Вікіпэдыя

Гадзь

Гадзь (Ед, Едзь, Яд, Ядзь) — мужчынскае імя.

Гадзь
лац. Hadź
Had
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Іншыя формы
Варыянт(ы) Ед, Едзь, Яд, Ядзь
Зьвязаныя імёны Адзейка, Гаціла, Ацень, Гатаўт / Ятаўт, Ятвід, Ядвіга, Ядаг, Ядат, Гадар, Гатман, Ятмонт, Атрант, Яскольд
Бенат, Бірат / Бернат, Вісад, Войсят, Волдат, Вярнат, Гінят, Герат, Драгат, Ісад, Кунат, Манят
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Гадзь»

Паходжаньне

рэдагаваць
Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Гата, Гада, Гад, Гед або Адзі (Hatho, Hado, Had, Hedo, Adi) — імя германскага паходжаньня[1]. Іменная аснова -гад- (-ад-, -ат-) паходзіць ад гоцкага *haþus[2], германскага hathu 'бой'[3][a]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Адзейка (Ядзейка, Гадэйка), Гаціла (Гадзіла), Ацень, Гатаўт (Ядаўт), Ятвід, Ядвіга (Ядовіг), Гадар, Гатман, Ятмонт, Бенат, Бэрнат (Бэрнад, Бернат, Бернят), Вісад, Войсят, Волдат, Вярнат, Герат (Гер’ят), Ісад. Адзначаліся германскія імёны Adecho (Adika, Edica, Chadico), Hetilo (Hadala), Atten, Hathald (Hadolt), Hathuidis, Hadwig (Hedwig), Hader (Hathari), Hadoman, Etmunt (Jatmund), Bennato, Bernad (Bernat), Wisad, Vuisadus, Waldad, Warnad, Gerat (Gerath), Isada.

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскіх імёнаў Hatto, Hedel, Hadwiga (Hedwig, Adwiga, Edwiga, Jadwiga)[5].

У Прусіі бытавалі імёны: Jede (1347 год), Jodute / Joduthe / Jodut (1296, 1299, 1362, 1341, 1349, 1354, 1362 і 1385 гады)[6].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: люди Пунского повета… Еда Нарвидовича (19 красавіка 1516 году)[7]; Матеи Едовичъ (1528 год)[8]; у Лесницъкомъ селе осмънадцат служоб людеи… Матеи Едевич (23 траўня 1539 году)[9]; Jan Jedziewicz (17 ліпеня 1733 году)[10]; Józef Jedzewicz… Ignacy Jadowicz (21 жніўня 1780 году)[11]; Parafia miadziolska… Jadowicz, zaścianek (1784 год)[12][b].

Носьбіты

рэдагаваць

Гадзевічы (Hadziewicz) — літоўскія шляхецкія роды зь Вільні і Трокаў[46][47].

На 1910 год існаваў фальварак Гадавічы ў Аршанскім павеце Магілёўскай губэрні[48].

На гістарычнай Аршаншчыне існуе вёска Гадавічы, на гістарычнай Ашмяншчыне — Гатавічы.

Заўвагі

рэдагаваць
  1. ^ Польска-летувіская аўтарка Юстына Вальковяк прызнае брак адэкватнага тлумачэньня іменнай асновы -ат- (-ёт-) зь летувіскай мовы[4]
  2. ^ Таксама:
    • Гадун (адзначалася старажытнае германскае імя Hadoni[13], Adduni[14]): Hodunowszczyzna (1744 год)[15];
    • Гадут, Ядут, Адуць: Jadut Surkanten son (29 верасьня 1379 году)[16], Pawel Jadotowicz z Stachem bratem (4 сьнежня 1554 году)[17], Jaducie (1744 год)[15], Aduciówna (1825 год)[18], на гістарычнай Ашмяншчыне існуе мястэчка Гадуцішкі;
    • Ядалг: ya a nye ynaczey Koreywa Adaugowycz (30 красавіка 1451 году)[19], ego nobilis Stefanus Andruszkowicz Jatolgowicz alias Radziwiłł… Radivill Jadollgowicz (30 траўня 1491 году)[20], наместъникъ молодеченъскии Богданъ Кореевичъ и поведал перед нами, што жъ дядко его Воитъко Ядолкговичъ (4 красавіка 1499 году)[21], в Новгородскомъ повете… земль пустовских… а Ядовкговщину (14 чэрвеня 1514 году)[22], Родъ Ядовкговъ (1567 год)[23], у 1593 годзе ўпамінаўся маёнтак Ядольгавічы[24], Matiasz Pacewicz Jadowk[25], Jan Jadowk Bogdanowicz[26] (1690 год);
    • Ядвіл, Ятвіл, Едзівіл, Гадвіл (адзначалася кельцкае імя Attavill[27]): Едивила (умова 1219 году), Edwił Otewicz (XV—XVI ст. паводле выпісу XIX ст.)[28], людеи… Петра Етъвиловича (20 студзеня 1523 году)[29], Wilem Jadwił (20 кастрычніка 1655 году)[30], Hodwił (1670 год)[31], Jakub Jadwiło (9 лютага 1785 году)[32];
    • Ядгаўд (адзначалася старажытнае германскае імя Hadegaud[33]): у 1598 годзе ўпаміналася «ніва» Ядгоўдзішка ў Жамойцкім старостве[34];
    • Ядгін (адзначалася германскае імя Hedicken[35]): людеи… Буткгеля Едкгиновича (20 студзеня 1523 году)[29];
    • Атарт (адзначалася старажытнае германскае імя Adahart[36]): Piotr Wincenty Atartt (1804 год)[37], Marianna Atort (1785 і 1791 гады)[38];
    • Ядзейт: Бертош Едейтович (1537 год)[39];
    • Яцімін, Ядзімін, Ятмін, Атмен, Атмін (адзначалася старажытнае германскае імя Athiman[40]): у Кнетонскои волости люди Овняне… а Етимина (1440—1492 гады)[41], в Новгородскомъ повете… земль пустовских… Ядиминовщину (14 чэрвеня 1514 году)[42], Петко Етминович (1538 год)[43], Антоні, Міхал і Анеля Атмяновічы (Atmienowicz) — уладальнікі гаспадаркі ў Гальчунах каля Гервятаў на 1928 год[44], Атміновіч (Atminowicz) — прозьвішча, гістарычна зафіксаванае на тэрыторыі цяперашняй Летувы[45]

Крыніцы

рэдагаваць
  1. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 152, 789—790.
  2. ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 70.
  3. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 87.
  4. ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 22—23.
  5. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 87.
  6. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 39.
  7. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 189.
  8. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 171.
  9. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 20 (1536—1539). — Vilnius, 2010. P. 263.
  10. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 4. Акты Брестского гродского суда. — Вильна, 1870. С. 479.
  11. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 324, 329, 338.
  12. ^ Świderski A. F. Dekanat świrski w 1784 r. w świetle opisów plebanów. — Białystok, 2004. S. 52—53.
  13. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 791.
  14. ^ Khallieva Boiché O. Imja et Name, Aux sources de l'anthropnymie germanique, anglo-saxonne et slave. — Presses de l’université Paris-Sorbonne, 2015. P. 137.
  15. ^ а б Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
  16. ^ Codex diplomaticus Lithuaniae, 1253—1433. — Vratislaviae, 1845. P. 55.
  17. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 51.
  18. ^ Spis rodziców i dzieci urodzonych w parafii Daugieliszki w latach 1815—26
  19. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 231.
  20. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 433—434.
  21. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 5 (1427—1506). — Vilnius, 2014. P. 128.
  22. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 291.
  23. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 731.
  24. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 1. ― Вильна, 1901. С. 150.
  25. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Księstwo Żmudzkie 1690 r. — Warszawa, 2009. S. 28.
  26. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Księstwo Żmudzkie 1690 r. — Warszawa, 2009. S. 33.
  27. ^ Ao. Prof. Dr. Hermann Reichert, Lexikon der altgermanischen Namen
  28. ^ Būga K. Apie lietuvių asmens vardus. — Vilnius, 1911. P. 41.
  29. ^ а б Lietuvos Metrika. Knyga 12 (1522—1529). — Vilnius, 2001. P. 203.
  30. ^ Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Warszawa, 2009. S. 312, 332.
  31. ^ Bystroń J. Nazwiska polskie. — Lwów, 1936. S. 283.
  32. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 401.
  33. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 795.
  34. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 5. ― Вильна, 1907. С. 24.
  35. ^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 1982. S. 229.
  36. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 155.
  37. ^ Bolsie, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  38. ^ Bolsie, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  39. ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 100.
  40. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 156.
  41. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 49.
  42. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 291.
  43. ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 208.
  44. ^ Ryszard Sys, Właściciele gospodarstw rolnych w woj. wileńskim w latach 1928—1939, publikacje «Pisarza hipotecznego zawarte w Dzienniku Województwa Wileńskiego za lata 1928—1939»
  45. ^ Lietuvių pavardžių žodynas. T. 1. — Vilnius, 1985. P. 133.
  46. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 515.
  47. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 280.
  48. ^ Список населенных мест Могилевской губернии. — Могилев, 1910. С. 130.
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Гадзь&oldid=2583113»