Плешчаніцы
Пле́шчаніцы[3] — мястэчка ў Беларусі, на беразе Плешчаніцкага вадасховішча. Цэнтар сельсавету Лагойскага раёну Менскай вобласьці. Насельніцтва на 2018 год — 5834 чалавекі[2]. Знаходзяцца за 27 км на поўнач ад Лагойску, на скрыжаваньні аўтамабільных шляхоў Барысаў — Вялейка і Менск — Полацак.
| Плешчаніцы лац. Pleščanicy | |
.jpg) Капліца Сьвятой Ганны ў старой камяніцы | |
| Першыя згадкі: | 1492 |
| Краіна: | Беларусь |
| Вобласьць: | Менская |
| Раён: | Лагойскі |
| Сельсавет: | Плешчаніцкі |
| Плошча: | 7,7941 км² [1] |
| Вышыня: | 211 м н. у. м. |
| Насельніцтва (2018) | |
| колькасьць: | 5834 чал.[2] |
| шчыльнасьць: | 748,51 чал./км² |
| Часавы пас: | UTC+3 |
| Тэлефонны код: | +375 1774 |
| Паштовы індэкс: | 223130 |
| СААТА: | 6232857905 |
| Нумарны знак: | 5 |
| Геаграфічныя каардынаты: | 54°25′25.0054″ пн. ш. 27°49′41.7929″ у. д. / 54.423612611° пн. ш. 27.828275806° у. д.Каардынаты: 54°25′25.0054″ пн. ш. 27°49′41.7929″ у. д. / 54.423612611° пн. ш. 27.828275806° у. д. |
Плешчаніцы на мапе Беларусі ±   Плешчаніцы | |
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |
| Афіцыйны сайт | |
Плешчаніцы — даўняе мястэчка гістарычнай Меншчыны.
Гісторыя
рэдагавацьВялікае Княства Літоўскае
рэдагавацьУпершыню Плешчаніцы ўпамінаюцца ў XVI стагодзьдзі як вёска Менскага павету. Маёнтак знаходзіўся ў валоданьні Тышкевічаў.
У вайну Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай (1654—1667) пад Плешчаніцамі дзеяў партызанскі аддзел Дзяніса Мурашкі[4]. Мурашкаўцы нападалі на двары той шляхты, якая перайшла на бок маскоўскіх захопнікаў, ставілі залогі на дарогах, перашкаджалі зьбіраць і вывозіць збожжа, а мясцовае насельніцтва не пускалі ехаць у акупаваны Менск[5].
Пад уладай Расейскай імпэрыі
рэдагавацьУ выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Плешчаніцы апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе сталі цэнтрам воласьці. У гэты час паселішча ўжо мела статус мястэчка. У вайну 1812 году пры адступленьні францускага войска тут адбылася бітва, у выніку якой аддзел расейскай арміі генэрала Чапліца разьбіў авангард 9-га францускага корпусу маршала Віктора.
.jpg)
У 1817 годзе ўладальнікі Плешчаніцаў Тышкевічы збудавалі ў мястэчку царкву, у 1825 годзе — заснавалі тэатар (дзеяў да 1835 году). У ХІХ стагодзьдзі дзеялі царква і сынагога; працавалі школа, бровар, 5 крамаў, 2 піцейныя двары, штогод праводзіліся кірмашы. У 1882 годзе ў мястэчку заснавалі фабрыку шавецкіх капылоў, пазьней — фабрыку шавецкіх гваздоў. У другой палове ХІХ стагодзьдзя — 50 двароў. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, працавалі расейская народная вучэльня і паштова-тэлеграфная кантора.
За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Плешчаніцы занялі войскі Нямецкай імпэрыі.
Найноўшы час
рэдагаваць25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Плешчаніцы абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР, дзе 17 ліпеня 1924 году сталі цэнтрам раёну БССР. З 1929 году тут працавалі электрастанцыя, млын, лесапільня, сукнавальня. 27 верасьня 1938 году Плешчаніцы атрымалі афіцыйны статус пасёлку гарадзкога тыпу. У Другую сусьветную вайну з 28 чэрвеня 1941 да 30 чэрвеня 1944 году мястэчка знаходзілася пад акупацыяй Трэцяга Райху. З 25 сьнежня 1962 году Плешчаніцы ўваходзяць у склад Лагойскага раёну.
У 1996—1998 гадох у Плешчаніца збудавалі новую дряўляную царкву Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла.
Насельніцтва
рэдагавацьДэмаграфія
рэдагаваць
- XIX стагодзьдзе: 1886 год — 595 чал.; 1887 год — 425 чал.[6]
- XX стагодзьдзе: 1939 год — 3,7 тыс. чал.; 1974 год — 6,7 тыс. чал.[7]; 1977 год — 6,7 тыс. чал.[8]; 1999 год — 7860 чал.[9]; 2000 год — 8,1 тыс. чал.[10]
- XXI стагодзьдзе: 2006 год — 7,8 тыс. чал.; 2009 год — 6041 чал.[11] (перапіс); 2015 год — 5829 чал.[12]; 2016 год — 5835 чал.[13]; 2017 год — 5829 чал.[14]; 2018 год — 5834 чал.[2]
Адукацыя
рэдагавацьУ Плешчаніцах працуюць 2 сярэднія, музычная, дзіцяча-юнацкая спартовая школы, 3 дашкольныя ўстановы.
Мэдыцына
рэдагавацьМэдычнае абслугоўваньне насельніцтва ажыцьцяўляе местачковая лякарня.
Культура
рэдагавацьДзеюць 2 бібліятэкі, дом дзіцячай творчасьці.
Эканоміка
рэдагавацьПрадпрыемствы паліўнай, дрэваапрацоўчай, будаўнічых матэрыялаў, харчовай прамысловасьці.
Турыстычная інфармацыя
рэдагавацьІнфраструктура
рэдагавацьНа паўднёва-заходнім беразе Плешчаніцкага вадасховішча месьціцца паляўніча-рыбалоўная база (гатэль на 60 месцаў)[15].
Славутасьці
рэдагаваць- Могілкі юдэйскія
- Сынагога (пачатак ХХ ст.)
Страчаная спадчына
рэдагаваць- Царква Сьвятой Тройцы (ХIХ ст.)
Галерэя
рэдагаваць- Краявіды Плешчаніцаў
-
Царква, аўтэнтычны выгляд -
Царква па надбудове купалоў-цыбулінаў -
Юдэйскія могілкі -
Будынак пякарні
.jpg)
.jpg)
_(01).jpg)
Асобы
рэдагаваць- Сяргей Антончык (нар. 1956) — беларускі дзяржаўны дзяяч
- Мікалай Сяменчык (нар. 1953) — гісторык
Крыніцы
рэдагаваць- ^ О некоторых вопросах административно-территориального устройства Минской области Решение Минского областного Совета депутатов от 6 апреля 2018 г. № 20 (рас.)
- ^ а б в Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
- ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (djvu) С. 238.
- ^ ЭГБ. — Мн.: 2001 Т. 6. Кн. 1. С. 512.
- ^ Сагановіч Г. Невядомая вайна: 1654—1667. — Менск, 1995.
- ^ Jelski A. Pleszczenice // Słownik geograficzny... T. VIII. — Warszawa, 1887. S. 251.
- ^ Большая советская энциклопедия, 3-е изд.: в 30 т. / Гл. ред. А.М. Прохоров. — М.: Сов. энциклопедия, 1969—1978.
- ^ ЭГБ. — Мн.: 1999 Т. 5. С. 513.
- ^ ЭГБ. — Мн.: 1999 Т. 5. С. 512.
- ^ БЭ. — Мн.: 2001 Т. 12. С. 426.
- ^ Перепись населения — 2009. Минская область (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
- ^ Численность населения на 1 января 2015 г. и среднегодовая численность населения за 2014 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
- ^ Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
- ^ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
- ^ Туристская энциклопедия Беларуси. — Мн., 2007.
Літаратура
рэдагаваць- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 12: Палікрат — Праметэй. — 576 с. — ISBN 985-11-0198-2
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 5: М — Пуд. — 592 с. — ISBN 985-11-0141-9
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VIII: Perepiatycha — Pożajście. — Warszawa, 1887.