Гэраін

Гэраін, дыяцэтылмарфін, дыямарфін - арганічнае хімічнае злучэньне, паўсынтэтычны апіоід (дыяцэтыляванае вытворнае марфіну). У чыстым выглядзе гэраін уяўляе сабой белае парашкападобнае рэчыва бяз водару з горкім смакам і тэмпературай плаўленьня 173 °C. Упершыню геэраін быў сынтэзаваны ў 1874 годзе шляхам ацэтыляваньня марфіну — апіяту, які месьціцца ў опіюме макавага малака і высушанай макавай саломцы (насеньне маку + прыбл. 15 см сцябла), якія атрымліваюцца з опіюмнага маку (Papaver somniferum). Гэраін адносіцца да групы дэпрэсантаў, падобна марфіну, у параўнаньні з якім пры нутравенным уводзе ён аказвае болюсуцішальнае дзеяньне мацнейшае прыкладна ў 3-5 разоў, але карацейшае. Ён з'яўляецца моцным аганістам μ, δ, κ апіёідных рэцэптараў, як і ягоныя эндагенныя аналягі — эндарфіны. Дзякуючы ацэтыльным групам гэраін перасякае гэматаэнцефалічны бар'ер хутчэй за марфін. У галаўным мозаґу ён фэрмэнтатыўна мэтабалізуецца на тэрапэўтычна актыўныя мэтабаліты: 6-мона-ацэтыл-марфін (6-МАМ) ды марфін, праз што гэраін часам клічуць пралекам .

Гэраін - гэта псыхаактыўнае рэчыва, якое з'яўляецца вельмі моцным наркотыкам, стымулятарам, які выклікае эйфарыю і блажэнную апатыю, што прызводзіць да развіцьця псыхічнай і фізычнай залежнасьці ў людзей, якія ўжываюць яго інтраназальна або шляхам інгаляцыі пароў нагрэтага гэраіну, папулярнага ў азіяцкіх краінах (так званы chasing the dragon) . Утрыманьне чыстага рэчыва ў гэраіне, які прадаецца на вуліцы, хітаецца ад 2% да 98%. Аналіз гэраіну ў порцыях, якія прадаюцца гандлярамі на вуліцах (звычайна пакецікі па 100 міліграмаў), праведзены FDA ў 2005 г., паказаў утрыманьне чыстага рэчыва ў дыяпазоне ад 7,3 да 75%. Участкі нелегальнага (на чорным рынку) гэраіну ўтрымліваюць дамешкі выпадковых і спэцыфічных рэчываў, дададзеных для павелічэння прыбытку ад продажу, якія перашкаджаюць усмоктваньню праз сьлізістыя абалонкі пры ўдыханні і ў той жа час уплываюць на канчатковы колер вулічнага гераіну (ад белага да цёмна-бурага), у залежнасьці ад ягоных некалькіх тыповых формаў, да якіх належаць  :

• руды цукар – танная забруджаная разнавіднасьць гэраіну ў выглядзе камякоў парашка або камячкоў колеру ад бэжавага да шэра-рудага;
• кампот — танны «польскі гэраін» з макавай саломкі;
• «чысты гэраін» — дарагое рэчыва з высокім утрыманьнем гэраіну ад белага да трохі бэжавага колеру, падводжанае высокай апрацоўцы .

Адкрыцьцё і гістарычнае прымяненьне

Упершыню гэраін быў атрыманы брытанскім хімікам К. Р Альдэр Райтам у 1874 годзе . Ён экспэрымэнтаваў з марфінам, спалучаючы яго з рознымі кісьлямі ў лябараторыі Мэдыцынскай школы сьв. Марыі ў Лёндане . Пры кіпячэньні марфіну з воцатным ангідрыдам праз некалькі гадзін атрымаў дыацэтылавае вытворнае марфіну — дыацэтылмарфін. Гэтае спалучэньне было высланае да Ф. М Пірса з каледжа Оўэнса ў Манчэстэры, каб праверыць на жывёлах. Гэтае рэчыва пры падскурнай ін'екцыі маладым сабакам ды трусам выклікала, сярод іншага: глыбокую дэпрэсію, жах, дрымотнасьць, чульлівыя вочы, звужаныя зрэнкі і значны сьлінацёк. Дыханьне спачатку пачашчаецца, а потым затрымліваецца. Таксама былі выяўленыя павольнае і нэрэгулярнае сэрцабіцьце і відавочная адсутнасьць кантролю над рэфлексамі цягліц. Дайшло таксама да страты магчымасьці карыстацца заднімі лапамі. Тэмпература цела панізілася прыкладна на 4 градусы .

Рэкляма гэраіну, аспірыну і ліцэталу выпрадуктаваных праз Bayer

Фляконік гэраіну Bayer

Рэчывам, які вынайшаў ангельскі хімік зацікавіўся Гэнрых Дрэзэр, супрацоўнік фармакалягічнай лябараторыі Bayer у Эльбэрфэльдзе . Ён заўважыў, што дыяцэтылмарфін нашмат мацнейшы за марфін, і пабачыў у ім вялізарны камэрцыйны патэнцыял, бо людзі даўно шукалі прэпарат, які мог б замяніць марфін, які выклікае звыканьне, у лекаваньні болю і кашлю пры рэспіраторных захворваньнях, якія мучылі чалавецтва ў той час, г.зн. сухоты і пнэўманія . Упершыню гэраін быў сынтэзаваны ў лябараторыі Bayer ў 1897 годзе. Гэта зрабіў Фэлікс Гофман — першаадкрывальнік аспірыну і хімічнай рэакцыі, якая дазваляе вырабляць яго ў прамысловых абсягах, падначалены Дрэзэра — праз 14 дзён пасьля сынтэзу ацэтылсаліцылавага квасу. Сам Дрэзер сьцвярджаў, што дыяцэтылмарфін быў вынаходніцтвам Bayer, а не Альдэра Райта. Дрэзер выпрабаваў новае рэчыва на жывёлах, супрацоўніках і сабе, потым гэтыя людзі апісвалі пачуцьці, выкліканыя ягоным прыёмам, выкарыстоўваючы тэрмін «гэраічны» ( ням. herooisch ), які затым натхніў гандлёвую назву гэраін, дадзеную ў лістападзе 1898 г. афіцыйная рэестрацыя прэпаратаў дыяцэтылмарфіну, выпушчаных на рынак канцэрнам Bayer у розных формах (пасцілкі, таблеткі, растваральныя солі і эліксіры) . Прэпараты, якія змяшчаюць гэтую дзеючую рэчавіну, былі з энтузіязмам сустрэтыя прадстаўнікамі мэдычнага сьвету: у 1899 годзе гадавы аб'ём вытворчасьці гэраіну кампаніяй Bayer склаў 1 тону, і прадукт экспартаваўся ў 23 краіны, асабліва набыўшы папулярнасьць у ЗША, у выглядзе супрацькашлявыя сыропаў . На з'ездзе лекараў Дрэзэр прэдставіў яго як ў дзесяць разоў больш эфэктыўнае рэчыва ў барацьбе з кашлям, чым прэпараты кадэіну, і пры гэтым выяўляе толькі 1/10 ад пабочных эфэктаў. Паводле словаў Дрэзэра, гэта павінны быў быць «цудадзейны прэпарат», ня толькі больш моцны ў барацьбе з болем, чым марфін, але таксама нібыта не выклікаючы звыканьня і цалкам бясьпечны . У 1900 г. The Boston Medical and Surgical Journal пісаў, што ён мае шмат перавагаў перад марфінам, ён не выклікае сна і ня выклікае страху звыканьня. Дрэзер апублікаваў мноства артыкулаў пра гэраін у мэдыцынскіх часопісах, і пачаліся навуковыя даследаваньні магчымасьці выкарыстаньня гэраіну ў лекаваньні астмы, бранхіту і тубэркулёзу. Кампанія адправіла тысячы ўзораў, пазначаных львом і глёбусам, да лекараў у Эўропе і ЗША .

З цягам часу ўсё часьцей сталі з'яўляцца першыя крытычныя галасы. У 1902 годзе францускія і амэрыканскія навукоўцы пачалі паведамляць аб выпадках гэраінавай залежнасьці. Да шпіталяў Нью-Ёрка, Філядэльфіі і іншых местаў усходняга ўзбярэжжа ЗША зьвярталіся залежныя людзі. Зафіксаваныя былі таксама выпадкі «ўжываньня гэраіну ў рэкрэацыйных мэтах». Гэтыя асобы часта прадавалі мэталічныя адходы ў якасьці другаснай сыравіны, каб пакрыць выдаткі на незаконнае набыцьцё гэраіну. У мову ўвайшоў тэрмін наркаманы. Кампанія Bayer спыніла вытворчасьць гэраіну ўжо ў 1913 годзе, а ў 1914 годзе ўжываньне гэраіну бяз рэцэпты лекара было вызнана незаконным у ЗША. У 1919 годзе амэрыканскі суд прызнаў незаконным выпісваньне лекарамі гэраіну наркаманам . У 1920 годзе Злучаныя Штаты забаранілі ўсю вытворчасьць і выкарыстаньне гэраіну ў Законе аб небясьпечных наркотыках, нават у мэдычных мэтах .

Мэханізм дзеяньня і фармакакінэтыка

Гэраін і ягоныя мэтабаліты аказваюць аганістычнае (стымулюючае) дзеяньне на мю, капа і дэльта (μ, κ, δ) апіоідных рэцэптараў, выклікаючы анальгэзыю, эўфарыю, прыгнёт цэнтральнай нэрвовай сыстэмы, уключаючы дыхальны цэнтар, і раслабленьне цягліцаў . Гэраін аказвае наступнае дзеяньне на арґанізм чалавека:

• ён прыгнятае цэнтральную нэрвовую сыстэму, у прыватнасьці дыхальны цэнтар
• ліквідуе боль
• выклікае эйфарыю, дрымотнасьць, блажэнную апатыю, прыносіць асалоду і стан неўспрымальнасьці да непрыемных ўспамінаў
• звужае зрэнкі да памеру шпількавай галоўкі
• запавольвае пэрыстальтыку страўніка і кішачніка
• звужае сьфінктар
• мае антыдыўрэтычны эфэкт .

Дэпрэсіўнае дзеяньне гэраіну на дыхальны цэнтар зьвязанае з аслабленай рэакцыяй на зьмену канцэнтрацыі СО ₂ і гіпаксіяй . Дзякуючы дзьвум ацэтыльным ґрупам гэраін валодае моцнымі ліпафільнымі ўласцівасьцямі, якія дазваляюць яму хутка пранікаць праз гэматаэнцэфалічны бар'ер (на працягу 15-20 сэкунд), дасягаючы высокіх канцэнтрацыяў у цэнтральнай нэрвовай сыстэме . Сіла і час дзеяньня гэраіну залежаць ад шляху яго паступленьня ў арґанізм. Пры ўнутрыжыльным увядзеньні эфэкт з'яўляецца праз 1-2 хвіліны, дасягаючы піку праз 10 хвілін, а абязбольвальны эфэкт захоўваецца прыкладна 3-5 гадзін . Пачуцьцё эўфарыі (прыліў, бліск), якое амаль адразу ж суправаджае нутражыльнае ўвядзеньне гэраіну, доўжыцца ўсяго ад адной да некалькіх хвілін, пасьля чаго надыходзіць перыяд заспакаеньня, які доўжыцца каля гадзіны. Пэрыяд паўраспаду гэраіну складае 15-30 хвілін , па іншых дадзеных 1,3-7,8 хвілін .

У арганізме гэраін хутка мэтабалізуецца на 6-мона-ацэтыл-марфін (6-МАМ) пад уплывам эстэразы. Гэты працэс адбываецца ў пячонцы, мозаґу, сэрцы і нырках. Максымальная канцэнтрацыя 6-МАМ вымяраецца праз 0,7-2,7 хвілін пасьля ўнутрыжыльнагага ўведзеньня гэраіну . Мяркуецца, што гэты высокаліпафільны мэтабаліт гэраіну з даўжэйшым пэрыядам паўраспаду (да 54 хвілін) мае вельмі высокае падабенства да рэцэптара й адказвае за ўсе непасярэдныя эфэкты гэраіну. Затым 6-МАМ ператвараецца ў марфін, які мае яшчэ большы перыяд паўраспаду — 2-3 гадзіны. Максымальная канцэнтрацыя марфіну як мэтабаліту дасягаецца праз 3,6-8 хвілін пасьля прыёму гэраіну . Марфін, які атрымліваецца з гэраіну, зьвязваецца з глюкуронавай кісьлёй ў печані (у асноўным у пазыцыі 3 і ў меньшай ступені ў пазыцыі 6) і ў выглядзе растваральных глюкуронідаў (55%) выводзіцца ныркамі з брулямі, але ў невялікай колькасьці з жоўцю. Таксама ў брулях прысутнічае свабодны марфін (10%) і невялікая колькасьць 6-МАМ (1,5%). 6-MAM з'яўляецца мэтабалітам, характэрным толькі для гэраіну, што дазваляе адрозьніваць яго ад іншых апіоідаў у аналізах брулі наркаманаў . Наяўнасьць 6-МАМ у брулі сведчыць аб ужываньні пацыентам гэраіну або 6-МАМ. 6-MAM можна выявіць у брулі да 24 гадзін пасьля ўжываньня гэраіну . Іншыя мэтабаліты гэраіну, выяўленыя ў невячлікіх колькасьцях у мачы чалавека, ўключаюць нормарфін глюкуранат, кадэін, марфіну дыглюкуранат ды марфіну эфірсульфат . Нормарфін атрымліваюць шляхам N-дэмэтыляваньня марфіну з удзелам цытахрому Р450 . Таксама кан'югацыя марфіну з глюкуронавай кіслатой у пазыцыі 6 валодае моцным абязбольвальным эфэктам, але з цяжкасьцю праходзіць праз гэматаэнцафалічны бар'ер .

Існуе таксама мяркаваньне, што сам гэраін ня ўплывае непасярэдна на апіоідныя рэцэптары, а з'яўляецца папярэднікам марфіну, хутка пранікае праз гэматаэнцэфалічны бар'ер, значна хутчэй, чым марфін. Толькі марфін, які вылучаецца ў галаўным мозаґу ў працэсе мэтабалізму гэраіну, адказвае за ягоны эфэкт на цэнтральную нэрвовую сістэму . Гэраін, у параўнаньні з марфінам, характарызуецца больш хуткім і моцным фармакадынамічным эфэктам, аднак малекула гэраіну мае меньшае падабенства да апіёідных рэцэптараў, чым ягоныя мэтабаліты: 6-МАМ, марфін і глюкуранат марфіну (M6G). З гэтай нагоды часта мяркуецца, што гэраін належыць да ґрупы пралекаў і ягоныя эфэкты ў асноўным з'яўляюцца вынікам дзеяньня мэтабалітаў. У плязме раптам дзейсьніцца працэс гідралізу гэраіну да 6-МАМ, а потым да марфіну. Пасьля ўнутрыжыльнага ўвядзеньня канцэнтрацыя гэраіну ў плязме зніжаецца вельмі хутка і прыкладна праз 10-40 хвілін выявіць яе ў лябараторыі стае немагчыма. Гэраін цалкам мэтабалізуецца перад вывядзеньнем з арганізма — у мачы прысутнічаюць толькі ягоныя мэтабаліты .

Дозы, якія ўжываюцца наркаманамі, вельмі індывідуальныя і залежаць, сярод іншага, ад: ўзроўню талеранцыі, які ў выпадку з гэраінам разьвіваецца вельмі хутка; рэгулярнасьці ін'екцыяў, працягласьці залежнасьці і колькасьці чыстага парашка гэраіну, які прадаецца нелегальна. Прыведзеныя лічбы ёсьць толькі для прыкладу, на іх нельга спадзявацца ў іншых мэтах. Кожны іншы чалавек ў іншы спосаб рэагуе на адную і тую ж дозу прэпарата. Доза, бясьпечная для аднаго чалавека, можа быць сьмяротнай для іншага. Дозы, якія ўжываюць людзі з моцнай залежнасьцю ад гэраіну можуць быць сьмяротныя для людзей, якія ня маюць залежнасьці ад гэтага рэчыва, таксама для людзей, якія залежныя ад гэтае рэчавіны меньш.

Прававы статус

На гэраін распаўсюджваецца Адзіная канвэнцыя аб наркатычных рэчывах 1961 года (Сьпісы I і IV) . Напрыклад, у Польшчы ён знаходзіцца ў сьпісах I-N і IV-N паводле Сьпісу наркатычных і псіхатропных рэчываў, выдадзеных у адпаведнасьці з Законам аб барацьбе з наркаманіяй .

Аптэчны і ветэрынарыйны гандаль і лекаваньне

Апакунак з ампуламі гэраіну, дазволенага да медычнага выкарыстаньня ў Велькай Брытаніі

Рызыка развіцьця залежнасьці падчас ўжываньня гэраіну вельмі высокая ў параўнаньні з іншымі вытворнымі алкалоідаў опію. Лекавальныя перавагі, якія вынікаюць з абязбольвальнага эфэкту ў большасьці пацыэнтаў ня маюць перавагі ад іншых, значна больш бясьпечных злучэньняў з гэтай лекавальнай групы; напрыклад, фэнтанілу ды ягоных вытворных і соляў марфіну. У Вялікабрытаніі прэпараты, якія зьмяшчаюць гэраін (дыямарфін) у выглядзе гідрахларыду, уключаныя ў афіцыйны рэестр лекаў, дазволеных у продаж паводле паказаньняў, лічачы лекаваньне вострага пасьляаперацыйнага болю ды хранічнага болю ў пацыэнтаў з нявылечнымі захворваньнямі і палягчэньне дыхавіцы пры азызеньні лёгкіх ; у той час як у Швайцарыі ды Каралеўстве Нідэрляндаў, прэпараты якія зьмяшчаюць гэраін (дыяцэтылмарфін), дазволеныя ў выглядзе гідрахлярыду для ін'екцыяў і лугаў для ўдыхання пароў і выкарыстоўваюцца пры лекаваньні людзей з моцнай залежнасьцю і якія не рэагуюць на замяшчальную тэрапію мэтадонам або не пераносяць яе . У чэрвені 2009 року ён быў залічаны да сьпісу наркотыкаў у Нямеччыне па вельмі строгіх правілах і ў строга вызначаных выпадках, у тым ліку: лекар, які прызначае лекі, вінны мець кваліфікацыю наркалягічнага тэрапеўта, а пацыент віннны мець ня менш за 23 гады, мець залежнасьць ад апіятаў ня меньш за пяць гадоў і прайсьці па меньшай мэры дзьва дакумэнтальна няўдалыя мэтады лекаваньня. У сьнежні 2006 г. у Нідэрляндах гэраін быў зарэестраваны ў якасьці сьродку для лекаваньня гэраінавых наркаманаў. Гэраін можа прымяняцца (ін'екцыя альбо інгаляцыя) толькі ў спэцыяльных цэнтрах і пад пільным мэдыцынскім наглядам. Гэта тычыцца людзей, на якіх ня мелі ўплыву іншыя формы тэрапіі, з'яўляюцца глыбока залежнымі наркаманамі і вымушаныя кожны дзень ужываць гэраін . У Беларусі гэраін не выкарыстоўваецца ў мэдыцыне.

Таксыкалёгія

Вострае атручаньне

Перадазоўка гэраіну, якая можа адбыцца як выніку прыёму надта вялікай дозы адразу, такой жа дозы пасьля пярэрвы альбо надта моцнага гэраіну, г. зн. добра вычышчанага ад прымешкаў, а таксама ў выніку разрыву ў страўнікавым тракце торбачкі, праглынутай чалавекам кантрабанды (body packer, body stuffer) , аб'яўляецца, сярод іншага, запаваленьнем працы сэрца, парушэньнем дыханьня і стратай прытомнасьці. У выпадках цяжкага атручваньня гэраінам можна выкарыстоўваць налаксон з асьцярогай ў якасьці проціяддзя. Прычынай сьмерці часьцей за ўсё стае прыгнёт дыхальнага цэнтру ў галаўным мозаґу .

Залежнасьць

Гэраін — гэта рэчыва, якое выклікае моцную залежнасьць і мае пэўныя фармакакінэтычныя і клінічныя адрозненьні ад марфіну. Гэраін валодае мацнейшым, але карацейшым абязбольвальным і супрацькашлявым эфэктам у адрозненьні ад марфіну. Для яго характэрнае больш інтэнсіўнае ўздзеяньне на цэнтральную нэрвовую сістэму — гэраінавае сп'яненьне дае асалоду, адчуваньне, нібы «зло зьнікла». Эфэкты выяўляюцца хутчэй, чым пасьля прыёму марфіну, бо праз наяўнасьць ў малекуле ацэтыльных груп ён больш ліпафільны, лепей рашчыняецца ў тлушчах, а гэта пазначае, што ён лягчэй праходзіць праз гэматаэнцэфалічны бар'ер. Гэраін, уведзены нутражыльна, дае эфэкт праз некалькі сэкунд пасьля ін'екцыі і дзейнічае прыкладна 6-8 гадзін (паводле іншых дадзеных 4-5 гадзін), пасьля чаго з'яўляюцца першыя сымптомы абстынэнтнага сіндрому (грыпападобныя сымптомы) і ахвоту прыняць яго ізноў. Гэраін выклікае млоснасьць і ваніты ў меньшым стопню за марфін, і прыводзіць да большай ступені заспакаеньня .

Гэраінавая залежнасьць мае назву гэраінізм. У схільных да залежнасьцяў людзей нават першая доза можа выклікаць псыхалягічную залежнасьць, то бок некантраляванае жаданьне увесьці яе ізноў. Псыхалягічная залежнасьць узмацняецца пры ўжываньні калейных дозаў гэраіну, а ў арганізме хутка разьвіваецца фізялягічная залежнасьць. Паступовае развіцьцё талерантнасьці да рэчавіны змушае наркамана павялічваць дозу дзеля дасягненьня жаданага эфэкту. Разовая нутражыльная доза для „пачаткоўца“ складае прыкладна 5-10 мг рэчыва, у той час калі цяжкі гэраінавы наркаман ўводзіць натражыльна у сярэднім 20-40 мг. (макс. 60 мг), гэта пазначае ад 300 да 500 мг гэраіну на дзень . Гэраін хутка і добра ўсмоктваецца праз сьлізьніцу носа і альвэлю, абыходзячы эфэкт першапраходжаньня, і дасягае максымальнае канцэнтрацыі праз 2-5 хвілін. Пэрыяд паўраспаду гэраіну ў выпадку ўнутрыжыльнага, назальнага і інгаляцыйнага ўведзеньня не паказвае істотных варыяцыяў, у адрозненьні ад біядаступнасьці. Ўдыханьне носам парашку альбо пароў нагрэтага гэраіну прыводзіць да стану моцнага задавальненьня. Пры аральным альбо рэктальным уводзе гэраіну не ўзьнікае рашу (флэшу), адзначаецца толькі лёгкае пачуцьцё эўфарыі, а ў плязме не выяўляецца ані гэраіну, ані 6-МАМ .

Падагрэў гэраіну перад ін'екцыяй. Зьвярніце ўвагу на сіні колер пальцаў ужывача

Хуткасьць і моц залежнасьці чалавека ад наркотыкаў, у тым ліку гэраіну, у значнай ступені індывідуальныя і залежаць ад жыцьцёвай сытуацыі (псыхічнай ды сацыяльнай) і прычыны, якая падштурхнула чалавека ўжыць наркотык. Людзі, якія апынуліся ў цяжкай эмацыйнай, радзіннай або прафэсыйнай сытуацыі, для якіх гэта спроба ўцякчы ад рэальняасьці і забыць непрыемныя перажываньні — хутчэй за ўсё набываюць залежнасьць. Залежны чалавек спрабуе атрымаць наркотык любой цаной, не зважаючы на дзеючыя маральныя і/альбо прававыя нормы (прынцып ужывай альбо загінь). Граінізм прыводзіць да псыхічнага і сацыяльнага выраджэньня залежнага чалавека. Залежны чалавек сканцэнтраваны выключна на здабычы гэраіну перастае клапаціцца пра зьнешні выгляд, гігіену, здароўе і іншыя справы, якія патрабуюць часу, канцэнтрацыі і разумовай цьвярозасьці .

Людзям, якія ў мінулым пакутавалі на гэраінавую залежнасьць (былым наркаманам), варта зьвярнуць увагу на магчымасьць рэцыдыву пасьля ўжываньня апіоідных абязбольвальных. Такая сытуацыя можа паўстаць, напрыклад, падчас хірургічных і стаматалягічных працэдураў. Шматразовае ўвядзеньне, высокая ступень падабенства мэханізму дзеяньня і шляху ўведзеньня прэпарата ў арганізм відавочна павышаюць рызыку. Навуковыя дасьледаваньні на жывёлах паказваюць зьмены ў мэтабалізме мазґавой тканіны, выкліканыя наркаманіяй. Мозаґ былога наркамана праяўляе павышаную чульлівасьць (сэнсібілізацыю) да дадзенага наркотыку працяглы час, нават на працягу ўсяго жыцьця пацыента. Гэты эфэкт выкліканы падвышанай сэкрэцыяй нэйрамэдыятара дафаміна ў прылеглым ядры, частцы мозаґу, павязанай з матывацыяй а ўзнагародай, пад дзеяньнем такіх рэчываў, якія выклікаюць звыканьне, такіх як амфэтамін, какаін, гэраін, марыхуана ды алкаголь, але варта адзначыць што кожнае з названых рэчываў мае розны малекулярны мэханізм дзеяньня. Даўгатэрміновая магчымасьць вяртаньня да залежнасьці абцяжарвае жыцьцё бяз наркотыкаў (быць чыстым), што не з'яўляецца сынонімам стану ачышчэньня арганізму ад наркотыкаў .

Абстынэнтны сіндром

Адмова ад гэраіну ў выпадку фізычнай залежнасьці выклікае рэакцыю скасаваньня, якая выяўляецца праз: ваніты, цягліцавы трэмар, дыярэі, боль у касьцях, параўнальных з «ломкай», калапсам і нават можа скончыцца сьмерцю .

Ўплыў на цяжарнасьць і пасьлярадовы пэрыяд

Даступна мала інфармацыі аб шкодным уздзеяньні гэраіну на фармаваньне і пасьпяваньне мужчынскіх і жаночых рэпрадуктыўных клеткаў, але ўплыў гэраіну на цяжарнасьць і пасьлярадавы пэрыяд, а таксама на плод і наванароджанага добра задакументаваны.

Нэгатыўныя наступствы, выкліканыя ўжываньнем гэраіну падчас цяжарнасьці, ўключаюць: выкідак, адслаеньні пляцэнты, гібель дзіцяці, дыхальныя розлады і ўроджаныя дэфэкты, інфэкцыі і затрымку развіцьця і росту. Наванароджаныя, якія нарадзіліся ад маткаў, залежных ад гэраіну, маюць меньшую вагу цела і рост ды часьцей за ўсё раптоўна паміраюць падчас сну.

Адразу пасьля нараджэньня або на працягу некалькіх дзён пасьля, становіцца прыметным абстынэнтны сындром, які характызуецца, сярод іншага, наступнымі сымптомамі: гіпэрактыўнасьць, пастойны пранізьлівы плач, цяглічныя сутаргі, патлівасьць, трэмар, парушэньні дыханьня, парушэньні сну, ненармальнае смактаньне і глытаньне, чханьне і ваніты, дыярэя і курчы. Абстынэнтны сындром ў наванароджанага можа доўжыцца ад некалькіх дзён да некалькіх месяцаў. У такіх дзяцей больш верагоднасьць узнікненьня проблемаў з навучаньнем і паводзінамі пазьней у школе, чым у іх аднагодкаў.

Раптоўнае спыненьне ўжываньня гэраіну цяжарнай жанчынай небясьпечна для дзіцяці, асабліва ў першыя тры і апошнія тры месяцы цяжарнасьці. Ёсьць рызыка выкідка або заўчасных родаў. Спыненьне ўжываньня гэраіну і пераход на тэрапію мэтадонам неабходна праводзіць пад пільным наглядам лекара. Ін'екцыя гэраіну незадоўга да родаў асабліва небясьпечная праз рызыку гіпаксіі ў наванароджанага. Жанчынам, залежным ад гэраіну, рэкамендуецца не карміць грудзьмі, бо гэраін месьціцца ў грудным малацы .

Другасныя захворваньні і (псыха)саматычныя парушаньні

Праз наяўнасьць нерастваральных у вадзе прымешкаў, якія застаюцца пасьля працэсу вытворчасьці, часта нябачных голым вокам, нутражыльныя ін'екцыі таемна вырабленага гэраіну можуць прывесьці да мэханічнага пашкоджаньня сценкаў крывяносных сасудаў і прывесьці да эмбаліі і запаленьня жылаў. Невыкананьне патрабаваньняў стэрыльнасьці і наяўнасьць пірагэнаў можуць выклікаць язву, ліхаманку і нават сэптычны шок. Частыя ўколы пакідаюць рубцы. Невыкананьне правілаў гігіены, невыкарыстаньне аднаразовых голак і неабходных для ін'екцый матэрыялаў, у тым ліку голак і шпрыцаў, можуць стаць крыніцай заражэньня такімі вірусамі, як ВІЧ і гэпатыт В і С. Валодаючы вельмі моцным абязбольвальным дзеяньнем, гэраін можа маскаваць развіцьцё хваробы ў арганізме, якую можна заўважыць толькі на далёка запушчанай стадыі. Гэраін таксама выклікае парушаньні мэнструальнага цыклу, аж да амэнарэі ўключна .

Таксычныя ўзаемадзеяньні

Адначасовае ўжываньне гэраіну і легальных наркотыкаў, прызначаных лекарам або даступных у аптэках бяз рэцэпты, стварае магчымасьць небясьпечных для жыцьця хімічных узаемадзеяньняў. Ўжыты алькаголь дадаткова ўзмацняе пабочнае дзеяньне лекаў і наркотыкаў. На дадзены момант зафіксаваныя наступныя ўзаемадзеяньні  :

• блякаваньне in vitro інактывацыі гэраіну какаінам
• затрымка распаду 6-MAM і кан'югацыі глюкуронавай кіслаты, выкліканая спажываньнем алькаголю, што прыводзіць да павышэньня таксічнасьці і сымптомаў пэрадазіроўкі гэраінам
• Рэкамендуецца мець асьцярожнасьць у выпадку адначасовага ўведзеньня, сярод іншага, бэнзадыазэпінаў, хлорамфеніколаў, трыціклічнах антыдэпрэсантаў, зыдавудынаў, ранітыдынаў, прабэнецыдаў
• магчымасьць узнікненьня вострых сымптомаў абстынэнтнага сындрому ў выпадку перадазіроўкі налаксонам ў якасьці антыдоту .

Параўнаньне характарыстыкаў гэраінавай і этылавай залежнасьцяў.

	Гэраін	Алькаголь
Залежнасьць	Псыхічнае і фізычнае; з'яўляецца вельмі хутка й з'яўляецца вельмі моцным; амаль ніхто не дае рады запанаваць на залежнасьцю;	Псыхічнае і фізычнае; вельмі моцная пры інтэнсыўным ужываньні алькаголю; пры спажываньні ў сацыяльных мэтах назіраецца сярэдняя ступень псахалягічнай залежнасьці
Развіцьцё талерантнасьці	так, вельмі хутка; плюс ужо праз 2-3 тыдні з'яўляюцца сымптомы скасаваньня, якія з кожным разам узмацняюцца і знікаюць пасьля паўторнага прыёму гэраіну; наркаман робіць усё (нават крадзежы), каб атрымаць новую дозу	так
Кароткатэрміновыя эфэкты	Зніжэнне болю і трывогі, кароткачасовая эўфарыя, эмацыйны нэйтралітэт, запор, зьніжэньне сэксуальнае цягі	Тармажэньні, анестэзія, уплыў на хуткасьць рэакцыі і здольнасьць да (сама)ацэнкі, сэнтымэнтальнасьць, агрэсыўнасьць, пераацэнка ўласных магчымасьцяў, абыякавасьць (эфэкт залежыць ад чалавека), рухавыя розлады (цяжкасьць з прамаходжаньнем), парушэньні мовы (невыразна і бяссэнсоўна)
Наступствы працяглай залежнасьці	Нэўтралізацыя; неабходнасьць ўжываньня, каб пазьбегнуць дрэннага самаадчуваньня (грыпападобных сымптомаў); магчымасьць адсутнасьці цяжарнасьці праз нерэгулярныя альбо спыненыя мэнструацые пры захаваньні магчымасьці зацяжарыць	Сур'ёзныя пашкоджаньні печані, мозаґу, сэрца і страўніка
Іншыя важлівыя заўвагі	Недаяданьне і недагляд прыводзяць да падвышэньня рызыкі захворваньня і больш цяжкай плыні інфекцыйных захворваньняў; выкарыстаньне брудных голак і шпрыцаў можа прывесьці да перадачы хваробаў, напр. гэпатыты В і С, ВІЧ-інфэкцыя і інш.; магчымасьць сьмерці ад пэрадазоўкі; вялікая рызыка заўчаснай сьмерці, павязаная са СНІДам, цырозам печані, ракам, рэспіраторнымі проблемамі, хваробамі сэрца і сасудаў (напрыклад, згартаньне жылаў, запаленьне пэрыкарда альбо кляпанаў) , самагубствы, няшчасьлівыя выпадкі, катаваньні	Небясьпечнае ўзаемадзеяньне з іншымі наркотыкамі, напрыклад, снатворнымі і апіоідамі; магчымасьць сьмерці ў выніку перадазоўкі, аварыі (асабліва за рулём)

Зноскі

рэдактуецца

Бібліяграфія

• «Фармакадынаміка» (арыг. Farmakodynamika), падручнік для студэнтаў фармацэўтыкі пад рэдакцыяй Дж. Крупіньскаё і В. Яньца, PZWL 1986 (польская)
• «Фінальныя 24 гадзіны» (арыг. Final 24 Hours) , дакументальна-біяграфічны сэрыял канала Discovery (ангельская)
• Heroïne en zwangerschap [анлайн], www.drugsinfo.nl [архіў з 21.10.2007] (галяндзкая)
• Neurosciences Amsterdam [анлайн], www.onwa.med.vu.nl [архіў з 16.04.2009] (галяндзкая)