Уладзімер Альгердавіч

	Уладзімер Альгердавіч
	Уладзімер Альгердавіч (уяўны партрэт), 1578 г.
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	каля 1331
Памёр	па 1398
Бацька	Альгерд

Уладзі́мер Альгердавіч (каля 1331 — па 1398) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, князь кіеўскі (1362—1394), князь капыльскі (1395 — па 1398). Першы кіеўскі князь з дынастыі Гедзімінавічаў.

Імя рэдагаваць

Асноўны артыкул: Уладзімер

Рускае імя Ўладзімер (Вальдэмар) выводзяць адначасна з славянскіх і германскіх моваў. Фармант -валд- ёсьць агульным зь імёнамі Рагвалод і Валадар, фармант -мер- — зь імём Казімер.

Варыянты імя князя ў гістарычных крыніцах: Володимеръ Ольгердовичь^[1] (1362—1392 гады)^[2]; Задвинскии ратныи грамоты со Володимером (7 лістапада 1367 году)^[3]; per Woldemarum filium Algherden (7 лістапада 1367 году)^[4]; Володимеръ Олгордовичь (Сафійскі першы летапіс)^[5].

Біяграфія рэдагаваць

Уладзімер Альгердавіч (уяўны партрэт). А. Тарасевіч, 1675 г.

Адзін з старэйшых сыноў вялікага князя літоўскага Альгерда ад першага шлюбу зь віцебскай князёўнай Марыяй.

Відаць, быў пастаўлены ў Кіеве па перамозе Вялікага Княства Літоўскага над татарамі-манголамі ў бітве на Сініх Водах, калі Кіеўскае княства перайшло пад уладу ВКЛ^[6]. На кіеўскім стальцы праводзіў самастойную палітыку, тытулаваўся вялікім князем кіеўскім, біў уласную манэту^[7]. Гэта былі першыя манэты, адбітыя на тэрыторыі ВКЛ^[8].

Па ўзыходжаньні на польскі сталец Ягайлы Ўладзімер падпісаў у 1386, 1388 і 1389 гадох тры дакумэнты пра сваю васальную залежнасьць і адданасьць каралю, каралеве Ядзьвісі і Кароне.

Па Востраўскім пагадненьні 1392 году, калі Вітаўт стаў вялікім літоўскім князем, ягоны хаўрусьнік Скіргайла запатрабаваў падпарадкаваньня Кіеўскага княства сабе. Калі Ўладзімер не падпарадкаваўся, Вітаўт рушыў да Дняпру, узяў Жытомір і Оўруч, а Скіргайла — Чаркасы ды Зьвянігарад (1393 год). Аднак неўзабаве было заключанае замірэньне, бо пачалася вайна з крыжакамі. Але ўжо ў 1395 годзе Вітаўт і Скіргайла падышлі да самога Кіеву. Уладзімер не чыніў ім аніякага супраціву. Замест Кіеву ён атрымаў Капыль (на Случчыне) з палоскай зямлі ад верхавінаў Нёману ракой Случчу да Прыпяці і ўздоўж яе.

Ажаніўся зь нейкай Ганнай^[a], меў сыноў Алельку, Івана і Андрэя. Ад Алелькі пайшлі слуцкія князі Алелькавічы; ад Івана пайшлі князі Бельскія.

Апошні раз упамінаецца ў 1398 годзе як сьведка ўмовы Вітаўта з Тэўтонскім ордэнам. Далейшы лёс невядомы. Перад сьмерцю прыняў схіму^[b].

Заўвагі рэдагаваць

^ Кіева-Пячэрскі памяньнік (паз. 147)
^ Кіева-Пячэрскі памяньнік (паз. 132)

Крыніцы рэдагаваць

^ Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 125.
^ Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 37.
^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 78.
^ Договор между Тевтонским орденом в Ливонии и ВКЛ о пограничном режиме на реке Двине (1367), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
^ ПСРЛ. Т. 5. — СПб., 1851. С. 239.
^ Rowell S. C. Уздым Літвы: Паганская імпэрыя ва Ўсходне-Цэнтральнай Эўропе, 1295—1345 = Lithuania Ascending: A Pagan Empire Within East-Central Europe, 1295-1345. — Cambridge University Press, 1994. — С. 100. — (Cambridge Studies in Medieval Life and Thought: Fourth Series). — ISBN 9780521450119
^ Petrauskas R., Kiaupienė J. Lietuvos istorija. Nauji horizontai: dinastija, visoumenė, valstybė. — Baltos lankos, 2009. — Т. IV. — С. 373–374. — ISBN 978-9955-23-239-1^(лет.)
^ Sajauskas S. Pirmųjų Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės monetų ypatybės // Часопіс «Pinigų studijos». — 2004. — С. 83–84.^(лет.)

Літаратура рэдагаваць

Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. — (сьціслая вэрсія кнігі: Вытокі Вялікае Літвы. — Менск, 2021. — 89 с.)
Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: Тэхналогія, 2001. — 216 с. — 500 ас. — ISBN 978-985-458-050-4
Войтович Л. Князівські династії Східної Європи (кінець IX — початок XVI ст.): склад, суспільна і політична роль. Історико-генеалогічне дослідження. — Львів: Інститут українознавства ім. І.Крип’якевича, 2000. — 649 с. — ISBN 966-02-1683-1

[9] Кіева-Пячэрскі памяньнік (паз. 147)

[10] Кіева-Пячэрскі памяньнік (паз. 132)

[Urban-2001-125-1] Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 125.

[2] Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 37.

[3] Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 78.

[4] Договор между Тевтонским орденом в Ливонии и ВКЛ о пограничном режиме на реке Двине (1367), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae

[5] ПСРЛ. Т. 5. — СПб., 1851. С. 239.

[rowell-6] Rowell S. C. Уздым Літвы: Паганская імпэрыя ва Ўсходне-Цэнтральнай Эўропе, 1295—1345 = Lithuania Ascending: A Pagan Empire Within East-Central Europe, 1295-1345. — Cambridge University Press, 1994. — С. 100. — (Cambridge Studies in Medieval Life and Thought: Fourth Series). — ISBN 9780521450119

[petra-7] Petrauskas R., Kiaupienė J. Lietuvos istorija. Nauji horizontai: dinastija, visoumenė, valstybė. — Baltos lankos, 2009. — Т. IV. — С. 373–374. — ISBN 978-9955-23-239-1^(лет.)

[saja-8] Sajauskas S. Pirmųjų Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės monetų ypatybės // Часопіс «Pinigų studijos». — 2004. — С. 83–84.^(лет.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[a]

[b]