Корвін, Котвіца, Любіч, Порай і Сьлепаўрон і Сурвілы Багдановічы — літоўскія шляхецкія роды зь Віленскага[41] і Троцкага паветаў[42].
Сырвілы (Syrwiłło) гербу ўласнага — шляхецкі род Рэчы Паспалітай[43].
Шырвілы (Szyrwił) — літоўскі шляхецкі род[44].
У 1588 годзе ўпамінаецца «грунт» Сурвілавічы, у 1589 годзе — маёнтак Сурвілавічы ў Жамойцкім старостве[45].
На гістарычнай Ашмяншчыне існуе вёска Сурвілы, у гістарычнай Прусіі — Сурвілі. Назву Сурвілішкі маюць дзьве вёскі на гістарычнай Ашмяншчыне.
Глядзіце таксама рэдагаваць
Крыніцы рэдагаваць
- ^ а б Schmittlein R. L’anthroponyme germanique employé d’une façon absolue en fonction toponymique // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1962. P. 115—116.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 19.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 26.
- ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 92.
- ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 2. — Leipzig, 1863. S. 702, 706.
- ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 2. — Leipzig, 1863. S. 597, 604, 640.
- ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 51, 961.
- ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 961, 963.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 37.
- ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 226.
- ^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 1, 1366—1506. — Lwów, 1887. S. 34.
- ^ Полоцкие грамоты XIII — начала XVI в. Т. 1. — М., 2015. С. 192, 261.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 17 (1530—1536). — Vilnius, 2015. P. 422.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 22.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 23.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 68.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 279.
- ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 36.
- ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 151.
- ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 160.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 438.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 550.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 756.
- ^ Jablonskis K. Archyvinės smulkmenos // Praeitis. T. 2. — Kaunas, 1933. P. 434.
- ^ Lietuvos inventoriai XVII a. — Vilnius, 1962. P. 73.
- ^ Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Warszawa, 2009. S. 305, 311.
- ^ Lietuvos inventoriai XVII a. — Vilnius, 1962. P. 250.
- ^ Ragauskaitė A. Kauno miestiečių pavardžių formavimasis XVI—XVIII amžiuje // Acta linguistica Lithuanica. T. 45, 2001. P. 131.
- ^ Łapiński Ł., Wilczewski W. F. «Komput katolików» parafii żołudzkiej z 1700 roku // Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne. Nr. 115, 2021. S. 278.
- ^ Sẽnosios Pasvalio bažnyčios knygos. VII. 1743—1776 metų mirties metrikų knyga. — Savilaida, 2016. P. 15.
- ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 338.
- ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 24. — Вильна, 1897. С. 277.
- ^ Ragauskaitė A. Kauno miestiečių pavardžių formavimasis XVI—XVIII amžiuje // Acta linguistica Lithuanica. T. 45, 2001. P. 132.
- ^ Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 270.
- ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 3. ― Вильна, 1904. С. 4.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 523.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 70, 175, 185—186.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 136.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 193.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 800.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 421.
- ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 11. — Warszawa, 1938. S. 231.
- ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 11. — Warszawa, 1938. S. 304.
- ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 2. ― Вильна, 1903. С. 27, 103.
Літаратура рэдагаваць
- Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. — (сьціслая вэрсія кнігі: Вытокі Вялікае Літвы. — Менск, 2021. — 89 с.)