Вікіпэдыя

Вісігерд (імя)

Вісіге́рд — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча Ві́згерд (Ві́згірд). Жаночая форма імя — Вісігарда.

Паходжаньне Рэдагаваць

Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Імя Вісігерд зьмяшчае той жа фармант (-герд-), што і імя Альгерд, якое мае поўныя германскія адпаведнікі (герцаг Альгерд з Гогенштайну[1]). Гэты ж фармант празь імя Таўтгерд зьвязвае Вісігерда зь імём Вітаўт — літоўскай (беларускай) формай старажытнага германскага імя Вітольд (Witold, Witolt)[2], а празь імя Гудзігерд — з германскім (гоцкім) імём Гудэскалк (Готшалк)[3]. Тым часам фарманты -віс- і -герд- празь імёны Вісімонт, Монтгерд і Гердзімонт зьвязваюць Вісігерда зь імём Жыгімонт — літоўскай (беларускай) формай старажытнага пашыранага германскага (гоцкага) імя Sigimunt, якое трапіла ў хрысьціянскі іменаслоў[4].

Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае германскую (перадусім усходнегерманскую) этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, фармант -віс- (германскія імёны Wizmunt, Wisagund) паходзіць ад гоцкага wis 'мудры, абазнаны', а фармант -герд- (германскія імёны Alagart, Herdwic, Hergerdr) — ад гоцкага gairdan 'падпяразваць' (пераноснае 'ахоўваць'), garda 'агароджа' (пераноснае 'ахова, бясьпека')[5]. Такім парадкам, імя Вісігерд азначае «ахова мудрасьці» і цалкам адпавядае старажытнаму германскаму імю Wisigard[6][7].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Visigardis (Грыгоры Турскі); Wisheard (809 год)[8]; Dowoyn Wysigirdonis (18 студзеня 1401 году)[9]; cum Wyssegerd[10], Wissegerd[11], Wyssegerd[12] (2 кастрычніка 1413 году); Dawgintowiczu Wisgierdu czlowiek (1422 год[13], 1618 год[14]); Визкгирду чоловекъ, на имя Ясвиловичъ[15], Визкирду Нашковичу три чоловеки[16] (1440—1492 гады); Wyszgyrd (15 красавіка 1475 году)[17]; Стецушъ Визкгирдовичъ[18], Мартин Високирдовичъ[19], Богдан Визкгирдовичъ[20], Миколаи Визкгирдовичъ[21] (1528 год); листъ вызнаный Пашковъ Визкгирдовича (люты 1529 году)[22]; панъ Станиславъ Визгердовичъ (12 лістапада 1537 году)[23]; Jan Wizgierth chorazicz (1570 год)[24]; Piotr Wysgyerd, marszałek kowieński (11 кастрычніка 1614 году)[25]; Mikolay Wyzgierd, Podkomorzy i Poseł Upitsky (5 чэрвеня 1615 году)[26]; pana Jana Wizgierda (1641 год)[27]; Raphał Wizgierd… Andrzey Wissogird… Hieronim Wyzgerd[28], Raphał Wizgierd… Andrzey Wissogierd… Hieronim Wizgierd[29] (20 кастрычніка 1655 году); Adam Wissogierd obywatel Powiatu Upitskiego (23 кастрычніка 1655 году)[30]; Jan Witsgird, skarbnik y pisarz grodzki kowienski (17 жніўня 1662 году)[31]; Michał Wysogiert (18 студзеня 1663 году)[32]; jmć pana Janusza Wizgierda[33], Janusz Wizgierd — podstarości powiatu Upitskiego[34] (26 чэрвеня 1668 году); dom Grigiera Stanisława Wysygierda, winnika (25 сакавіка 1671 году)[35]; Ianusz Wizgierd Podstarości (1674 год)[36]; Stanislaus, filius Wizgirdowicz (1675—1677 гады)[37]; Ianusza Wizgierda Pisarza Ziemskiego Upitskiego (1678 і 1683 гады)[38]; dom Stanisława Wysogierda (1690 год)[39]; Samuel Wysogierd, czesznik inflanski (4 сакавіка 1695 году)[40]; Władysław Wizgierd — Brański, Jędrzej Wizgierd — Brański (4 ліпеня 1703 году)[41]; pan Piotr Wysgierd-Zabłocki (25 жніўня 1708 году)[42]; pan Piotr Wyzgierd-Zabłocki (7 верасьня 1708 году)[43]; pan Wysogierd (10 лютага 1711 году)[44]; pan Franciszek Wizgierd (3 лютага 1712 году)[45]; Wizgierdowi — pisarzowi grodzkiemu (18 ліпеня 1733 году)[46]; ze mną Adamem Wisogierdem… Adam Wisogierd — czesnik y pisarz grodzki Smoleński… Adam Wisogierd — czesnik Smoleński, pisarz grodzki Wileński[47], Adam Wisogierd, pisarz grodzki Smoleński… Adam Wisogierd — czesznik y pisarz grodzki Smoleński[48] (10 кастрычніка 1750 году); Adam Wisogierd — podstoli y pisarz grodzki Smoleński (26 жніўня і 18 верасьня 1755 году)[49]; Adam Wisogierd — pisarz grodzki Smoleński (18 верасьня 1755 году)[50]; Adamus Wysogierd Sub-Dapifer Smolenscensis[51], Adam Wisogierd Pułkownik y Konsyliarz Woiewodztwa Smoleńskiego[52] (1764 год); pana Adama Wisogierda — podkomorzego woiewodztwa Smoleńskiego (27 чэрвеня 1765 году)[53]; jm pan Wizgiert (2 студзеня 1774 году)[54]; przez iaśniewielmożnego iegomości pana Adama Wysogierd — podkomorzego Smoleńskiego (27 студзеня 1791 году)[55]; Joannes Wizgird (4 сакавіка 1791 году)[56].

Носьбіты Рэдагаваць

  • Вісігарда (па 512 — па 540) — каралева франкаў
  • Вісгерд — ангельскі герцаг, які ўпамінаецца ў 809 годзе[8]
  • Вісігерд — літоўскі баярын, меў сына Давойну
  • Візгерд Нашкавіч — літоўскі баярын, які атрымаў наданьне ад вялікага князя Казімера
  • Сьцецуш Візгердавіч — ашмянскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска Вялікага Княства Літоўскага 1528 году
  • Марцін Вісакірдавіч — вількамірскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
  • Багдан Візгердавіч — расенскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
  • Мікалай Візгердавіч — бяржанскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
  • Пашка Візгердавіч — літоўскі баярын, які ўпамінаецца ў 1529 годзе
  • Ян Мікалаевіч Візгерд — расенскі зямянін, які ўпамінаецца ў 1591 годзе[57]
  • Януш Візгерд (Janusz Wizgierd) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, падстароста і пасол Упіцкага павету, электар караля польскага і вялікага князя літоўскага Міхала Карыбута Вішнявецкага ад Троцкага ваяводзтва[58]
  • Андрэй Станіслаў Андраванж Візгерд — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, падстолі смаленскі ў 1694—1704 гадох[59]
  • Геранім Візгерд (Hieronim Wizgierd) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, пісар гродзкі і пасол Віленскага ваяводзтва, электар караля польскага і вялікага князя літоўскага Станіслава Ляшчынскага ад Віленскага ваяводзтва[58]
  • Геранім Візгерд — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, скарбнік пінскі ў 1712 годзе[60]
  • Адам Візгерд — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, мечнік пінскі ў 1730 годзе[61]
  • Адам Высогерд — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, чашнік смаленскі ў 1750—1764 гадох, пісар гродзкі смаленскі ў 1750—1764 гадох, падстолі смаленскі ў 1754—1765 гадох, падкаморы смаленскі ў 1765—1783 гадох[62]
  • Антоні Візгерд († 1772) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, мечнік пінскі[63]
  • Юры Візгерд — шляхціч Менскага ваяводзтва, які ўпамінаецца ў 1765 годзе[64]

Прыдомкам Візгерд карыстаўся літоўскі шляхецкі род Багушэвічаў гербу «Газдава»[65].

Візгерды гербаў «Адравонж» і «Любіч» — літоўскі шляхецкі род зь Вільні[66].

Візгірды (Wizgird) — літоўскі шляхецкі род з Трокаў[67].

Высагерды (Высагерты) — літоўскі шляхецкі род[68].

Глядзіце таксама Рэдагаваць

Крыніцы Рэдагаваць

  1. ^ Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 47.
  2. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 21.
  3. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
  4. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 14, 23.
  5. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  6. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 599, 1623.
  7. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 21.
  8. ^ а б Upsala universitets årsskrift. — Akademiska bokhandeln, 1926. P. 16.
  9. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 38.
  10. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 54, 69.
  11. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 57.
  12. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 69.
  13. ^ Saviščevas E. Polityka nadań wielkich książąt litewskich na Żmudzi w pierwszej połowie XV wieku // Prace historyczne 141, z. 2 (2014). S. 506.
  14. ^ Jablonskis K. Nauji Vytauto laikotarpio aktai // Praeitis. T. 2. — Kaunas, 1933. P. 383.
  15. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 23.
  16. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 52.
  17. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 339.
  18. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 59.
  19. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 73.
  20. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 163.
  21. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 169.
  22. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 225 (6) (1528—1547). — Vilnius, 1995. P. 73.
  23. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 24. — Вильна, 1897. С. 92.
  24. ^ Jaworski R. Litewscy posłowie ziemscy na sejmie walnym warszawskim 1570 r. // Piotrkowskie Zeszyty Historyczne. T. 21 (2020), z. 1. S. 19.
  25. ^ Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Warszawa, 2009. S. 199.
  26. ^ Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Warszawa, 2009. S. 215.
  27. ^ Ординация королевских пущ: в лесничествах бывшего Великого Княжества Литовского. — Вильна, 1871. С. 51, 66.
  28. ^ Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Warszawa, 2009. S. 307, 324.
  29. ^ Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Warszawa, 2009. S. 324.
  30. ^ Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Warszawa, 2009. S. 340.
  31. ^ Lietuvos inventoriai XVII a. — Vilnius, 1962. P. 226.
  32. ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 25. — Витебск, 1894. С. 455.
  33. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 12. — Вильна, 1883. С. 604.
  34. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 12. — Вильна, 1883. С. 605.
  35. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 20. — Вильна, 1893. С. 405, 431, 463.
  36. ^ Volumina legum: przedruk zbioru praw staraniem XX. Pijarow w Warszawie, od roku 1732 do 1782, wydanego. T. 5. — Petersburg, 1860. S. 151.
  37. ^ Žemaičių vyskupijos vizitacija 1675—1677 m. // Fontes Historiae Lituaniae. Vol. X, 2011. P. 753.
  38. ^ Volumina legum: przedruk zbioru praw staraniem XX. Pijarow w Warszawie, od roku 1732 do 1782, wydanego. T. 5. — Petersburg, 1860. S. 301, 338.
  39. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo wileńskie 1690 r. — Warszawa, 1989. S. 64.
  40. ^ Lietuvos inventoriai XVII a. — Vilnius, 1962. P. 393.
  41. ^ Архив Юго-Западной России. Ч. 3, т. 2. — Киев, 1870. С. 594.
  42. ^ Архив Юго-Западной России. Ч. 1, т. 4. — Киев, 1871. С. 295.
  43. ^ Архив Юго-Западной России. Ч. 1, т. 4. — Киев, 1871. С. 297.
  44. ^ Акты, издаваемые Виленской комиссией для разбора древних актов. Т. 1. Акты Гродненского земского суда. — Вильна, 1874. С. 471.
  45. ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 19. — Витебск, 1889. С. 416, 417.
  46. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 13. — Вильна, 1886. С. 152.
  47. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 9. — Вильна, 1878. С. 60, 65.
  48. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 9. — Вильна, 1878. С. 365, 367.
  49. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 12. — Вильна, 1883. С. 69, 98.
  50. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 12. — Вильна, 1883. С. 72.
  51. ^ Volumina legum: przedruk zbioru praw staraniem XX. Pijarow w Warszawie, od roku 1732 do 1782, wydanego. T. 7. — Petersburg, 1860. S. 103.
  52. ^ Volumina legum: przedruk zbioru praw staraniem XX. Pijarow w Warszawie, od roku 1732 do 1782, wydanego. T. 7. — Petersburg, 1860. S. 140.
  53. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 9. — Вильна, 1878. С. 71.
  54. ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 22. — Витебск, 1891. С. 41.
  55. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 9. — Вильна, 1878. С. 115.
  56. ^ Stakliškių Švč. Trejybės bažnyčia, 1791—1794 m. jungtuvių įrašai, Nepriklausomas virtualus archyvas GENMETRIKA
  57. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 2. ― Вильна, 1903. С. 167.
  58. ^ а б Dunin Borkowski J., Dunin Wąsowicz M. Elektorowie królów Władysława IV, Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III // Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie. T. 1 (1908—1909). — Lwów, 1910. S. 254.
  59. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: Spisy. T. 4. Ziemia smoleńska i województwo smoleńskie XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2003. S. 149.
  60. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: Spisy. T. 8. Ziemia brzeska i województwo brzeskie XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2020. S. 299.
  61. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: Spisy. T. 8. Ziemia brzeska i województwo brzeskie XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2020. S. 245.
  62. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: Spisy. T. 4. Ziemia smoleńska i województwo smoleńskie XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2003. S. 120, 142, 155.
  63. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: Spisy. T. 8. Ziemia brzeska i województwo brzeskie XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2020. S. 246.
  64. ^ Яўген Анішчанка, Попис шляхты Минского воеводства 1765 г., Архіў гісторыка Анішчанкі, 24 сьнежня 2017 г.
  65. ^ Stekert A. Przydomki polskie, litewskie i rusińskie. — Kraków, 1897.S. 133.
  66. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 852.
  67. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 447.
  68. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на В, Згуртаваньне беларускай шляхты

Літаратура Рэдагаваць

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Вісігерд_(імя)&oldid=2439492»