Рыгор Пархоменка
беларускі пісьменьнік, маляр
Рыго́р То́даравіч Пархо́менка (12 лютага 1904, Ворша — верасень 1943, ?; па-расейску: Григорий Фёдорович Пархоменко) — беларускі пісьменьнік, мастак. Друкаваўся пад псэўданімамі Г. Нядоля; Р. Нядоля; Рыгор Нядоля[1].
Рыгор Пархоменка | |
| Род дзейнасьці | малярства, літаратура |
|---|---|
| Дата нараджэньня | 12 лютага 1904 (120 гадоў) |
| Месца нараджэньня | |
| Прычына сьмерці | зьнік бязь вестак падчас II сусьветнай вайны |
| Дата зьнікненьня | верасень 1943 |
| Месца вучобы | Магілёўскі Беларускі дзяржаўны пэдагагічны тэхнікум |
| Занятак | маляр |
| Гады дзейнасьці | 1924—1941 |
| Псэўданім | Рыгор Нядоля[1] |
| Жанры | акварэль, апавяданьне |
| Бацька | Тодар Пархоменка |
Жыцьцяпіс
рэдагавацьНарадзіўся ў Воршы ў 1904 годзе ў сям’і выкладчыка вобразнага мастацтва й мастака Тодара Пархоменкі. Вучыўся ў Магілёўскім Белпэдтэхнікуме[2]. Кіраваў мастацкай студыяй пры вайсковай частцы ў Магілёве[3]. Чалец Магілёўскай філіі «Усебеларускага аб’яднаньня мастакоў».
Першы арганізацыйны сход Магілёўскай філіі «Маладняку» адбыўся 15 лютага 1925 году[4]. Рыгор Пархоменка 17 кастрычніка 1925 году далучыўся да Магілёўскай філіі «Маладняку»[5][a] й пазьней Магілёўскай акруговай філіі Беларускай асацыяцыі пралетарскіх пісьменьнікаў (БелАПП’а)[b]. Друкаваўся ў літаратурных зборніках «Дняпроўскія ўсплёскі» і «Раньне», газэтах і часопісах: «Малады араты», «Магілёўскі селянін», «Чырвоная зьмена»[1].
У чэрвені 1941 году прызваны Магілёўскім вайсковым камісарыятам у войска радавым. Асуджаны 10 ліпеня 1942. Артыкул 58-10 ч. 2 на 7 гадоў. Зьнік бязь вестак у верасьні 1943 году[6][7].
Выставы
рэдагаваць- 1925 — Менск. «Першая Ўсебеларуская мастацкая выстава».
Пархоменка Рыгор Тодаравіч. Магілёў, нар. ў Воршы ў 1904 г. Студэнт Магілёўскага Белпэдтэхнікуму.
Акварэлі: № 456 «У дзень жалю», № 457 «Беларуская казка», № 458 «У ложка хворай», № 459 «На перад!», № 460 «Спатканьне», № 461 «Чырвоныя кавалерысты».[2]
- 1927 — Менск. «Другая Ўсебеларуская мастацкая выстава». Арганізавана Усебеларускім аб’яднаньнем мастакоў[8][9]
Рыгор Пархоменка. Магілёў, вул. Пляханава, 6.
№ 192 «Камсамолка».[10]
- 1929 — Менск. «Трэцяя Ўсебеларуская мастацкая выстава».
Усебеларуская Асацыяцыя Мастакоў. Магілёўская філія. Рыгор Пархоменка. Магілёў, вул. Пляханава, 6.
Акварэлі: № 143 «Будзёнаўцы», № 144 «Нямецкі акупант», № 145 «Кавалерысты», № 146 «Праз бар’ер», № 147 «Артылерысты», № 148 «Пагоня», № 149 «Выпуск паравозу».[11]
- Краявіды Магілёва
-
Магілёў, вуліца Шклоўская, касьцёл Сьвятога Францішка Ксавэрыя і Анёлаў-Ахоўнікаў і калегіюм езуітаў. 26,5×35 см. Папера, акварэль. -
Магілёў, рог пляцу Тэатральнага і вуліцы Шклоўскай, касьцёл Сьвятога Францішка Ксавэрыя і Анёлаў-Ахоўнікаў і калегіюм езуітаў. 26,5×35 см. Папера, акварэль. -
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Сям’я
рэдагаваць- Бацька — мастак Тодар Пархоменка.
- Жонка — Пархоменка А. С. жыла ў Магілёве, Ленінградзкі перавулак 10.[7]
Кнігапіс
рэдагаваць- Рыгор Нядоля. Алеся. Апавяданьне. (бел.) // Малады араты : двухтыднёвы часопіс сялянскай моладзі, дадатак да газэты «Савецкая Беларусь». — 1925. — № 8. — С. 6—8.
- Т. К-ша. На першай мастацкай выстаўцы. (Уражаньні з усебеларускай выстаўкі). // Савецкая Беларусь : штодзённая грамадзка-палітычная газэта. — 1926, 5-га студзеня. — № 3 (1598). — С. 7.
- Рыгор Нядоля. Дапрызыўнік Стах. «12 студзеня 1926 г.». (бел.) // Дняпроўскія усплёскі : літаратурны зборнік Магілёўскай філіі «Маладняка». — Магілёў: 1927. — С. 29—33.
- Рыгор Нядоля. Каханьне пана паручніка. (Апавяданьне). (бел.) // Літаратурны дадатак да газэты «Савецкая Беларусь» : часопіс. — 1928, 4 лістапада. — № 18. — С. 1, 2.
- Рыгор Нядоля. Запіскі маладога настаўніка. (бел.) // Чырвоная зьмена : газэта. — 1928.
- Рыгор Нядоля. Барыс Блакітны (3 жыцьця на Крэсах Усходніх). Апавяданьне. (бел.) // Раньне : альманах Магілёўскай акруговай філіі Беларускай асацыяцыі пралетарскіх пісьменнікаў (БелАПП'а). — Магілёў: Соха и Молот, 1929. — С. 54—68.
Архівы
рэдагаваць- Усебеларускае Аб'яднаньне паэтаў і пісьменьнікаў «Маладняк» пры Інстытуце беларускай культуры (бел.). «Беларускі дзяржаўны архіў-музэй літаратуры і мастацтва».. — фонд 225, воп. 1, адз. зах. 9, арк. 27, 92..
- Документы военных трибуналов, особых отделов и др. о репрессиях военнослужащих Советской Армии в 1941-1945 гг. (рас.) Мемориал — ЦАМО ф. 58, воп. 818883, спр. 774.
- Копии документов военных трибуналов, особых отделов и др. о репрессиях военнослужащих Советской Армии в 1941-1945 гг. (рас.) Мемориал — ЦАМО ф. 58, воп. 977520, спр. 549.
Заўвагі
рэдагаваць- ^ Чальцы Магілёўскай філіі: Васіль Гарбацэвіч, Кастусь Губарэвіч, Міхась Ланда, Юрка Лявонны, Наля Маркава, Рыгор Нядоля (Пархоменка)
- ^ Чальцы Магілёўскай філіі: В. Галіцкі, Юрка Гандлеўскі, Кастусь Губарэвіч, Міхась Клімковіч, Аркадзь Куляшоў, Юрка Лявонны, Наля Маркава, Акуліна Мялешкіна, Рыгор Нядоля (Пархоменка), Валянцін Таўлай.
Крыніцы
рэдагаваць- ^ а б в Янка Саламевіч. Слоўнік беларускіх псеўданімаў (XVI—XX стст.). — Менск: Мастацкая літаратура, 1983. — С. 95, 191. — 207 с. — 4000 ас.
- ^ а б Каталёг 1-й Усебеларускай мастацкай выстаўкі / Язэп Дыла, Мікола Шчакаціхін, Арон Касталянскі. — Менск: 1925. — С. 21 (№№ 456—461). — 44 с. — 2000 ас.
- ^ Дробов, Леонид. Живопись Советской Белоруссии (1917-1975 гг.) / под редакцией А. С. Лиса . — Минск: Вышэйшая школа, 1979. — С. 8. — 302 с.
- ^ Хроніка беларускае культуры. У «Маладняку». // Полымя : часопіс. — 1925. — № 2. — С. 206.
- ^ Усебеларускае Аб'яднаньне паэтаў і пісьменьнікаў «Маладняк» пры Інстытуце беларускай культуры «Беларускі дзяржаўны архіў-музэй літаратуры і мастацтва». — фонд 225, воп. 1, адз. зах. 9, арк. 92. Заява ў Магілёўскую філію літаратурнага аб’яднаньня «Маладняк».
- ^ Документы военных трибуналов, особых отделов и др. о репрессиях военнослужащих Советской Армии в 1941-1945 гг. (рас.) — ЦАМО ф. 58, воп. 818883, спр. 774.
- ^ а б Копии документов военных трибуналов, особых отделов и др. о репрессиях военнослужащих Советской Армии в 1941-1945 гг. (рас.) — ЦАМО ф. 58, оп. 977520, д. 549.
- ^ Гісторыя беларускага мастацтва: у 6 т. / Рэдактары тома: Л. М. Дробаў, В. Ф. Шматаў. — Мінск: Навука і тэхніка, 1990. — Т. 4. 1917—1941.. — С. 46, 47. — 352 с. — 2450 ас. — ISBN 5-343-00157-2
- ^ Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі. У 5 т. / Рэд. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш.. — Мн.: БелСЭ, 1987. — Т. 5: Скамарохі — Яшчур. — 702 с. — 9500 ас. С. 368.
- ^ Каталёг 2-й Усебеларускай мастацкай выстаўкі. / Прадмова: П. Капаевіч, Мікола Шчакаціхін, Аляксандар Грубэ, Міхаіл Філіповіч, Арон Касталянскі; мастак: Анатоль Тычына. — Менск: БДВ, 1927. — С. 11 (№ 192). — 30 с. — 500 ас.
- ^ Каталёг (Трэцяе) Усебеларускае мастацкае выстаўкі ў Менску — 1929. / Міхайла Грамыка, Уладзімер Кудрэвіч, Мікалай Красінскі, Мікола Шчакаціхін, Міхась Станюта, А. Вало, Мікалай Касьпяровіч, А. Маркоўскі; мастак: Янка Кашкель. — Менск: ФЗВ, 1929. — С. 12 (№№ 143—149). — 17 с. — 500 ас.
Літаратура
рэдагаваць- С. Кожаны. Кнігапіс. Дняпроўскія ўсплескі. (бел.) // Маладняк : часопіс. — 1927. — № 4. — С. 91, 92.
- Выставки советского изобразительного искусства. Справочник / составители: Азаркович В. Г. и др.. — Москва: Советский художник, 1965. — Т. 1. 1917—1932. — С. 166, 239, 325. — 555 с. — 3000 ас.
- Дробов, Леонид. Живопись Советской Белоруссии (1917-1975 гг.) / под редакцией А. С. Лиса . — Минск: Вышэйшая школа, 1979. — С. 8. — 302 с. — 10 000 ас.
- Орлова, Марина Александровна. Искусство Советской Белоруссии : живопись, скульптура, графика : очерки. — Москва: Издательство Академии художеств СССР, 1960. — С. 30, 69. — 326 с. — 2600 ас.
- Северюхин, Д. Я; Лейкинд, О. Л. Всебелорусское обединение (ассоцицация) художников (ВОХ); Усебеларуская аб'яднаньне мастакоў. Минск, 1927—1930. (рас.) // Золотой век художественных объединений в России и СССР (1820—1932) : справочник. — Петербург: Издательство Чернышова, 1992. — С. 49, 50. — ISBN 5-85555-004-4.
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- Государственный исторический музей (2018) Пархоменко Григорий Федорович (рас.) Экспанаты. Красная площадь, д. 1, Москва, Российская Федерация.