Вікіпэдыя

Сара Бэрнар

француская акторка

Са́ра Бэрна́р (па-француску: Sarah Bernhardt, народжаная Henriette Rosine Bernard; 22 кастрычніка 1844, Парыж — 26 сакавіка 1923, Парыж) — француская акторка габрэйскага паходжаньня. Яна зарабіла сабе славу на сцэнах Францыі ў 1870 годзе, і неўзабаве была запатрабаваная ў Эўропе й Амэрыцы. Бэрнар атрымала рэпутацыю сур’ёзнай драматычнай акторкі, зарабіўшы мянушку «Боская Сара». Акрамя таго, яна выконвала мужчынскія ролі, у тым ліку «Гамлета» Шэксьпіра. Эдмон Растан называў яе «каралевай паставы і прынцэсай жэсту», а Віктор Юго хваліў ейны «залаты голас». Яна зьдзейсьніла некалькі тэатральных гастроляў па ўсім сьвеце і была адной зь першых вядомых акторах, якія запісвалі гукі і здымаліся ў кінафільмах.

Сара Бэрнар
Sarah Bernhardt
Sarah Bernhardt-Nadar.jpg
Фота 1864 году
Імя пры нараджэньні Henriette Rosine Bernard
Дата нараджэньня 22 кастрычніка 1844
Месца нараджэньня Парыж, Францыя
Дата сьмерці 26 сакавіка 1923 (78 гадоў)
Месца сьмерці Парыж, Францыя
Прычына сьмерці Урэмія і ныркавая недастатковасьць[d]
Месца пахаваньня
Месца вучобы
Занятак акторка, сцэнарыстка
Бацька Эдуар Бэрнар[d][1]
Маці Жудыт-Жулі Бэрнар[d]
Дзеці Марыс Бэрнар[d]
Узнагароды
IMDb ID nm0076800
Подпіс Выява аўтографу

БіяграфіяРэдагаваць

Нарадзілася ў Парыжы ў Лацінскім квартале 22 ці 23 кастрычніка 1844 году ў сям’і нідэрляндзка-габрэйскай куртызанкі з заможнай кліентурай, то бок кліентурай з найвышэйшага саслоўя[2][3][4][5]. Бацька будучай зоркі быў невядомы. Паводле некаторых зьвестак, верагодна, ён быў сынам заможнага купца з Гаўра[6]. Пазьней Бэрнар успамінала, што сям’я ейнае бацькі аплочвала ейную адукацыю, настойвала, каб яна была ахрышчаная як каталічка, і пакінула вялікую суму грошай, якую Сара атрымала ў сваё паўналецьце[6]. Ейная маці часта наведвала малую, якая спачатку жыла ў Брэтані, а потым пасялілася ў парыскім прадмесьці Нёі-сюр-Сэн.

Калі Бэрнар споўнілася сем гадоў, маці аддала яе ў школу-інтэрнат дзеля дзяўчат у прыгарадзе Парыжу Отэй, аплачваючы адукацыю грашымі сям’і Саранага бацькі. Там малая упершыню ўзяла ўдзел у пастаноўцы, выканаўшы ролю ў п’есе «Клятыльда», дзе Бэрнар была ў ролі Каралевы фэяў, выконваючы сваю першую з шматлікіх драматычных сцэнаў. У той час як яна навучалася ў школе-інтэрнаце, ейная маці дасягнула найвышэйшых парыскіх колаў, абслугоўваючы палітыкаў, банкіраў, генэралаў і пісьменьнікаў. Ейнымі заступнікамі і сябрамі сталі Шарль дэ Марні, герцаг Марні, браценік імпэратара Напалеона III і прэзыдэнт заканадаўчай улады Францыі[7]. Ва ўзросьце 10 гадоў, пры падтрымцы Марні, Бэрнар была прынятая ў Граншам (франц. Grandchamp), эксклюзіўную аўгустынскую каталіцкую школу ля Вэрсалю.

ТворчасьцьРэдагаваць

Скончыла драматычную клясу Парыскай кансэрваторыі (1862). Працавала ў тэатрах «Камэдзі Франсэз», «Жымназ», «Порт-Сэн-Мартэн», «Адэон». У 1893 годзе набыла тэатар «Рэнэсанс», у 1898 годзе — тэатар на плошчы Шатле, які атрымаў назву «Тэатар Сары Бэрнар» (цяпер вядомы як Гарадзкі тэатар па-француску: Théâtre de la Ville). Шматлікія выбітныя дзеячы тэатру, напрыклад Кастанцін Станіслаўскі, лічылі мастацтва Бэрнар узорам тэхнічнай дасканаласьці. Аднак віртуознае майстэрства, выкшталцоная тэхніка, мастацкі густ спалучаліся ў Бэрнар з знарочыстай эфэктнасьцю, некаторай штучнасьцю гульні.

Сярод лепшых роляў варта вылучыць доньню Соль («Эрнані» Віктор Юго), Маргарыту Гат’е («Дама з камэліямі» Дзюма-сына), Тэадору (аднайменнай п’есы Сарду), прынцэсы Мара, герцага Рэйхштацкага (у аднайменнай п’есе і «Арляню» Растана), Гамлет (аднайменнай трагедыі Шэксьпіра), Ларэнзача (аднайменная п’еса Мюсэ). З 1880-х гадоў Бэрнар гастралявала ў шматлікіх краінах Эўропы і Амэрыкі, выступала ў Расеі (1881, 1892, 1908—1909). У 1922 годзе пакінула сцэнічную дзейнасьць.

Асабістае жыцьцёРэдагаваць

 
Сара Бэрнар у 1878 годзе
 
Джавані Балдыні. Партрэт Сары Бэрнар, каля 1880 году

Сара Бэрнар мела раман з бэльгійскім шляхцічам Шарлем-Жасэфам Эжэнам Жоржам Лямаралем дэ Лінам, сынам Эжэна, 8-га прынца Ліна, зь якім у яе было адзінае дзіцяці, сын Марыс Бэрнар, які нарадзіўся ў 1864 годзе. Пазьней Шарль-Жасэф ажаніўся з польскай прынцэсай Марыяй Ябланоўскай.

Сярод блізкіх сяброў Сары былі некалькі мастакоў, у прыватнасьці Гюстаў Дарэ й Жорж Кляйра, акторы Мунэ-Сюлі й Лю Тэлег і знакаміты францускі пісьменьнік Віктор Юго. Мастак Альфонс Муха зрабіў некалькі вядомых сваіх працаў у стылі мадэрну, выкарыстоўваючы Сару Бэрнар як мадэль. Сяброўства з францускай мастачкай-імпрэсіяністам Люізай Абэма, якая была маладзей за яе прыкладна на дзевяць гадоў, было такім блізкім і такім прагным, што па чуткам яны былі палюбоўніцамі адна адной. У 1990 годзе Абэма намалявала карціну, на якой былі выяўлены два чалавекі на лодцы на возеры ў Булёнскім лесе. Гэтая карціна была падаравана «Comédie-Française». У суправаджальным лісьце было напісана, што карціна была «намалявана Люізай Абэма ў гадавіну іхняга раману»[8].

Бэрнар таксама рашуча праяўляла інтарэс да вынаходніка Нікола Тэсла, які зьневажаў ейныя пачуцьці, бо быў адданы сваёй працы.

Яна пазьней выйшла замуж за актора грэцкага паходжаньня Арыстыдаса Дамала, вядомым у Францыі сцэнічным псэўданімам Жак Дамала, у Лёндане ў 1882 годзе, але шлюб хутка скасаваўся з-за сьмерці Дамалы ў 1889 годзе ва ўзросьце 34 гадоў, бо ён меў залежнасьць ад марфіну. Пазьней Бэрнар гаварыла што мела рамантычныя адносіны з прынцам Ўэйлзкім, які пазьней стаў каралём Эдўардам VII[9].

Бэрнар аднойчы сказала, «Каб я малілася? Ніколі! Я атэіст»[10]. Тым ня менш, яна была хрышчоная ў Рымска-каталіцкай царкве й прыняла сабораваньне неўзабаве перад сьмерцю[11].

Нямое кіноРэдагаваць

Бэрнар была адной зь акторак-піянэраў нямога кіно, дэбютаваўшы ў ролі Гамлета ў дзьвюххвілінным фільме «Le Duel d'Hamlet» у 1900 годзе. Тэхнічна, гэта не было нямым кіно, і на самай справе, гэта ёсьць адно зь першых прыкладаў выкарыстаньня сынхранізаванай сыстэмы гука й малюнкаў, якія рухаюцца, створаныя новай фона-кіно-тэатральнай сыстэмы[12]. Акрамя таго, яна зьнялася яшчэ ў васьмікадравым фільме й дзьвюх біяграфічных стужках. Апошні зь якіх ёсьць фільм «Sarah Bernhardt à Belle-Isle», зьняты ў 1912 годзе, які распавядаў пра ейнае паўсядзённае жыцьцё дома.

СкладаньніРэдагаваць

  • Ма double vie. Mémoires de Sarah Bernhardt, P., 1907;
  • L’art au théâtre, P., 1923
  • В расейс. пер.- Мэмуары Сары Бэрнар, СПБ, 1908.

Выява ў мастацтвеРэдагаваць

Партрэты Сары Бэрнар пісалі Баст’ен-Лепаж, Балдыні, Гандара і іншыя мастакі, яе шматкроць фатаграфаваў Надар.

ФільмаграфіяРэдагаваць

Дадатковыя зьвесткіРэдагаваць

 
Півоня «Сара Бэрнар»

Імём Сары Бэрнар названы бэзэ-падобны шакалядны торт[13]. У гонар Сары Бэрнар названы адзін з гатункаў гібрыдных півоняў[14].

КрыніцыРэдагаваць

  1. ^ Pas L. v. Genealogics (анг.) — 2003.
  2. ^ «Sarah Bernhardt and the Divine Lie». The New York Times.
  3. ^ «Sarah Bernhardt: Was she the first 'A-list' actress?». BBC
  4. ^ «Sarah Bernhardt: Goddess with a golden voice». The Independent.
  5. ^ «Sarah: The Life of Sarah Bernhardt by Robert Gottlieb». The Guardian.
  6. ^ а б Tierchant 2009. С. 13—14.
  7. ^ Tierchant 2009. С. 29.
  8. ^ Guibert et. al., «Portrait(s) de Sarah Bernhardt», 2000
  9. ^ «Edward VII Biography». geocities
  10. ^ «Positive Atheism’s Big List of Quotations: Sarah Bernhardt». positiveatheism.org
  11. ^ «Sarah Bernhardt in the Theatre of Films and Sound Recordings», by David W. Menefee, McFarland & Company, Inc, 2003
  12. ^ «Filming Shakespeare With And Without Words In Settings Familiar And Unfamiliar». isntlifeterrible.com
  13. ^ The great Scandinavian baking book By Beatrice A. Ojakangas
  14. ^ Sarah Bernhardt Peony listed at Kelways nursery Архіўная копія

ЛітаратураРэдагаваць

  • Tierchant, Hélène Sarah Bernhardt: Madame "quand même".. — Paris: Éditions Télémaque, 2009. — ISBN 9782753300927
  • Seller G., Sarah Bernhardt, P., [s. a.];
  • Кугель А., Тэатральныя партрэты, М., 1929.

Вонкавыя спасылкіРэдагаваць

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Сара_Бэрнар&oldid=2268869»