Мураваная Ашмянка
Мурава́ная Ашмя́нка[1] — вёска ў Беларусі, на рацэ Ашмянцы. Цэнтар сельсавету Ашмянскага раёну Гарадзенскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 409 чалавек. Знаходзіцца за 12 км на паўночны захад да места Ашмяны, за 29 км ад чыгуначнай станцыі Ашмяны.
| Мураваная Ашмянка | |
| трансьліт. Muravanaja Ašmianka | |
_(2).jpg)
| |
| Краіна: | Беларусь |
| Вобласьць: | Гарадзенская |
| Раён: | Ашмянскі |
| Сельсавет: | Мураванаашмянкоўскі |
| Насельніцтва: | 409 чал. (2010) |
| Часавы пас: | UTC+3 |
| Тэлефонны код: | +375 1593 |
| Паштовы індэкс: | 231106 |
| Нумарны знак: | 4 |
| Геаграфічныя каардынаты: | 54°27′38″ пн. ш. 25°47′11″ у. д. / 54.46056° пн. ш. 25.78639° у. д.Каардынаты: 54°27′38″ пн. ш. 25°47′11″ у. д. / 54.46056° пн. ш. 25.78639° у. д. |
Мураваная Ашмянка на мапе Беларусі ±   Мураваная Ашмянка | |
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |
Мураваная Ашмянка — даўняе мястэчка[2] гістарычнай Ашмяншчыны (частка Віленшчыны). Да нашага часу тут захаваліся руіны друкарні, касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі і прыдарожная капліца, помнікі архітэктуры XVI—XVIII стагодзьдзяў. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся сьвіран, помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з рысамі стылю барока.
ГісторыяРэдагаваць
Вялікае Княства ЛітоўскаеРэдагаваць
У пісьмовых крыніцах Мураваная Ашмянка ўпершыню ўпамінаецца ў XVI стагодзьдзі як вёска, уладаньне Дарагастайскіх. Адзін з прадстаўнікоў роду Мікалай заснаваў тут кальвінскі збор, а ў 1590 годзе друкарню(be), найбольшы росквіт якой прыйшоўся на пачатак XVII стагодзьдзя. У 1615 годзе ў гэтай друкарні выйшла кніга В. Салінарыюса «Цэнзура».
У 1649 годзе Мураваная Ашмянка перайшла ў валоданьне Сапегаў, у 1678 годзе — Важынскіх.
Пад уладай Расейскай імпэрыіРэдагаваць
У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Мураваная Ашмянка апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Віленскай губэрні. На 1848 год тут было 30 двароў. На 1886 год у Мураванай Ашмянцы было 44 двары, дзейнічаў касьцёл, працавалі багадзельня, карчма і вадзяны млын. У канцы XIX стагодзьдзя расейскія ўлады з мэтай маскалізацыі краю адкрылі ў вёсцы народную вучэльню.
За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Мураваную Ашмянку занялі войскі Нямецкай імпэрыі.
Найноўшы часРэдагаваць
25 сакавіка 1918 згодна з Трэцяй Устаўной граматай Мураваная Ашмянка абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 паводле пастановы І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Мураваная Ашмянка апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Палянскай гміне Ашмянскага павету Віленскага ваяводзтва. У 1925 годзе тут працавалі школа і крама.
У 1939 годзе Мураваная Ашмянка ўвайшла ў БССР, дзе ў 1940 годзе стала цэнтрам сельсавету Ашмянскага раёну. Статус паселішча панізілі да вёскі. У Другую сусьветную вайну (травень 1944 году) каля вёскі адбыўся бой паміж сіламі АК і летувіскага дапаможнага кантынгенту (на службе Трэцяга Райху).
На 1998 год у Мураванай Ашмянцы было 140 двароў, на 1999 год — 134. У 2000-я гады вёска атрымала афіцыйны статус «аграгарадку».
- Мястэчка на старых здымках
Касьцёл, каля 1900 г.
Каплічка. Я. Булгак, 1929 г.
Сьвіран, 1929 г.
Сьвіран, фрагмэнт. Я. Булгак, 1929 г.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_(3).jpg)
Сьвіран, фрагмэнт. Я. Булгак, 1929 г.
Сьвіран, 1929 г.
Касьцёл, 1930 г.
Інтэр’ер касьцёла, 1930 г.
_(2).jpg)
.jpg)
_(2).jpg)
НасельніцтваРэдагаваць
ДэмаграфіяРэдагаваць
- XIX стагодзьдзе: 1886 год — 330 чал.
- XX стагодзьдзе: 1925 год — 1621 чал.; 1998 год — 345 чал.[3]; 1999 год — 338 чал.[4]; 1999 год — 355 чал.
- XXI стагодзьдзе: 2001 год — 338 чал.; 2010 год — 409 чал.
ІнфраструктураРэдагаваць
У Мураванай Ашмянцы працуюць сярэдняя школа, лякарня сястрынскага дагляду, амбуляторыя, аптэка, бібліятэка, дом культуры, пошта, школа мастацтваў.
Турыстычная інфармацыяРэдагаваць
.jpg)
СлавутасьціРэдагаваць
- Друкарня (цагляны будынак, збудаваны, магчыма, у 1590 годзе, перабудаваны пад палац у XIX стагодзьдзі; цяпер у руінах), якая ў пачатку XVII стагодзьдзя належала Крыштапу Дарагастайскаму і дзе была надрукаваная «Цэнзура» Салінарыя (1615 год)
- Каплічка прыдарожная
- Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі (драўляны будынак з званіцай, збудаваны ў канцы XVIII — пачатку XIX стагодзьдзя, падноўлены ў 1841 і 1874 гадох), які ёсьць прыкладам сынтэзу барока, клясыцызму і традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры
Страчаная спадчынаРэдагаваць
- Сьвіран (XVIII стагодзьдзе)
КрыніцыРэдагаваць
- ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9. (pdf) С. 106.
- ^ Krzywicki J. Oszmianka // Słownik geograficzny... T. VII. — Warszawa, 1886. S. 755.
- ^ Каранеўскі А. Мураваная Ашмянка // ЭГБ. — Менск: 1999 Т. 5. С. 237.
- ^ БЭ. — Менск: 2000 Т. 11.
ЛітаратураРэдагаваць
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Менск: БелЭн, 2000. — Т. 11: Мугір — Паліклініка. — 560 с. — ISBN 985-11-0188-5
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Менск: БелЭн, 1999. — Т. 5: М — Пуд. — 592 с. — ISBN 985-11-0141-9
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VII: Netrebka — Perepiat. — Warszawa, 1886.