Аборт

Або́рт (спаро́н^[1]; лац. abortus — выкідыш; мэд. азн. — abruptio graviditatis) — штучнае перарываньне цяжарнасьці шляхам выдаленьня плода з маткі ў тэрмін да 22 тыдняў ад зачацьця (да моманту, калі магчыма нараджэньне жыцьцяздольнага дзіцяці) праз прэпаратнае правакаваньне выкідышу й апэрацыйнае (прыладнае) ўмяшаньне.

На больш позьнім тэрміне, калі маса плоду(en) сягае 500 грамаў, перарываньне цяжарнасьці называюць заўчаснымі родамі(en). Ажыцьцяўленьне па-за бальнічнай установай і без урача ёсьць крымінальным злачынствам. Можа выклікаць раньнія (крывацёк, пракол сьценкі маціцы й пашкоджаньне сумежных органаў) й позьнія (запаленьне плоцевых органаў і брушыны, бясплодзьдзе, эндакрынныя парушэньні) ўскладненьні, а таксама сьмерць жанчыны. Лячэньне наступстваў аборту праводзіцца ў стацыянарных умовах^[2].

На 2013 год 57 з больш як 200 урадаў скасавалі ў сваіх краінах крымінальную адказнасьць за аборт, што прывяло да росту дзелі байструкоў сярод народжаных^[3]. У тых краінах пражывала меншасьць жаночага насельніцтва Зямлі (каля 40 %). Палова гэтай меншасьці пражывала ў Кітаі, дзе аборты ажыцьцяўляліся прымусова пры нясплаце спагнаньня за паўторныя роды^[4]. Больш за палову абортаў ажыцьцяўлялася траўматычным выскрабаньнем^[5].

22 кастрычніка 2020 году міністры ЗША, Беларусі, Вугоршчыны, Грузіі й Польшчы, а таксама 29 дзяржаваў Азіі (Інданэзіі й Пакістану), Афрыкі (Д. Р. Конга й Эгіпту) й Паўднёвай Амэрыкі (Бразыліі) з агульным насельніцтвам у 1,6 млрд чалавек падпісалі Жэнэўскую кансэнсусную дэклярацыю «Аб прасоўваньні жаночага здароўя й ўмацаваньні сям’і». Паводле 4-га пункту Дэклярацыі, «ні ў якім выпадку спарон ня мае прасоўвацца ў якасьці спосабу сямейнага плянаваньня», а «дзіцяці патрэбныя адмысловыя ахова й клопат як да, гэтак і пасьля народзінаў» (цытата з Канвэнцыі ААН аб правах дзіцяці 1989 году). Урэшце ўрады абвясьцілі «адданасьць працаваць разам, каб <…> прасоўваць <…> найвышэйшы магчымы ўзровень здароўя без улучэньня спарону». Тамсама згадвалася: «пацьвярджаем, што няма міжнароднага права на спарон і міжнароднага абавязку з боку дзяржаваў фінансаваць або спрыяць спарону»^[6].

Беларусь

У 1920 г. аборты ў падсавецкай Беларусі ўпершыню дазволіў расейскі бальшавіцкі кіраўнік Уладзімер Ленін^[7]. За 1990—2010 гады ў Беларусі правялі звыш 2,7 мільёны ўлічаных абортаў^[8]. Пры гэтым іх штогадовы лік скараціўся з 260,8 тыс. у 1990-м да 33,3 тыс. у 2010 годзе^[9].

У 1995 годзе 188 спаронаў прыпадала на 100 родаў^[10]. У 2008 г. беларускія жанчыны зрабілі 26 350 абортаў, што склала 24,6% ад нараджэньняў^[11]. На 2014 г. Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь прызнавала мэдычным супрацьпаказаньнем для правядзеньня аборту ганарэю, запаленьне й інфэкцыю^[12]. Дзейнае заканадаўства дазваляе аборт без абгрунтаваньня прычыны ў тэрмін да 12 тыдняў цяжарнасьці. Такія аборты штогод складаюць 92% ад агульнай колькасьці^[13]. Пры гэтым пасьля здабыцьця незалежнасьці ўрад Беларусі абавязаўся «забясьпечваць у максімальна магчымай ступені выжываньне» дзяцей незалежна ад нараджэньня паводле Канвэнцыі аб правах дзіцяці 1989 году, прэамбула якой падкрэсьлівае: «дзіця, з прычыны яго фізычнай і разумовай нясталасьці, мае патрэбу ў спэцыяльнай ахове й клопаце, уключаючы належную прававую абарону, як да, так і пасьля нараджэньня»^[14]. Паводле эмбрыялёгіі, жыцьцё да народзінаў пачынаецца ад часу зачацьця (зьліцьця ядраў мужчынскай і жаночай плоцевых вузаў)^[15].

У 2015 годзе Лагойск (Менская вобласьць) стаў першым горадам Беларусі, дзе ўсе да аднаго лекары напісалі заявы аб адмове выконваць аборты. У выніку нараджальнасьць у горадзе стала перавышаць сьмяротнасьць^[16].

Крыніцы

^ Барыс Пракопчык. Вяртаньне забытых словаў // Зьвязда : газэта. — 15 лістапада 2011. — № 217 (27081). — С. 3. — ISSN 1990-763x.
^ Іван Дуда. Аборт // Беларуская энцыкляпэдыя ў 18 тамах / гал.рэд. Генадзь Пашкоў. — Менск: Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі, 1996. — Т. 1. — С. 32. — 552 с. — 10 000 ас. — ISBN 985-11-0036-6
^ Джордж Акерлоф, Джэнет Елен і Майкл Кац. Разгляд пазашлюбнага дзетараджэньня ў Злучаных Штатах (анг.) = An Analysis of Out-of-Wedlock Childbearing in the United States // Штоквартальны часопіс эканомікі : часопіс. — Травень 1996. — Т. 111. — № 2. — С. 277-317. — ISSN 0033-5533.
^ Ігаэл Егудзі. Антыдухоўнае цемрашальства, антынавуковы падыход, бязьмежны цынізм // Крыніца.info, 14 лістапада 2014 г. Праверана 5 кастрычніка 2017 г.
^ Сьвятлана Барысенка. Прадухіліць непажаданае // Зьвязда. — 13 лютага 2013. — № 28 (27393). — С. 4.
^ Жэнэўская кансэсусная дэклярацыя «Аб прасоўваньні жаночага здароўя і ўмацаваньні сям’і» ад 22 кастрычніка 2020 г. (анг.) // Ведамства здароўя і кадравых паслуг ЗША, 10 лістапада 2020 г. Праверана 14 лістапада 2020 г.
^ Аляксандар Пятроў. Скажыце дзіцяці «Так» // Зьвязда. — 3 лютага 2010. — № 19 (26627). — С. 5.
^ Тацяна Тарасевіч. Праваслаўныя і католікі абмяркуюць прапановы для ўнясеньня зьменаў у Закон РБ «Аб ахове здароўя» // Рымска-Каталіцкі Касьцёл на Беларусі, 29 кастрычніка 2012 г. Праверана 5 кастрычніка 2017 г.
^ Сабіна Брыло. Ці будзе забаронены аборт у Беларусі // Сеціўны часопіс «Новая Эўропа», 11 лістапада 2012 г. Праверана 3 студзеня 2014 г.
^ Аляксандар Шпакоўскі. 20 мільёнаў беларусаў: мара дасягальная // Зьвязда : газэта. — 17 кастрычніка 2013. — № 196 (27561). — С. 4. — ISSN 1990-763x.
^ Вольга Мядзьведзева. «Так» або «не» // Зьвязда. — 26 студзеня 2010. — № 13 (26621). — С. 1, 5.
^ Васіль Жарко. Пастанова Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь ад 7 лютага 2007 г. № 15 (рас.) // Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь, 27 кастрычніка 2008 г. Праверана 10 верасьня 2014 г.
^ У Беларусі адмянілі большасьць сацыяльных паказаньняў для абортаў на позьнім тэрміне // Беларускае тэлеграфнае агенцтва, 14 студзеня 2013 г. Праверана 26 верасьня 2013 г.
^ Канвэнцыя аб правах дзіцяці // Пачатковая школа : часопіс. — 1992. — № 1-3. — С. 3-5; 3-5; 6-8. — ISSN 0869-3501.
^ Максім Обухаў, Генадзь Рудыкін. Аборт // Беларуская праваслаўная інтэрнэт-энцыкляпэдыя, 13 кастрычніка 2010 г. Праверана 4 студзеня 2014 г.
^ Сьвятлана Барысенка. Роды як цуд // Зьвязда. — 20 верасьня 2017. — № 181 (28545). — С. 13.

Вонкавыя спасылкі

Любоў Баркун. Жорсткая наіўнасьць // Беларускія навіны, 12 кастрычніка 2013 г. Праверана 5 кастрычніка 2017 г.

Гэта — накід артыкула па мэдыцыне. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго.

[1] Барыс Пракопчык. Вяртаньне забытых словаў // Зьвязда : газэта. — 15 лістапада 2011. — № 217 (27081). — С. 3. — ISSN 1990-763x.

[2] Іван Дуда. Аборт // Беларуская энцыкляпэдыя ў 18 тамах / гал.рэд. Генадзь Пашкоў. — Менск: Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі, 1996. — Т. 1. — С. 32. — 552 с. — 10 000 ас. — ISBN 985-11-0036-6

[3] Джордж Акерлоф, Джэнет Елен і Майкл Кац. Разгляд пазашлюбнага дзетараджэньня ў Злучаных Штатах (анг.) = An Analysis of Out-of-Wedlock Childbearing in the United States // Штоквартальны часопіс эканомікі : часопіс. — Травень 1996. — Т. 111. — № 2. — С. 277-317. — ISSN 0033-5533.

[4] Ігаэл Егудзі. Антыдухоўнае цемрашальства, антынавуковы падыход, бязьмежны цынізм // Крыніца.info, 14 лістапада 2014 г. Праверана 5 кастрычніка 2017 г.

[5] Сьвятлана Барысенка. Прадухіліць непажаданае // Зьвязда. — 13 лютага 2013. — № 28 (27393). — С. 4.

[6] Жэнэўская кансэсусная дэклярацыя «Аб прасоўваньні жаночага здароўя і ўмацаваньні сям’і» ад 22 кастрычніка 2020 г. (анг.) // Ведамства здароўя і кадравых паслуг ЗША, 10 лістапада 2020 г. Праверана 14 лістапада 2020 г.

[7] Аляксандар Пятроў. Скажыце дзіцяці «Так» // Зьвязда. — 3 лютага 2010. — № 19 (26627). — С. 5.

[8] Тацяна Тарасевіч. Праваслаўныя і католікі абмяркуюць прапановы для ўнясеньня зьменаў у Закон РБ «Аб ахове здароўя» // Рымска-Каталіцкі Касьцёл на Беларусі, 29 кастрычніка 2012 г. Праверана 5 кастрычніка 2017 г.

[9] Сабіна Брыло. Ці будзе забаронены аборт у Беларусі // Сеціўны часопіс «Новая Эўропа», 11 лістапада 2012 г. Праверана 3 студзеня 2014 г.

[10] Аляксандар Шпакоўскі. 20 мільёнаў беларусаў: мара дасягальная // Зьвязда : газэта. — 17 кастрычніка 2013. — № 196 (27561). — С. 4. — ISSN 1990-763x.

[11] Вольга Мядзьведзева. «Так» або «не» // Зьвязда. — 26 студзеня 2010. — № 13 (26621). — С. 1, 5.

[12] Васіль Жарко. Пастанова Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь ад 7 лютага 2007 г. № 15 (рас.) // Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь, 27 кастрычніка 2008 г. Праверана 10 верасьня 2014 г.

[13] У Беларусі адмянілі большасьць сацыяльных паказаньняў для абортаў на позьнім тэрміне // Беларускае тэлеграфнае агенцтва, 14 студзеня 2013 г. Праверана 26 верасьня 2013 г.

[14] Канвэнцыя аб правах дзіцяці // Пачатковая школа : часопіс. — 1992. — № 1-3. — С. 3-5; 3-5; 6-8. — ISSN 0869-3501.

[15] Максім Обухаў, Генадзь Рудыкін. Аборт // Беларуская праваслаўная інтэрнэт-энцыкляпэдыя, 13 кастрычніка 2010 г. Праверана 4 студзеня 2014 г.

[16] Сьвятлана Барысенка. Роды як цуд // Зьвязда. — 20 верасьня 2017. — № 181 (28545). — С. 13.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]