Сухаволя

Сухаво́ля (польск. Suchowola) — места ў Польшчы, на рацэ Альшанцы. Цэнтар меска-сельскай гміны Сакольскага павету Падляскага ваяводзтва. Насельніцтва на 2017 год — 2196 чалавек.

Сухаволя лац. Suchavola
польск. Suchowola
У цэнтры места
Герб Сухаволі
Горад з:	1777, 1997
Краіна:	Польшча
Ваяводзтва:	Падляскае
Павет:	Сакольскі
Плошча:	25,95 км²
Вышыня:	156 м н. у. м.
Насельніцтва (2017)
колькасьць:	2196 чал.
шчыльнасьць:	84,62 чал./км²
Часавы пас:	UTC+1
летні час:	UTC+2
Тэлефонны код:	+48 85
Паштовы індэкс:	16-150
Нумарны знак:	BSK
Геаграфічныя каардынаты:	53°34′36″ пн. ш. 23°6′6″ у. д.
Сухаволя на мапе Польшчы Сухаволя
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
http://www.suchowola.com.pl/

Сухаволя — даўняе мястэчка гістарычнай Гарадзеншчыны (частка Троччыны), на этнічнай тэрыторыі беларусаў.

Гісторыя

Касьцёл, каля 1900 г.

Вялікае Княства Літоўскае

У XVIII ст. Янаў знаходзіўся ў валоданьні Сапегаў і ўваходзіў у склад Гарадзенскага павету Троцкага ваяводзтва. У 1777 годзе Сухаволя атрымала мескія правы.

У 1775 годзе астраном і картограф Шыман Саберайскі вызначыў Сухаволю як месца, дзе крыжуюцца лініі, якія злучаць скрайнія пункты Эўропы. З гэтага часу яна лічыцца цэнтрам Эўропы, пра што сьведчыць памятны знак у мескім парку.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Сынагога, 1916 г.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Сухаволя апынулася ў складзе Прусіі, у Беластоцкім дэпартамэнце. У 1807 годзе згодна з Тыльзіцкай мірнай дамовай паміж Расеяй і Францыяй, мястэчка апынулася ў Беластоцкай вобласьці Расейскай імпэрыі.

У 1860-я гады ў Сухаволі было 124 будынкі (зь іх 8 мураваных), дзеяў касьцёл; у канцы XIX ст. — 464 будынкі. 30 траўня 1868 году зьявіўся праект мескага гербу: у зялёным полі залатыя трылісьнікі.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Сухаволю занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Сухаволя абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Сухаволя апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Гарадзенскім павеце Беластоцкага ваяводзтва.

З пачаткам Другой сусьветнай вайны 15 верасьня 1939 году Сухаволю акупавалі войскі Трэцяга Райху, але праз тыдзень места перадалі СССР згодна з пактам Молатава-Рыбэнтропа. У лістападзе 1939 году Сухаволя ўвайшла ў склад БССР, у Беластоцкую вобласьць. З чэрвеня 1941 да верасьня 1944 году места зноў знаходзілася пад нямецкай акупацыяй. 16 жніўня 1945 году ўлады СССР перадалі Сухаволю Польскай Народнай Рэспубліцы.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: ~1890 год — 2292 чал. (1104 муж. і 1188 жан.), зь іх 1087 каталікоў, 9 праваслаўных, 1184 юдэі і 12 мусульманаў
• XXI стагодзьдзе: 2017 год — 2196 чал.

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

• Забудова гістарычная (XIX — пачатак XX ст.; фрагмэнты)
• Касьцёл Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла (1884—1885)
• Млын ветраны (пачатак XX ст.)
• Могілкі юдэйскія

Страчаная спадчына

• Сынагога (XVIII ст.)

Галерэя

• Краявіды Сухаволі
• 
• 
• 
  Гістарычная забудова
• 
  Дом памяці Ежы Папялушкі

Асобы

• Францішак Грышкевіч (1904/1906—1946) — беларускі паэт, публіцыст, перакладнік, пэдагог
• Адольф Зянюк (1895—1938) — беларускі грамадзка-палітычны дзяяч, адвакат
• Гэнрык Бэта (1886-1965) — беларускі і польскі грамадзкі і рэлігійны дзеяч, каталіцкі сьвятар.

Літаратура

• Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў / Маст. А. Бажэнаў. — Менск: «Полымя», 1998. — 287 с.: іл. ISBN 985-07-0131-5.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XI: Sochaczew — Szlubowska Wola. — Warszawa, 1890.

Вонкавыя спасылкі

• Сухаволя , Radzima.org