Рэйк’явік
Рэйк’я́вік (па-ісьляндзку: Reykjavík) — сталіца і найбуйнейшы горад Ісьляндыі. Насельніцтва складае 120 165 жыхароў (2008). З улікам гарадоў-спадарожнікаў колькасьць насельніцтва сягае да 200 000 чалавек, што складае каля 65% насельніцтва краіны. Горад разьмешчаны на паўднёвым-захадзе Ісьляндыі, зьяўляецца сэрцам культурнай, эканамічнай і дзяржаўнай дзейнасьці краіны. Лічыцца, што Рэйк’явік стаў першым сталым паселішчам у Ісьляндыі каля 870 году. Гэта адзін з самых чыстых і бясьпечных гарадоў у сьвеце[1][2].
| Рэйк’явік | |||||
| ісьл. Reykjavík | |||||
| |||||
| |||||
| Дата заснаваньня: | 1786 | ||||
| Краіна: | Ісьляндыя | ||||
| Мэр: | Ён Гнар | ||||
| Плошча: | 274,5 км² | ||||
| Вышыня: | 8 м н. у. м. | ||||
| Насельніцтва (2008) | |||||
| колькасьць: | 120 165 чал. | ||||
| шчыльнасьць: | 437,76 чал./км² | ||||
| Часавы пас: | UTC+0 | ||||
| Паштовы індэкс: | 101–155 | ||||
| Геаграфічныя каардынаты: | 64°8′51″ пн. ш. 21°56′6″ з. д. / 64.1475° пн. ш. 21.935° з. д.Каардынаты: 64°8′51″ пн. ш. 21°56′6″ з. д. / 64.1475° пн. ш. 21.935° з. д. | ||||
Рэйк’явік на мапе Ісьляндыі   Рэйк’явік | |||||
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |||||
| www.rvk.is | |||||
Гісторыя
рэдагаваць
Ісьляндыя была заселеная нарвэскімі і кельцкімі імігрантамі на працягу канца IX і пачатку X стагодзьдзяў. У адпаведнасьці зь сярэднявечнай «Кнігай пра ўзяцьце зямлі» (па-ісьляндзку: Landnamabók), Інгальф Арнарсан, першы ісьляндзкі пасяленец, пабудаваў сваю фэрму на паўвострвве, дзе цяпер знаходзіцца Рэйк’явік.
Шмат стагодзьдзяў пасьля, каля сярэдзіны XIX стагодзьдзя, маленькі гарадок пачаў вырастаць побач з фэрмай Рэйк’явік дзякуючы каралеўскаму казначэю Скулі Магнусану, вядомаму як «бацька Рэйк’явіку», які заснаваў шарсьцяныя майстэрні ў Рэйк’явіку ў межах сваёй дзейнасьці па мадэрнізацыі ісьляндзкай эканомікі. Гэта паслужыла штуршком да пачатку разьвіцьця Рэйк’явіку як гораду. Статус гораду Рэйк’явік атрымаў у 1786 годзе.
Ісьляндзкі парламент альтынг (па-ісьляндзку: Alþingi) упершыню сабраўся ў 930 годзе на Палях тынга (Тынгвелір, па-ісьляндзку: Þingvellir) на паўднёвым захадзе Ісьляндыі. У 1798 годзе альтынг быў скасаваны, але ў 1845 годзе адноўлены ў Рэйк’явіку, дзе знаходзілася кіраўніцтва краіны і адміністрацыя. Калі Ісьляндыя дамаглася самакіраваньня, а потым і назалежнасьці ад Даніі, Рэйк’явік зрабіўся сталіцай краіны.
З паскарэньнем эканамічнага прагрэсу ў XX стагодзьдзі рос і Рэйк’явік, але асабліва хуткае разьвіцьцё ён атрымаў у другой палове XX стагодзьдзя.
Клімат
рэдагавацьНягледзячы на тое, што Рэйк’явік знаходзіцца на поўначы Атлянтыкі, клімат у горадзе больш мяккі, чым у многіх іншых мясцовасьцях, што знаходзяцца на такой самай шыраце. Сярэднюю тэмпэратуру ўзімку магчыма параўнаць з тэмпэратурай у Нью-Ёрку. Узімку ў сталіцы Ісьляндыі тэмпэратура рэдка апускаецца ніжэй за −10 °C. Усё гэта дзякуючы цёплай плыні Гальфстрыму.
Клімат субарктычны марскі, зіма мяккая, з адлігамі (сярэдняя тэмпэратура студзеня 0,4 °C) дзякуючы цёплым водам плыні Ірмінгера, лета прахалоднае (сярэдняя тэмпэратура ліпеня 11—12 °С). Колькасьць ападкаў складае 800 мм за год. Вада ў заліве зімой не замярзае. Характэрнымі зьяўляюцца частыя зьмены надвор’я.
Рост гарадзкога насельніцтва
рэдагаваць| 1801 | 1860 | 1901 | 1910 | 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1980 | 1985 | 1990 | 1995 | 2003 | 2006 | 2008 |
| 600 | 1450 | 6321 | 11 449 | 17 450 | 28 052 | 38 308 | 55 980 | 72 407 | 81 693 | 83 766 | 89 868 | 97 569 | 104 258 | 113 387 | 116 446 | 118 861 |
Музэі
рэдагаваць
- Музэй культурнай спадчыны Ісьляндыі
- Нацыянальная галерэя Ісьляндыі
- Ісьляндзкі нацыянальны музэй
- Музэй К’ярваля
- Музэй Асмундара
- Музэй Эйнара Ёнсана
- Збор рукапісаў Арні-Магнусана
- Ісьляндзкі музэй фаласаў (заснаваны ў Рэйк’явіку, пасьля перамешчаны ў Хусавік)
- Нацыянальны парк Тынгвелір
- Рэйк'явіцкі музэй пад адкрытым небам
Тэатры
рэдагавацьАдукацыя
рэдагаваць- Ісьляндзкая акадэмія мастацтваў
- Ісьляндзкі ўнівэрсытэт адукацыі
- Унівэрсытэт Ісьляндыі
- Унівэрсытэт Рэйк’явік
У сталіцы знаходзіцца Нацыянальная бібліятэка Ісьляндыі.
Асобы
рэдагаваць- Аляксандра Іварсдотыр — Міс Спорт Сусьвету на конкурсе Міс Сусьвету 2008 ў Ёганэсбургу
- Арнальдур Індрыдасан — дэтэктыўны пісьменьнік
- Б’ёрк — сьпявачка
- Балтасар Кармакур — ісьляндзкі рэжысэр
- Ёхана Вала Ёўнсдоцір — Міс Ісьляндыя 2007
- Гальдаўр Кільян Лякснэс — ісьляндзкі пісьменьнік, ляўрэат Нобэлеўскай прэміі па літаратуры
- Эйнар Карасан — ісьляндзкі пісьменьнік
- Гурт Múm
- Ёўн Сігурдсан — ісьляндзкі навукоўца, лідэр нацыянальнага руху за незалежнасьць Ісьляндыі
- Халгрымур Хельгасан — ісьляндзкі пісьменьнік і мастак
- Хера Б'ёрк — ісьляндзкая сьпявачка
Выбітныя месцы Рэйк’явіку
рэдагавацьСымбаль гораду
рэдагаваць
Хальгрымскірк'я — лютэранская царква. Гады будаўніцтва: 1938—1986
Пэрліны
рэдагаваць- Пэрлан
- У Рэйк’явіку знаходзіцца самы вялікі ў Ісьляндыі батанічны сад — Батанічны сад у Рэйк’явіку.
- Будынак ісьляндзкага парлямэнту (па-ісьляндзку: Alþingishúsið) — альтынга.
- Рэйк’явіцкі двор (па-ісьляндзку: Höfði): дом, у якім сустракаліся на саміце Рональд Рэйган і Міхаіл Гарбачоў у 1986 годзе.
- Катэдральны сабор Рэйк'явіка
- Гатэль «Борг»
- Нацыянальная і ўнівэрсытэцкая бібліятэка Ісьляндыі
- Геатэрмальны гарадок Хвэрагердзі
- Царква Скалхолт
- Рэйк’явіцкая ратуша (па-ісьляндзку: Ráðhús)
- Т’ёрнін (Tjörnin): возера ў Рэйк’явіку
- Ландакоцкірк'я: самы вялікі каталіцкі храм Ісьляндыі
- Вольная царква ў Рэйк'явіку
- Хатайгскірк'я
- Помнік Інгальфу Арнарсану
Партнэрскія гарады Рэйк’явіку
рэдагавацьКрыніцы
рэдагаваць- ^ Reykjavik rated cleanest city in Nordic and Baltic countries. Xinhua News Agency.
- ^ 15 Green Cities. Grist.
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць
Рэйк’явік — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў