Аляксандар Грубэ
Алякса́ндар Васі́левіч Гру́бэ (31 жніўня [ст. ст. 19 жніўня] 1894, вёска Грыгор’еўка(ru) Ўфімскай губэрні, Расейская імпэрыя — 4 кастрычніка 1980, Масква, РСФСР, СССР) — савецкі скульптар, выкладчык. Заслужаны мастак БССР (1942), Народны мастак БССР (1944). Старшыня Саюзу мастакоў БССР (1942—1944).
Аляксандар Грубэ | |
.jpg) | |
| Дата нараджэньня | 19 жніўня 1894 |
|---|---|
| Месца нараджэньня | вёска Грыгор’еўка, Уфімская губэрня, Расейская імпэрыя |
| Дата сьмерці | 4 кастрычніка 1980 (84 гады) |
| Месца сьмерці | Масква, СССР |
| Месца вучобы | |
| Занятак | скульптар |
| Плынь | сацыялістычны рэалізм |
| Узнагароды |  |
- Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Грубэ (неадназначнасьць).
Жыцьцяпіс
рэдагавацьНарадзіўся ў вёсцы Грыгор’еўцы (цяпер Бажэнава, Белябееўскі раён, Башкартастан). У 1905—1933 рр. — вольны слухач Пензенскай мастацкай вучэльні. Скончыў Пецярбурскі ўнівэрсытэт, наведваў заняткі ў скульптурным клясе Ленінградзкай акадэміі мастацтваў.
З 1918 року працаваў у БССР. У 1918—1922 — настаўнік у Краснапольскай сярэдняй школе; стаў заснавальнікам аматарскага тэатру ў Краснапольлі (разам з Васілём і Андрэем Шашалевічамі)[1][2]. Удзельнік мастацкіх выставаў з 1925 року. У 1927—1929 быў адным з арганізатараў і старшынём Усебеларускага аб’яднаньня мастакоў. Сябра Саюзу мастакоў БССР (з 1940), у 1942—1944 — старшыня.
У 1941 року пераехаў у Маскву. Працаваў у майстэрнях Васіля Ватагіна, Мацьвея Манізера. У 1952 року атрымаў майстэрню ў Мястэчку мастакоў на Маслаўцы. Памёр у Маскве.
Творчасьць
рэдагавацьПрацаваў у галіне станковай сюжэтнай кампазыцыі, рэльефу і манумэнтальнай плястыкі. Зьведаў уплыў беларускай народнай драўлянай скульптуры. Творы Грубэ яркія і самабытныя, вылучаюцца арыгінальнасьцю і выразнасьцю плястычнай формы, эмацыйнасьцю, глыбокім пранікненьнем у народныя традыцыі зь вельмі паважлівым вывучэньнем дасягненьняў сучаснай скульптуры.
Творы
рэдагаваць- першы ў СССР помнік Уладзімеру Леніну, яшчэ прыжыцьцёвы (1922, дрэва, Краснапольле, Магілёўская вобласьць)[3][4][5];
- «Лірнік» (1925, не захаваўся);
- помнік У. Леніну для Камуністычнага ўнівэрсытэту Беларусі;
- «Кастусь Каліноўскі» (1926);
- «Раб» (1927, дрэва, Нацыянальны мастацкі музэй Рэспублікі Беларусі);
- «Максім Багдановіч» (1927, гіпс);
- «Тачачнік» (1928);
- «Чырвонаармеец» (1929);
- «Праца» (1929, дрэва, Нацыянальны мастацкі музэй Рэспублікі Беларусі);
- «Рукі прэч ад СССР» (1931, рэльеф);
- «Пяцігодку за чатыры гады» (1931, рэльеф);
- «У дні Кастрычніка» (1931, рэльеф);
- помнік Фэліксу Дзяржынскаму ў Койданаве (1932, бэтон; не захаваўся);
- «Трактарыстка» (1935, дрэва, Нацыянальны мастацкі музэй Рэспублікі Беларусі);
- помнік У. Леніну ў Барысаве (1935, бэтон; не захаваўся);
- «Беларус» (1940, не захаваўся);
- партрэт Льва Даватара (1942, гіпс, Дзяржаўная Трацьцякоўская галерэя);
- «Танкіст» (1943);
- «На Крымскай канфэрэнцыі кіраўнікоў трох вялікіх дзяржаваў» (1945, бронза);
- партрэт Канстанціна Заслонава (1946—1947, гіпс);
- помнік Валерыяну Куйбышаву ў Какчатаве (1948, бронза);
- «Першая баразна» (1949);
- «Жаночы партрэт» (1954);
- «Сталявары» (1957, гіпс);
- «Рыхард Зорге» (1959);
- «Плач» (1960);
- «У. Ленін на трыбуне» (1960);
- «Доменшчыкі» (1961);
- «Майстар Зайцаў» (1970).
Прэміі і ўзнагароды
рэдагаваць- Заслужаны мастак БССР (1942)
- першы Народны мастак БССР (1944)[6]
- Ордэн Працоўнага Чырвонага Сьцяга
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Народны тэатар Краснапольскага РЦК. Краснапольскі раённы выканаўчы камітэт. Праверана 27 лістапада 2018 г.
- ^ Лыскавец, Яраслаў (17 лістапада 2016) Непрафесійны тэатр у Краснаполлі пачаў працаваць у 1918 годзе Грамадзтва, Моладзь. «Звязда». Праверана 27 лістапада 2018 г.
- ^ Сяргей Харэўскі. Помнік Леніну ў Менску // Наша Ніва. — 17 лістапада 1997. — № 32 (93).
- ^ Трофимович, Антон (29 красавіка 2011) Какие памятники сохранились в Беларуси? (рас.). Аргументы и факты в Белоруссии. Праверана 26 лістапада 2018 г.
- ^ Памятник Ленину В.И. (рас.) Памятники и скульптуры. Минск старый и новый (12 сьнежня 2015). Праверана 26 лістапада 2018 г.
- ^ Белохвостик, Надежда (29 траўня 2014) Спиленная в Александровском сквере липа превратилась в «Раба» (рас.). Комсомольская правда. Праверана 27 лістапада 2018 г.
Літаратура
рэдагаваць- Грубе Александр Васильевич // Большая советская энциклопедия / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М.: Советская энциклопедия, 1969—1978.