Аляксандар Грубэ

Аляксандар Грубэ
	Аляксандар Грубэ
Дата нараджэньня	19 жніўня 1894
Месца нараджэньня	вёска Грыгор’еўка, Уфімская губэрня, Расейская імпэрыя
Дата сьмерці	4 кастрычніка 1980 (84 гады)
Месца сьмерці	Масква, СССР
Месца вучобы	Санкт-Пецярбурскі дзяржаўны ўнівэрсытэт;
Занятак	скульптар
Сябра ў	Беларускі саюз мастакоў
Плынь	сацыялістычны рэалізм
Узнагароды	Ордэн Працоўнага Чырвонага Сьцягу

Алякса́ндар Васі́левіч Гру́бэ (31 жніўня [ст. ст. 19 жніўня] 1894, вёска Грыгор’еўка(ru) Ўфімскай губэрні, Расейская імпэрыя — 4 кастрычніка 1980, Масква, РСФСР, СССР) — савецкі скульптар, выкладчык. Заслужаны мастак БССР (1942), Народны мастак БССР (1944). Старшыня Саюзу мастакоў БССР (1942—1944).

Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Грубэ (неадназначнасьць).

Жыцьцяпіс

Нарадзіўся ў вёсцы Грыгор’еўцы (цяпер Бажэнава, Белябееўскі раён, Башкартастан). У 1905—1933 рр. — вольны слухач Пензенскай мастацкай вучэльні. Скончыў Пецярбурскі ўнівэрсытэт, наведваў заняткі ў скульптурным клясе Ленінградзкай акадэміі мастацтваў.

З 1918 року працаваў у БССР. У 1918—1922 — настаўнік у Краснапольскай сярэдняй школе; стаў заснавальнікам аматарскага тэатру ў Краснапольлі (разам з Васілём і Андрэем Шашалевічамі)^[1]^[2]. Удзельнік мастацкіх выставаў з 1925 року. У 1927—1929 быў адным з арганізатараў і старшынём Усебеларускага аб’яднаньня мастакоў. Сябра Саюзу мастакоў БССР (з 1940), у 1942—1944 — старшыня.

У 1941 року пераехаў у Маскву. Працаваў у майстэрнях Васіля Ватагіна, Мацьвея Манізера. У 1952 року атрымаў майстэрню ў Мястэчку мастакоў на Маслаўцы. Памёр у Маскве.

Творчасьць

Працаваў у галіне станковай сюжэтнай кампазыцыі, рэльефу і манумэнтальнай плястыкі. Зьведаў уплыў беларускай народнай драўлянай скульптуры. Творы Грубэ яркія і самабытныя, вылучаюцца арыгінальнасьцю і выразнасьцю плястычнай формы, эмацыйнасьцю, глыбокім пранікненьнем у народныя традыцыі зь вельмі паважлівым вывучэньнем дасягненьняў сучаснай скульптуры.

Творы

першы ў СССР помнік Уладзімеру Леніну, яшчэ прыжыцьцёвы (1922, дрэва, Краснапольле, Магілёўская вобласьць)^[3]^[4]^[5];
«Лірнік» (1925, не захаваўся);
помнік У. Леніну для Камуністычнага ўнівэрсытэту Беларусі;
«Кастусь Каліноўскі» (1926);
«Раб» (1927, дрэва, Нацыянальны мастацкі музэй Рэспублікі Беларусі);
«Максім Багдановіч» (1927, гіпс);
«Тачачнік» (1928);
«Чырвонаармеец» (1929);
«Праца» (1929, дрэва, Нацыянальны мастацкі музэй Рэспублікі Беларусі);
«Рукі прэч ад СССР» (1931, рэльеф);
«Пяцігодку за чатыры гады» (1931, рэльеф);
«У дні Кастрычніка» (1931, рэльеф);
помнік Фэліксу Дзяржынскаму ў Койданаве (1932, бэтон; не захаваўся);
«Трактарыстка» (1935, дрэва, Нацыянальны мастацкі музэй Рэспублікі Беларусі);
помнік У. Леніну ў Барысаве (1935, бэтон; не захаваўся);
«Беларус» (1940, не захаваўся);
партрэт Льва Даватара (1942, гіпс, Дзяржаўная Трацьцякоўская галерэя);
«Танкіст» (1943);
«На Крымскай канфэрэнцыі кіраўнікоў трох вялікіх дзяржаваў» (1945, бронза);
партрэт Канстанціна Заслонава (1946—1947, гіпс);
помнік Валерыяну Куйбышаву ў Какчатаве (1948, бронза);
«Першая баразна» (1949);
«Жаночы партрэт» (1954);
«Сталявары» (1957, гіпс);
«Рыхард Зорге» (1959);
«Плач» (1960);
«У. Ленін на трыбуне» (1960);
«Доменшчыкі» (1961);
«Майстар Зайцаў» (1970).

Прэміі і ўзнагароды

Крыніцы

^ Народны тэатар Краснапольскага РЦК. Краснапольскі раённы выканаўчы камітэт. Праверана 27 лістапада 2018 г.
^ Лыскавец, Яраслаў (17 лістапада 2016) Непрафесійны тэатр у Краснаполлі пачаў працаваць у 1918 годзе Грамадзтва, Моладзь. «Звязда». Праверана 27 лістапада 2018 г.
^ Сяргей Харэўскі. Помнік Леніну ў Менску // Наша Ніва. — 17 лістапада 1997. — № 32 (93).
^ Трофимович, Антон (29 красавіка 2011) Какие памятники сохранились в Беларуси? (рас.). Аргументы и факты в Белоруссии. Праверана 26 лістапада 2018 г.
^ Памятник Ленину В.И. (рас.) Памятники и скульптуры. Минск старый и новый (12 сьнежня 2015). Праверана 26 лістапада 2018 г.
^ Белохвостик, Надежда (29 траўня 2014) Спиленная в Александровском сквере липа превратилась в «Раба» (рас.). Комсомольская правда. Праверана 27 лістапада 2018 г.

Літаратура

Грубе Александр Васильевич // Большая советская энциклопедия / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М.: Советская энциклопедия, 1969—1978.

Вонкавыя спасылкі

Слоўнік тэрмінаў выяўленчага мастацтва (рас.)

[1] Народны тэатар Краснапольскага РЦК. Краснапольскі раённы выканаўчы камітэт. Праверана 27 лістапада 2018 г.

[2] Лыскавец, Яраслаў (17 лістапада 2016) Непрафесійны тэатр у Краснаполлі пачаў працаваць у 1918 годзе Грамадзтва, Моладзь. «Звязда». Праверана 27 лістапада 2018 г.

[3] Сяргей Харэўскі. Помнік Леніну ў Менску // Наша Ніва. — 17 лістапада 1997. — № 32 (93).

[4] Трофимович, Антон (29 красавіка 2011) Какие памятники сохранились в Беларуси? (рас.). Аргументы и факты в Белоруссии. Праверана 26 лістапада 2018 г.

[5] Памятник Ленину В.И. (рас.) Памятники и скульптуры. Минск старый и новый (12 сьнежня 2015). Праверана 26 лістапада 2018 г.

[6] Белохвостик, Надежда (29 траўня 2014) Спиленная в Александровском сквере липа превратилась в «Раба» (рас.). Комсомольская правда. Праверана 27 лістапада 2018 г.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]