Чаркасы
Чарка́сы (па-ўкраінску: Черкаси) — места ва Ўкраіне, на правым беразе Дняпра, адміністрацыйны цэнтар Чаркаскай вобласьці ды Чаркаскага раёну. Улучае ў сябе 2 мескія раёны: Прыдняпроўскі ды Сасноўскі. Сасноўскі раён улучае ў сябе селішча Аршанец.
| Чаркасы | |||||
| укр. Черкаси | |||||
| |||||
| |||||
| Першыя згадкі: | 1284 | ||||
| Горад з: | 1795 | ||||
| Краіна: | Украіна | ||||
| Вобласьць: | Чаркаская | ||||
| Раён: | Чаркаскі | ||||
| Мэр: | Анатоль Бандарэнка[d] | ||||
| Плошча: | 69 км² | ||||
| Вышыня: | 110 м н. у. м. | ||||
| Насельніцтва | |||||
| колькасьць: | 281 549 чал. (2017)[1] | ||||
| шчыльнасьць: | 4080,42 чал./км² (2017) | ||||
| нацыянальны склад: | украінцы — 83,4% расейцы — 13,1% габрэі — 0,5% (2001) | ||||
| Часавы пас: | UTC+2 | ||||
| летні час: | UTC+3 | ||||
| Тэлефонны код: | +380-472 | ||||
| Паштовыя індэксы: | 18000—18499 | ||||
| КОАТУУ: | 7110100000 | ||||
| Нумарны знак: | CA, IА / 24 | ||||
| Геаграфічныя каардынаты: | 49°26′40″ пн. ш. 32°3′35″ у. д. / 49.44444° пн. ш. 32.05972° у. д.Каардынаты: 49°26′40″ пн. ш. 32°3′35″ у. д. / 49.44444° пн. ш. 32.05972° у. д. | ||||
Чаркасы на мапе Ўкраіны   Чаркасы | |||||
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |||||
| rada.cherkassy.ua | |||||
Паходжаньня назову
рэдагавацьНа сёньня вядома тры асноўныя вэрсіі назову места:
- Назоў напрамую паходзіць ад аднаго з этнонімаў адыгскіх народаў.[2] Гэтую вэрсію падтрымліваюць Васіль Тацішчаў ды Аляксандар Ріґэльман.
- Ад асэтынскага зоаэтноніма чэркасогі, што дало пачатак такім асобным этнонімам як Чаркасы ды Касогі.
- Назоў «Чаркасы» (па-ўкраінску: Черкаси) паходзіць ад чыры кышы альбо чыры кысі (у залежнасьці ад дыялекту), што значыць «людзі сілы» альбо «людзі арміі».[3]
Гісторыя
рэдагавацьПершая згадка пра Чаркасы зьмяшчаецца ў Густынскім летапісу і датуецца 1305 годам. У 1360-я гады места ўвайшло ў склад Вялікага княства Літоўскага. Гэтак, у 1384 годзе горад згадваецца як умацаваны горад на паўднёвых ўскраінах, утвараючы разам з Ваўкавыскам, Брацлавам і Каневам лінію абароны на шляху крымска-татарскіх заваёўнікаў. Роля Чаркасаў, як важнага апорнага пункта супраць рабаўніцкіх нападаў з боку Крымскага ханства, асабліва ўзрасла з канца XV стагодзьдзя.
Першы, дастаткова сур’ёзны, напад татараў адбыўся ў 1483 годзе, тады ордаў Мэнглі-Гірэя спустошылі амаль увесь рэгіён каля Кіева, аднак Чаркасы не ўзялі. Пасьля гэтага ў пачатку XVI стагодзьдзя Чаркаская крэпасьць была значна ўмацавана. У 1532 годзе горад вытрымаў 30-дзённую аблогу войскаў крымскага хана Саадэт-Гірэя. Пасьля Люблінскай уніі 1569 году Чаркасы ўвайшлі ў склад Польшчы. Пасьля другога падзелу Рэчы Паспалітай 1793 году места адышло ў склад Расейскай імпэрыі, стаўшы адным з павятовых цэнтраў Вазьнясенскага намесніцтва. З 1797 году горад стаў павятовым у складзе Кіеўскай губэрні.
Улада ды мясцовае самакіраваньне
рэдагавацьМескі галава — Сяргей Адарыч (па-ўкраінску: Сергій Одарич). Ніжэй пададзены партыйны склад Чаркаскай мескай рады:[4]:
| Фракцыя БЮЦ | Фракцыя Партыі Рэгіёнаў | Фракцыя «Справядлівасьць» | Фракцыя «Наша Ўкраіна» | Дэпутатская група «Дэмакратычны выбар» | Фракцыя СПУ | Фракцыя КПУ | Пазапартыйныя |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 15 | 10 | 9 | 7 | 7 | 4 | 4 | 4 |
Транспарт
рэдагавацьРачны порт на раце Крамянчуцкім вадасховішчы. Ёсьць Аэрапорт. Чыгуначная станцыя. Празь места праходзіць шаша Н16 Залатаноша — Умань (нацыянальнага значэньня) ды P15 Канеў — Крамянчук (рэгіянальнага значэньня).
Гарадзкі транспарт
рэдагавацьУ горадзе ёсьць тралейбус. Раней, да 2009 году, існаваў і аўтобус. Заменены на маршрутныя таксі.
Насельніцтва
рэдагаваць
Мова
рэдагаваць| украінская мова | расейская | беларуская |
|---|---|---|
| 79,05% | 18,68% | 0,12% |
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Статистичний збірник «Чисельність наявного населення України на 1 січня 2017 року», — Київ, Державна служба статистики України, 2017 zip (укр.)
- ^ Гл. да прыкладу: Рігельман О. І. Літописна оповідь про Малу Росію та її народ і козаків узагалі., К.: «Либідь», 1994, стор. 45
- ^ Знойко О. П., Міфи Київськоі землі та події стародавні, К.: «Молодь», 1989, стор. 284
- ^ Офіційний портал Черкаської міськради
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- Афіцыйная вэб-старонка места (укр.)