Тульская вобласьць
Ту́льская во́бласьць (па-расейску: Тульская область) — вобласьць у эўрапейскай частцы Расеі. Адміністрацыйны цэнтар — места Тула, адлегласьць да Масквы складае 150 км. Вобласьць уваходзіць у Цэнтральную фэдэральную акругу, мяжуе з Маскоўскай, Разанскай, Ліпецкай, Арлоўскай, Калускай абласьцямі. Створана як вобласьць РСФСР 26 верасьня 1937 году. На тэрыторыі Тульскай вобласьці месьціцца поліцэнтрычная Тульска-Новамаскоўская міліённая аглямэрацыя-канурбацыя.
Тульская вобласьць | |
Тульская область | |
Сьцяг | |
Агульныя зьвесткі | |
---|---|
Краіна | Расея |
Статус | вобласьць |
Уваходзіць у | Цэнтральная фэдэральная акруга Цэнтральны эканамічны раён |
Адміністрацыйны цэнтар | Тула |
Дата ўтварэньня | 26 верасьня 1937 |
Кіраўнік | Dmitry Milyev[d] |
Насельніцтва (2010) | 1 553 874[1] (27-е месца) |
Шчыльнасьць | 60,5 чал./км² |
Плошча | 25 679 км² (69-е месца) |
Месцазнаходжаньне Тульскай вобласьці | |
Мэдыя-зьвесткі | |
Часавы пас | GMT +4 |
Код ISO 3166-2 | RU-TUL |
Тэлефонны код | 487 |
Код аўтам. нумароў | 71 |
Афіцыйны сайт | |
Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы |
Геаграфія
рэдагавацьВобласьць разьмешчана ў цэнтры Ўсходне-Эўрапейскай раўніны, займаючы паўночна-ўсходнюю частку Сярэднярускага ўзвышша, вышыні да 293 м, у межах стэпавай і лесастэпавай зонаў. Працягласьць тэрыторыі вобласьці з поўначы на поўдзень складае 200 км, з захаду на ўсход — 190 км.
Карысныя выкапні
рэдагавацьУ межах вобласьці засяроджана каля паловы радовішчаў падмаскоўнага вугальнага басэйна, якія ацэньваюцца ў 1,5 млрд тон. Выяўлена больш за 20 радовішчаў стронцавых рудаў з агульнымі прагнознымі рэсурсамі каля 200 млн тон.
На паўднёвым захадзе месьцяцца буйныя радовішчы торфу. Значныя паклады розных будаўнічых матэрыялаў, асабліва вапнякоў, распрацоўкі якіх вядуцца з XIV—XV стагодзьдзяў, а таксама глінаў, пяскоў і гіпсу. Маюцца прамысловыя запасы жалезнай руды, вядомыя некалькі крыніц мінэральных вод.
Клімат
рэдагавацьКлімат умерана кантынэнтальны, характарызуецца ўмерана халоднай зімой і цёплым летам. Сярэднегадавая тэмпэратура складае 5 °C, сярэдняя тэмпэратура студзеня —10 °C, ліпеня — +20 °C. Працягласьць пэрыяду са станоўчымі тэмпэратурамі складае 220—225 дзён. Гадавая колькасьць ападкаў зьмяняецца ад 575 мм на паўночным захадзе да 470 мм на паўднёвым усходзе. У безмарозны пэрыяд выпадае 70% ападкаў, максымум якіх назіраецца ў ліпені.
Гідраграфія
рэдагавацьБольшасьць рэк (80%) ставіцца да басэйна Акі — самай буйной і адзінай суднаходнай ракой вобласьці, невялікая частка (20%) — да басэйна Дона.
Гісторыя
рэдагавацьДа прыходу славянаў племені вяцічаў у VIII стагодзьдзі рэгіён насялялі балты. Як і балты, вяцічы былі нядрэннымі мэталюргамі й кавалямі. Археолягамі былі адкрыты пункты, дзе колькасьць печаў дасягала 25—30 асобнікаў. Вяцічы ўвайшлі ў склад Старажытнарускай дзяржавы. У пачатку Х стагодзьдзя яны ўдзельнічалі ў паходзе князя Алега на Царград. У 981 і 982 годзе ваяваў зь вяцічамі князь Уладзімер Сьвятаславіч. Праз стагодзьдзе ў 1082—1083 гадох хадзіў «у вяцічы» Уладзімер Манамах, аб чым ён сам згадаў у павучаньнях сваім сынам.
Асаблівае месца ў гісторыі Тульскай вобласьці займае Кулікоўская бітва. Сучасны горад Вянёў згадваецца пад імем вёскі ў XIV стагодзьдзі, а як горад ўпершыню аб ім гаворыцца ў летапісу ў 1494 годзе. У 1571 годзе было складзена найстаражытнае апісаньне крэпасьці, што сьведчыла аб ваенным прызначэньні ўмацаванага паселішча.
У XVI—XVII стагодзьдзях Тула была важным ўмацаваным пунктам на паўднёвай ўскраіне Маскоўскай дзяржавы. На тульскай зямлі праходзіла памежная засечнай рыса й знаходзіліся гарады-крэпасьці.
Насельніцтва
рэдагавацьНасельніцтва вобласьці паводле вынікаў Усерасейскага перапісу насельніцтва 2010 году складала 1 553 874 чалавек. Шчыльнасьць насельніцтва — 60,5 чал/км². Большасьць насельніцтва складаюць расейцы (95,3%), другой паводле колькасьці нацыянальнай групай зьяўляюцца ўкраінцы (1,0%).
Насельніцтва вобласьці скарачаецца з 1970-х гадоў. Асноўнай прычынай зьяўляецца дэпрэсіўны стан прамысловасьці й эканомікі вобласьці ў цэлым, зьвязаная з гэтым напружаная сытуацыя на рынку працы й выезд моладзі за межы рэгіёну, алькагалізм, вельмі нізкая нараджальнасьць, вялікая колькасьць абортаў. Сярэднегадавае зьмяншэньне насельніцтва больш за 1% у год. Адмоўны балянс нараджальнасьці назіраўся яшчэ ў пачатку 1970-х гадоў.
Эканоміка
рэдагавацьНайбольш яркім прадстаўніком вытворчасьці зьяўляецца вытворца пернікаў кандытарская фабрыка «Ясная Паляна». Таксама ў вобласьці пашырана вытворчасьць чорных мэталаў поўнага цыклю, доменная, парашковая й каляровая мэталюргія.
Прамысловасьць
рэдагавацьСтруктура прамысловай вытворчасьці на 2002 год:
- Хімічная прамысловасьць — 23%,
- Машынабудаваньне — 22%,
- Харчовая прамысловасьць — 21%,
- Чорная мэталюргія — 15%,
- Электраэнэргетыка — 10%.
Крыніцы
рэдагавацьВонкавыя спасылкі
рэдагавацьТульская вобласьць — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў