Вікіпэдыя

Леў

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Леў (неадназначнасьць).

Леў (па-лацінску: Panthera leo) — від жывёл клясы сысуноў атрада драпежных сямейства каціных.

Леў
Клясыфікацыя
НадцарстваЭўкарыёты
ЦарстваЖывёлы
ПадцарстваЭўмэтазоі
РазьдзелБілятэральныя
ПадразьдзелДругаснаротыя
ТыпХордавыя
ПадтыпХрыбетныя
НадклясаЧатырохногія
КлясаСысуны
ПадклясаЗьвяры
ІнфраклясаПляцэнтарныя
НадатрадЛяўразыятэрыі
АтрадДрапежныя
ПадатрадКоткападобныя
СямействаКаціныя
ПадсямействаПантэравыя
РодПантэры
ВідЛеў
Падвіды
Бінамінальная намэнклятура
Panthera leo Linnaeus, 1758
Арэал
Арэал распаўсюджваньня льва

Дарослыя самцы адрозьніваюцца вялікай грывай і важаць 150—200 кг, часам да 240 кг, пры даўжыні цела без хваста 1,6—2,2 м, хвост — 90—110 см, вышыня ў холцы 90—110 см. Маса самак 90—150 кг, у асобных выпадках да 160 кг.

Індыйскі (азіяцкі) падвід ільва мае менш густую грыву, як бы прылізаную, больш прыземістае цела, што стварае ўражаньне аб яго меншых памерах у параўнаньні з афрыканскім.

Львы жывуць у сямейных групах, так званых прайдах. Прайд складаецца з аднаго самца, некалькіх дарослых самак і львянят абодвух палоў. Самкі займаюцца паляваньнем для прайда, а самец — аховай тэрыторыі. Маладыя самцы выганяюцца з прайда, нярэдка аб’ядноўваюцца зь іншымі самцамі-адзіночкамі для супольнага паляваньня.

Львы жывуць у стэпах і саванах, палююць на жывёл сярэдняга памеру, у першую чаргу, на капытных. Яны падкрадваюцца да ахвяры на невялікую адлегласьць, пасьля чаго імкліва кідаюцца на яе.

Існуе больш за дзясятак падвідаў ільвоў, якія адрозьніваюцца паводле памераў, формы грывы і інш. Усе падвіды, акрамя аднаго, жывуць у Афрыцы на поўдзень ад Сахары. Ільва называюць «Царом звяроў», які адначасова зьяўляецца традыцыйным сымбалем магутнасьці, які ўвасабляе сілу сонца і агню. У геральдыцы леў сымбалізуе каралеўскую годнасьць і высакароднасьць. Выявы ільва зьмешчаная на многіх гербах, у тым ліку — трох гарадоў Беларусі: Ліды, Слоніма і Гарадка.

Вонкавы выгляд

рэдагаваць

Ільвы — адныя зь нешматлічоных драпежнікаў, якія маюць выразны палавы дымарфізм. Дарослыя львы-самы адрозьніваюцца наяўнасьцю грывы, яны буйнейшыя за львіц[1]. Грывы самцоў бываюць сьветлыя і цёмныя. Існуе меркаваньне, што сьветлагрывыя львы звычайна болей ціхія і паслухмяныя за цёмнагрывых, хоць і крыху глупаватыя[2]. У некаторых раёнах Афрыкі самцы ня маюць грывы: магчыма, гэта другасны эвалюцыйны прызнак як прыстасаванасьць да перасоўваньня ў густой сухой расьліннасьці. Гэтак, у двух вядомых ільвоў-людажэраў з Кеніі не было грываў. Мех у львоў кароткі, яго афарбоўка наверсе ад пясчанага да рыжавата-карычневага, на брусе амаль белы. На канцы хваста ёсьць кутасік. Самцы звычайна важаць ад 150 да 225[3] ці 250 кг[4], сярэдняя вага — 188 кг[3] Дліна цела самца без хваста — у сярэднем 170—250 см[3] (паводле іншых зьвестак — 180—240 см[1]), хвост — 90-105 см[3][4], вышыня ў карку — каля 123 см[3].

Падвіды

рэдагаваць
 
Львіца

Існуе больш дзясятка падвідаў львоў, адрозных памерамі, формай грывы і інш. Усе падвіды, акрамя аднаго, насяляюць у Афрыцы паўднёвей Сахары.

  • Азіяцкі або індыйскі леў (P. leo persica) быў распаўсюджаны па тэрыторыі паўднёвай Эўразіі ад Грэцыі да Індыі. Цяпер захавалася каля 300 асобін у Гірскам запаведніку ў штаце Гуджарат, Індыя.
  • Атласкі або бэрбэрыйскі леў (P. leo leo) быў распаўсюджаны на поўначы Афрыкі ў Атласкіх горах. Вядомыя з старажытнасьці — менавіта атласкія львы ўтрымоўваліся ў рымскіх імпэратараў. Апошні леў быў зьнішчаны ў Марока ў 1922 годзе.
  • Капскі леў (P. leo melanochaita) — зьнішчаны (апошні леў у 1860 годзе).
  • Катангскі леў (P. leo bleyenberghi) — насяляе ў Анголе і на поўдні Конга (названы па правінцыі Катанга); пад пагрозай зьнікненьня.
  • P. leo nubica — насяляе ва Ўсходняй Афрыцы. Часта падпадзяляецца на асобныя падвіды:
    • Самалійскі леў (P. leo somaliensis)
    • Масайскі або афрыканскі леў (P. leo massaicus), уключаючы львоў Сэрэнгэці, аб колькасьці няма дакладных дадзеных
    • Кангалезскі леў (P. leo hollisteri)
    • Абісынскі леў (P. leo roosevelti)
  • Сэнэгальскі леў (P. leo senegalensis) — распаўсюджаны на тэрыторыі Заходняй Афрыкі, пад пагрозай зьнікненьня.
  • Паўднёваафрыканскі або трансваальскі леў (P. leo krugeri)
    • часам у асобны падвід вылучаецца калахарскі леў (P. leo verneyi)
  • Эўрапейскі леў — зьнішчаны
  • Суданскі леў;
  • Сярэднеўсходні леў — зьнішчаны
  • «Заапаркаўскі леў» — гібрыд усіх выглядаў і падвідаў жывёлы, атрыманага пры ўтрыманьні ў цырках і заапарках.

Старажытныя вымерлыя падвіды

рэдагаваць

Гісторыя

рэдагаваць
 
Самец льва

Максымальнага свайго распаўсюджваньня львы дасягнулі ў канцы плейстацэна: прыкладна 100 000-10 000 гадоў назад у іх быў самы шырокі сярод сысуноў сухапутны арэал. Розныя геаграфічныя расы або падвіды львоў сустракаліся ад Аляскі і Юкана ў Паўночнай Амэрыцы да Пэру у Паўднёвай, па ўсёй Эўропе, у Азіі да Сыбіры і на большай частцы Афрыкі. У Паўночнай Амэрыцы яны зьмерлі прыкладна 10 000 гадоў назад.

У гістарычны час львы жылі як на крайнім поўдні Афрыкі гэтак і па ўсёй поўначы кантынэнта, а таксама по ўсёй Пяредняй Азіі, даходзячы да Індыі, дзе займалі паўпустынныя раўніны ў паўночнай частцы краіны, і Балканскага паўвострава ў Эўропе. На эўрапейскім кантынэнце львы былі вынішчаны да 100 н. э., а ў іншых частках былога арэалу — да канца ХІХ ст. У Іране некалькі львоў захавалася да 1942; у Індыі іх колькасьць скарацілася прыкладна да 25, і засталіся яны там толькі ў Гірскім лесе, аднак яны былі ўзяты пад ахову, і з 1940-х гг. іх папуляцыя істотна павялічылася.

У цяперашні час, у рамках праекту Плейстацэнавы парк, разглядаецца магчымасьць рэінтрадукцыі львоў у Якутыі.

Выява льва ў культуры

рэдагаваць
 
Малюнак Рэмбранта
 
Малюнак Дурэра

Леў у сымболіцы

рэдагаваць

Льва называюць «Царом зьвяроў». Традыцыйны сымбал магутнасьці, які ўвасабляе сілу сонца і агню. У геральдыцы леў сымбалізуе каралеўскую годнасьць і высакароднасьць.

Выявы льва зьмешчана на многіх герабах, у тым ліку — трох гарадоў Беларусі: Ліды, Слоніма і Градка.

Леў у міталёгіі

рэдагаваць

Леў у іканапісе

рэдагаваць

Як адно з чатырох істот у вяшчунстве Езэкііля (Ез.1), леў традыцыйна разумеецца як знак аднаго з эвангелістаў (глядзіце артыкул Знакі эвангелістаў). Па прынятай у цяперашні час у Расейскай Праваслаўнай Царквы традыцыі, леў — выява Марка, але ў старавераў выкарыстоўваецца больш старажытная на расейскай глебе ідэнтыфікацыя знакаў з эвангелістамі, у ёй льву адпавядае Іаан. Зь львом параўноўваецца і Хрыстос у такіх іконаграфічных тыпах, як Спас Нядрэмнае вока (глядзіце артыкул Сымбалічныя малюнкі Хрыста). Леў, як жывёла прысутнічае на абразах «Данііл у дзяру ільвіным» і інш.

Леў у літаратуры і кінематографе

рэдагаваць
 
Афрыканскі леў у заапарку

Крыніцы

рэдагаваць
  1. ^ а б Жизнь животных. Том 6. Млекопитающие, или Звери / Под редакцией профессоров С. П. Наумова и А. П. Кузякина. — М.: Просвещение, 1971. — С. 366.
  2. ^ Даррелл Дж. Поместье-зверинец — М.: Армада, 1995. С. 386—387. ISBN 5-7632-0027-6
  3. ^ а б в г д Haas S. K., Hayssen V., Krausman P. R. Panthera leo // Mammalian Species. — American Society of Mammalogists, 2005. — С. 2.
  4. ^ а б Ronald M. Nowak Walker's Mammals of the World. — Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1999. — ISBN 0-8018-5789-9

Вонкавыя спасылкі

рэдагаваць
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Леў&oldid=2562142»