Вікіпэдыя

McDonald’s

амэрыканская сетка хуткага харчаваньня

McDonald’s (з анг. — «Мак-До́нальдс») — амэрыканская карпарацыя, якая працуе ў сфэры грамадзкага харчаваньня, найбуйнейшая ў сьвеце сетка рэстаранаў хуткага харчаваньня, якая працуе па сыстэме франчайзінгу. Па выніках 2010 году кампанія займае 2-е месца па колькасьці рэстаранаў ва ўсім сьвеце пасьля рэстараннай сеткі Subway. Па стане на канец 2022 году пад гандлёвай маркай McDonald’s працавала 40 275 рэстаранаў, зь іх 95% на правах франчайзінгу. Карпарацыя ўваходзіць у сьпіс найбуйнейшых кампаній ЗША Fortune 500 (у 2022 годзе — 152-е месца).[4] Штаб-кватэра кампаніі разьмешчаная ў Оўк-Брук — прадмесьці Чыкага, ЗША.

McDonald’s
Тып публічная кампанія
Лістынг на біржы Нью-Ёрская фондавая біржа й Такійская фондавая біржа
Дэвіз I’m loving it, Ich liebe es, C’est tout ce que j’aime, вот что я люблю, Me encanta, 我就喜欢, Gosto tanto, Я це люблю
Заснаваная 15 траўня 1940
Заснавальнікі Дзік і Мак Макдоналды (заснавальнікі канцэпцыі рэстаранаў),

Рэй Крок (заснавальнік карпарацыі)

Уласьнікі The Vanguard Group[d][1], BlackRock[d][1] і State Street Corporation[d][1]
Краіна ЗША ЗША
Разьмяшчэньне ЗША: Чыкага (Ілінойс)
Ключавыя фігуры Энрыке Эрнандэс (старшыня савета дырэктараў)

Крыс Кемпінскі (прэзыдэнт і CEO)

Галіна Грамадзкае харчаваньне
Прадукцыя гамбургеры, курыца, бульба фры, безалькагольныя напоі, кактэйлі, салаты, дэсэрты, гарачыя пірожныя, кава, сьняданак
Апэрацыйны прыбытак US$10,356 мільярдаў (2021)[2]
Чысты прыбытак US$7.545 мільярдаў (2021)[3]
Лік супрацоўнікаў 200 000 (2022)
Даччыныя кампаніі McDonald's Canada[d], McDonald's Philippines[d], McDonald's France[d] і McDonald's in Russia[d]
Аўдытар Ernst & Young LLP

McDonald’s — найбуйнейшая ў сьвеце сетка рэстаранаў хуткага харчаваньня[5], якая штодня абслугоўвае больш за 69 мільёнаў кліентаў у больш чым 100 краінах[6] у больш чым 40 000 гандлёвых кропках паводле стану на 2021 год[7]. McDonald’s больш за ўсё вядомы сваімі гамбургерамі, чызбургерамі й бульбай фры, хоць у іх мэню таксама ёсьць іншыя стравы, такія як курыца, рыба, садавіна й салаты. Іх самым прадаваным ліцэнзійным прадуктам зьяўляецца бульба фры, за якім варта Біг Мак[8]. Даходы карпарацыі McDonald’s паступаюць ад арэнднай платы, роялці й камісыйных, што выплачваюцца франчайзі, а таксама ад продажаў у рэстаранах, якія кіруюцца кампаніяй. McDonald’s зьяўляецца другім па велічыні прыватным працадаўцам у сьвеце з 1,7 млн супрацоўнікаў (саступаючы Walmart з 2,3 млн супрацоўнікаў), большасьць зь якіх працуюць па франшызе рэстарана.[9] Паводле стану на 2022 год McDonald’s займае шостае месца паводле велічыні ацэнкі брэнда ў сьвеце[10].

Mcdonald’s падвяргаўся крытыцы з-за ўзьдзеяньня сваёй прадукцыі на здароўе[11] й абыходжаньня з супрацоўнікамі.

Гісторыя

рэдагаваць

Кампанія заснавана ў 1940 годзе братамі Дыкам і Макам Мак-Доналдам (першы рэстаран адкрыўся ў Сан-Бэрнардына, штат Каліфорнія), у 1948 годзе ўпершыню ў сьвеце сфармулявала прынцыпы канцэпцыі «хуткага харчаваньня».[12] У 1954 годзе Рэй Крок набыў у братоў Мак-Доналдаў права выступаць у якасьці экслюзіўнага агента па франчайзінгу. У 1955 годзе ён адкрыў свой першы McDonald’s у мястэчку Дэс-Плэйнз, штат Іліной (у цяперашні час — музэй карпарацыі). У 1955 годзе Крокам была зарэгістраваная кампанія McDonald’s System, Іnc (у 1960 годзе перайменаваная ў McDonald’s Corporatіon).[13] У 1961 годзе ўсе правы на кампанію былі цалкам выкупленыя Крокам.

Таксама ў 1961 годзе быў адкрыты першы ўнівэрсытэт гамбургералёгіі, адукацыйную ўстанову па падрыхтоўцы кадраў для харчовай галіны, у першую чаргу для працы ў сыстэме McDonald’s. усяго ў сьвеце дзейнічае 7 такіх унівэрсытэтаў: у Чыкага (ЗША), Токіё (Японія), Сан-Паўлу (Бразылія), Лёндане (Вялікабрытанія), Мюнхэне (Нямеччына), Шанхаі, (Кітай), Сыднэі (Аўстралія).

Ужо з пачатку 1960-х гадоў кампанія рабіла вялікі ўпор на рэкляму, стаўшы адным з самых вядомых брэндаў. У 1962 годзе лягатыпам кампаніі сталі дзьве залатыя аркі, якія ўтвараюць літару «М», у наступным годзе быў прададзены мільярдны гамбургер, а таксама для прыцягненьня дзяцей быў уведзены клоўн з рудою галавою Рональд Макдональд.[12]

У 1968 годзе на рынак быў прадстаўлены «Біг Мак» і адкрыты тысячны рэстаран, у 1969 годзе быў прададзены пяцімільярдны гамбургер, з 1970 году кампанія McDonald’s мела прадстаўніцтва ўва ўсіх 50 штатах. З 1973 году ў рэстаранах пачалі прадаваць гатовыя сьняданкі, да канца 1980-х гадоў на McDonald’s прыпадала чвэрць рынку гатовых сьняданкаў. З 1975 году пачало разьвівацца абслугоўваньне кліентаў наўпрост ў аўтамабілях, з часам такая форма абслугоўваньня пачала даваць больш за палову выручкі сыстэмы McDonald’s. З 1979 году пачаліся продажы набораў ежы для дзяцей «Гэпі мілы», якія ўключалі цацку. У 1983 годзе ў мэню былі дададзеныя курыныя макнагетсы, ужо да канца гэтага году McDonald’s выйшла на другое месца ў сьвеце па розьнічным продажы кураціны.[12]

Прадукты

рэдагаваць
 
Біг Мак

McDonald’s у асноўным прадае гамбургеры, розныя віды курыцы, сэндвічы з курыцай (курыныя бургеры), бульба фры, безалькагольныя напоі, кактэйлі, прадукты для сьняданку й дэсэрты. На большасьці рынкаў McDonald’s прапануе салаты й вэгетарыянскія стравы, ролы й іншыя мясцовыя стравы.

У верасьні 2018 году McDonald’s ЗША абвясьціла, што больш не выкарыстоўвае штучныя кансэрванты, араматызатары й фарбавальнікі цалкам у сямі клясычных бургерах, якія прадаюцца ў ЗША, уключаючы гамбургер, чызбургер, двайны чызбургер, McDouble, Quarter Pounder wіth Cheese, double Quarter Pounder wіth Cheese й Біг Мак.[14] Аднак марынаваныя агуркі па-ранейшаму будуць падрыхтаваны штучнымі кансэрвантамі, хаця кліенты могуць адмовіцца ад выкарыстаньня марынаваных агуркоў у сваіх бургерах[15].

Мэню MсDonald’s складзена з улікам густаў спажыўцоў у іх адпаведных краінах. У рэстаранах некалькіх краінаў, асабліва ў Азіі, падаюць суп. Гэта мясцовае адхіленьне ад стандартнага мэню зьяўляецца характэрнай рысай, якой асабліва вядомая сетка, і выкарыстоўваецца, напрыклад, для захаваньня рэгіянальных харчовых табу (рэлігійная забарона на спажываньне ялавічыны ў Індыі). Напрыклад, у мэню беларускага McDonald’s былі дранікі, бліны й «панскі» бургер.

Рэстараны

рэдагаваць

Па ўсім сьвеце налічваецца больш за 36 000 рэстаранаў McDonald’s. больш за трэць зь іх (14 146 рэстаранаў) знаходзяцца толькі ў Злучаных Штатах — на другім месцы па велічыні знаходзіцца Японія з 2975 рэстаранамі, за ёй варта Кітай з 2700. На гэтыя тры краіны прыпадае большасьць сусьветных крам McDonald’s.

Тып

рэдагаваць

Большасьць аўтаномных рэстаранаў McDonald’s прапануюць як абслугоўваньне за стойкай, так і выязное абслугоўваньне, зь сядзячымі месцамі ў памяшканьні, а часам і на адкрытым паветры.[16] Drіve-Thru, Auto-Mac, Pay and Drіve, альбо McDrіve, як яго называюць у многіх краінах, часта мае асобныя станцыі для разьмяшчэньня, аплаты й атрыманьня замоваў, хоць апошнія два крокі часта камбінуюцца;[16] упершыню ён быў прадстаўлены ў месьце Сэра-Віста, штат Арызона, у 1975 годзе[17], прытрымліваючыся прыкладу іншых сетак хуткага харчаваньня.

 
McDonald’s у Кіеве

McCafé — гэта дадатак у стылі кавярні да рэстаранаў McDonald’s. Ён быў створаны кампаніяй McDonald’s Australіa, пачынаючы з Мэльбурна ў 1993 годзе.[18] Па стане на 2016 год у большасьці McDonald’s у Аўстраліі ёсьць McCafé, разьмешчаныя ў існым рэстаране McDonald’s. У Тасманіі ў кожным рэстаране ёсьць McCafé, а астатнія дзяржавы хутка рушылі ўсьлед іх прыкладу.[16] Пасьля пераходу на новы зьнешні выгляд McCafé некаторыя аўстралійскія рэстараны адзначылі павелічэньне продажаў да 60 адсоткаў. У канцы 2003 году па ўсім сьвеце налічвалася больш за 600 McCafé.

Некаторыя месцы злучаны з аўтазаправачнымі станцыямі й кругласутачнымі крамамі,[19] у той час як іншыя, званыя McExpress, маюць абмежаваную колькасьць пасадачных месцаў альбо мэню альбо могуць быць разьмешчаны ў гандлёвым цэнтры. Іншыя McDonald’s разьмешчаны ў крамах Walmart. McStop-гэта месца, арыентаванае на дальнабойнікаў і падарожнікаў, якія могуць скарыстацца паслугамі на стаянках грузавікоў.[20]

Рэдызайн 2006

рэдагаваць

У 2006 годзе McDonald’s прадставіў свой брэнд «Forever Young», зьмяніўшы дызайн усіх сваіх рэстаранаў, што стала першым буйным рэдызайнам з 1970-х гадоў.[21] Ён нагадвае кавярню з драўлянымі сталамі, крэсламі з штучнай скуры й прыглушанымі кветкамі; чырвоны быў прыглушаны да тэракотавага, жоўты быў заменены на залацісты для больш «сонечнага» выгляду, а таксама былі дададзены аліўкавы й шалфей-зялёны. У больш цёплым афармленьні менш плястыка й больш цэґлы й дрэва, а сучасныя падвесныя сьвяцільні ствараюць больш мяккае сьвячэньне. У многіх рэстаранах ёсьць бясплатны Wі-Fі й тэлевізары з плоскім экранам. Іншыя ўдасканаленьні ўключаюць двайны прывад, плоскія дахі замест кутніх чырвоных дахаў і шклаплястыка замест дрэва. Замест звыклых залатых арак у рэстаранах устаноўлены «паўсвушы» (палова залатой аркі), падобныя на Nіke swoosh.[22]

Пандэмія COVІD-19

рэдагаваць
 
Музэй McDonald’s

У выніку пандэміі COVІD-19 McDonald’s закрыў большасьць сядзеньняў і ўсе гульнявыя зоны ў сваіх рэстаранах у Злучаных Штатах.[23] Кампанія перайшла да заказаў на выезьдзе й ля абочынаў у месцах разьмяшчэньня магазінаў, а таксама да анляйн-сэрвісаў дастаўкі ежы.[24] Паўторнае адкрыцьцё рэстаранаў McDonald’s для праезду на аўтамабілі ў Злучаным Каралеўстве прывяло да ўтварэньня значных транспартных чэргаў па ўсёй краіне.[25] У ліпені 2020 году, за другі квартал бягучага году, McDonald’s паведаміла аб прыбытку ў памеры 66 цэнтаў на акцыю. У параўнаньні з аналягічным пэрыядам мінулага году гэты паказчык зьнізіўся на 68%[26].

 
McDonald’s у Калінінградзе

Рэдызайн 2023 году й новая канцэпцыя

рэдагаваць

У ліпені 2023 году кампанія абвясьціла, што працуе над новай канцэпцыяй пад назвай «CosMc», якая будзе пратэставаная на некалькіх аб’ектах і, як чакаецца, выйдзе ў пачатку 2024 году. На момант аб’явы кампанія абяцала больш падрабязную інфармацыю на сваім дне інвэстара ў канцы году. Назва адсылае да пэрсанажа-іншаплянецяніну з 1980-х гадоў[27].

Дзейнасьць

рэдагаваць

Пад гандлёвай маркай McDonald’s на канец 2022 году працавала 40 275 рэстаранаў у 100 краінах сьвету, зь іх 95% кіравалася па франчайзінгу, таму асартымэнт рэстаранаў, памер і склад порцый можа моцна адрозьнівацца ў розных краінах. Агульны абарот сыстэмы McDonald’s склаў 118,2 млрд $ (з іх 48,7 млрд $ — у ЗША), Агульная колькасьць супрацоўнікаў — каля 2 млн. У 2018 годзе ўпершыню ў гісторыі карпарацыі выручка ад франчайзінгу перавысіла выручку ад уласных рэстаранаў (11 млрд $ супраць 10 млрд $), у 2022 годзе гэтыя суадносіны былі 14,1 млрд $ да 8,7 млрд$. Па звычайных умоў франчайзінгу карпарацыя набывае альбо арандуе нерухомасьць пад рэстаран, астатнія выдаткі нясе той, хто набывае права выкарыстоўваць гандлёвую марку. Стандартны тэрмін дзеяньня дагавора — 20 гадоў. Выручка ад франчайзінгу складаецца з стартавага ўнёску, арэнднай платы за нерухомасьць і адлічэньняў ад выручкі за выкарыстаньне гандлёвай маркі (у суме каля 7, 8% ад абароту).[28]

 
Карта сьвету, на якой паказаны філіялы сеткі рэстаранаў «McDonald’s» і год пачатку іх дзейнасьці

Падразьдзяленьні сфармаваны паводле геаграфічнага прынцыпу (зьвесткі на канец 2022 году):

Сыход McDonald’s з Расеі

рэдагаваць
 
Лягатып «Вкусно и точка»

8 сакавіка 2022 году McDonald’s часова закрыў свае 850 установаў у Расеі з-за ўварваньня ва Ўкраіну.[29] 16 траўня 2022 году McDonald’s абвясьціла, што закрыцьцё стане пастаянным і што яна прадае ўсе свае 850 крам у Расеі.[30]10 чэрвеня 2022 году маскальскі пакупнік McDonald’s абвясьціў аб новым лягатыпе ў якасьці спробы рэбрэндынгу. На ім быў намаляваны адзін круг і дзьве лініі, якія малявалі бургер і два бульбы фры[31]. Бізнэс быў перайменаваны ў «Вкусно и точка», што прыкладна перакладаецца як «Смачна — і кропка»[32].

Сыход McDonald’s зь Беларусі

рэдагаваць
 
Лягатып «Mak.by»

11 лістапада 2022 году McDonald’s у Беларусі абвясьціў, што ўсе 25 крам у 6 гарадах праз некалькі тыдняў правядуць рэбрэндынг і будуць працаваць як «Вкусно и точка». Але гэтага не адбылося, і жыцьцё Макдональдса было падоўжана да 27 лістапада 2022 году[33], з таго моманту рэстараны працавалі пад шыльдай «Мы открыты». У пачатку красавіка 2023 году кампанія «КСБ Вікторы рэстораны» (кіравала McDonald’s у краіне) падала заяўку на рэгістрацыю назвы й таварнага знака «Mak.by»[34]. 18 красавіка 2023 году сетка рэстаранаў была перайменавана ў «Mak.by»[35]. У гэты ж дзень запрацаваў мабільны дадатак.

18 кастрычніка 2023 году кампанія прадставіла новы дызайн пакаваньня для бульбы фры, бургераў і іншых прадуктаў[36]. Дызайн распрацавала беларускае брэндынгавае агенцтва «Fabula Brandіng».

Крытыка

рэдагаваць

McDonald’s падвяргаўся крытыцы за шматлікія аспэкты сваёй дзейнасьці, уключаючы ўзьдзеяньне яе прадуктаў на здароўе, стаўленьне да супрацоўнікаў і іншыя мэтады вядзеньня бізнэсу. У канцы 1980-х гадоў Філ Сакалоф, мільянэр-бізнэсовец, які перанёс сардэчны прыступ ва ўзросьце 43 гадоў, разьмясьціў у ґазэтах Нью-Ёрка, Чыкага й іншых буйных гарадоў аб’явы на ўсю старонку, у якіх абвінавачваў мэню McDonald’s у тым, што яно ўяўляе пагрозу здароўю амэрыканцаў, і прасіў іх спыніць выкарыстоўваць ялавічны тлушч каб прыгатаваць ім бульбу фры[37].

У 1990 годзе актывісты зь невялікай групы, вядомай як Лёнданскі Грынпіс (якая не мае дачыненьня да міжнароднай групы Greenpeace), распаўсюджвалі ўлёткі пад назвай «што ня так з McDonald’s?», у якіх крытыкаваліся яго экалягічныя, санітарныя й працоўныя паказчыкі. Карпарацыя напісала групе ліст з патрабаваньнем спыніць і папрасіць прабачэньня, а калі двое актывістаў адмовіліся адступіць, падала на іх у суд за паклёп, што прывяло да «справы Маклібэла», адной з самых працяглых справаў у ангельскай грамадзянскім праве. Дакумэнтальны фільм пра працэс Маклібела быў паказаны ў некалькіх краінах[38].

McDonald’s быў уцягнуты ў шэраг судовых пазоваў і іншых судовых разглядаў, большасьць зь якіх тычыліся спрэчак аб таварных знаках. Кампанія прыгразіла многім прадпрыемствам харчовай прамысловасьці судовымі пазовамі, калі яны не прыбяруць «Mc» альбо «Mac» з гандлёвых найменьняў.

Крыніцы

рэдагаваць
  1. ^ а б в https://finance.yahoo.com/quote/MCD/holders/
  2. ^ "McDonald's Corp (MCD)"(англ.). Reuters. Дата обращения: 30 апреля 2023. Архивировано 30 апреля 2023 года
  3. ^ "McDonald's Corp (MCD)"(англ.). Reuters. Дата обращения: 30 апреля 2023. Архивировано 30 апреля 2023 года
  4. ^ McDonald’s  (анг.)
  5. ^ «McDonald’s Is King Of Restaurants In 2017 — pg.1». Forbes. Retrieved December 12, 2017.
  6. ^ «McDonald’s: 60 years, billions served». Chicago Tribune. Retrieved July 30, 2017.
  7. ^ «MCDONALDS CORP, 10-K filed on 2/22/2019». Archived from the original on March 29, 2019.
  8. ^ Harris, William (April 7, 2009). «10 Most Popular McDonald’s Menu Items of All Time». HowStuffWorks. Retrieved May 2, 2023.
  9. ^ «The World’s Largest Employers». WorldAtlas. February 15, 2018. Retrieved March 29, 2019.
  10. ^ «BrandZ Global Top 100 Most Valuable Brands». BrandZ. December 11, 2022.
  11. ^ Robbins, John (October 8, 2010). «How Bad Is McDonald’s Food?». HuffPost.
  12. ^ а б в McDonald’s Corporation — Company Profile, Information, Business Description, History, Background Information on McDonald’s Corporation (анг.). NetIndustries, LLC.. Дата обращения: 24 сентября 2019. Архивировано 28 сентября 2019 года.
  13. ^ The McDonald’s Story (англ.). McDonald’s Corporation. Дата обращения: 24 сентября 2019. Архивировано 25 сентября 2019 года.
  14. ^ «McDonald’s says classic burgers no longer have artificial ingredients». Free Malaysia Today. September 28, 2018. Retrieved October 1, 2018.
  15. ^ «McDonald’s says classic burgers no longer have artificial ingredients». AFP.com. Archived from the original on September 28, 2018. Retrieved October 1, 2018.
  16. ^ а б в Mohapatra, Sanjay (2012). Information Strategy Design and Practices. Google Books: Springer Science & Business Media. p. 301. ISBN 978-1-4614-2427-7.
  17. ^ Craven, Scott (August 29, 2016). «AZ Central — You won’t believe where McDonald’s opened its first drive-thru» (News Article).
  18. ^ «McDonald’s Australia». mcdonalds.com.au. Retrieved June 6, 2016.
  19. ^ «McDonald’s and BP test combined operations. (McDonald’s Restaurants; BP Oil Co.)». Archived from the original on January 18, 2012.
  20. ^ «McDonald’s serves up 'MCSTOP' — Its restaurant for big crowds». August 16, 1984. Archived from the original on July 11, 2012.
  21. ^ «McDonald’s wants a digital-age makeover». Archived from the original on September 23, 2006.
  22. ^ Bruce Horovitz (May 9, 2011). «McDonald’s revamps store to look more upscale». USA Today. Retrieved June 26, 2012.
  23. ^ McLean, Rob. «McDonald’s closes seating at corporate-owned restaurants amid coronavirus outbreak». CNN.
  24. ^ Saxena, Jaya (March 17, 2020). «Corporate-Owned McDonald’s Will Only Offer Drive-Thru, Takeout, and Delivery Amid Coronavirus Pandemic». Eater. Retrieved November 12, 2020.
  25. ^ Hennessy, Peter (June 3, 2020). «Police rush to McDonald’s as motorists cause problems on reopening day». lincolnshirelive.
  26. ^ Haddon, Heather (July 28, 2020). «Coronavirus Pandemic Squeezes McDonald’s Profit». The Wall Street Journal. Retrieved July 28, 2020.
  27. ^ Wiener-Bronner, Danielle (July 27, 2023). «McDonald’s teases new CosMc’s restaurant concept | CNN Business». CNN. Retrieved August 14, 2023.
  28. ^ Annual Report 2022 (Form 10-K) (англ.). McDonald’s Corporation.
  29. ^ Patton, Leslie (March 8, 2022). «McDonald’s to Shutter 850 Russia Stores After Backlash». Bloomberg News. Retrieved March 9, 2022.
  30. ^ «McDonald’s to sell its business in Russia after 30 years». theguardian. May 16, 2022. Retrieved May 16, 2022.
  31. ^ «Russia’s new version of McDonald’s unveils logo». BBC News. June 10, 2022. Retrieved June 10, 2022.
  32. ^ Tasty name but no Big Mac: Russia reopens rebranded McDonald’s restaurants Reuters June 12, 2022
  33. ^ Рестораны McDonald’s в Минске продолжают работу в прежнем формате — РИА Новости, 22.11.2022
  34. ^ У бывшего McDonald’s в Беларуси наконец появится название и свой логотип
  35. ^ Бывший McDonald’s меняет название. tochka.by
  36. ^ Наслаждайтесь любимыми продуктами теперь и в нашей новой брендированной упаковке! mak.by
  37. ^ Dennis McLellan (April 16, 2004). «Phil Sokolof, 82; Used His Personal Fortune in Fight Against High-Fat Foods». Los Angeles Times. Retrieved August 11, 2017.
  38. ^ «McLibel: Longest case in English history». BBC News. Retrieved April 9, 2015.
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=McDonald’s&oldid=2590760»