Грэнляндыя
Грэнля́ндыя (па-грэнлядзку: Kalaallit Nunaat, па-дацку: Grønland) — аўтаномны рэгіён у складзе Каралеўства Даніі, паміж Арктычным і Атлянтычным акіянамі. Сталіца — Нук. Насельніцтва — 56,5 тыс. чал. (2022). Афіцыйная мова — грэнляндзкая[6][7][8][9]. Востраў тэрытарыяльна належыць да Паўночнай Амэрыкі, аднак жыхары Грэнляндыі, як грамадзяне Даніі, належаць і да Эўрапейскага Зьвязу.
| Грэнляндыя | |||||
| па-грэнлядзку: Kalaallit Nunaat па-люксэмбурску: Kalaallit Nunaat | |||||
| |||||
| Дзяржаўны гімн Нуна асыласок[d] | |||||
.svg)
| |||||
| Дата заснаваньня: | 1 траўня 1979 | ||||
| Афіцыйная мова: | грэнляндзкая мова[1][2][3] | ||||
| Сталіца: | Нук | ||||
| Форма кіраваньня: | парлямэнцкая манархія[d] | ||||
| Кіраўнік: | Фрэдэрык X[d][4] | ||||
| прэм’ер-міністар Грэнляндыі[d]: | Мутэ Буруп Эгедэ[d] | ||||
| Заканадаўчы орган: | парлямэнт Грэнляндыі[d] | ||||
| Плошча: |
| ||||
| Насельніцтва: |
| ||||
| Валюта: | DKK | ||||
| Часавы пас: | UTC+0, UTC-1, UTC-2, UTC-3 і UTC-4 | ||||
| Бок аўтамабільнага руху: | праваруч | ||||
| Дамэн верхняга ўзроўню: | .gl | ||||
| Тэлефонны код: | +299 | ||||
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |||||
| naalakkersuisut.gl (грэнл.) (дацк.) | |||||
Арктычныя народы прыходзілі з тэрыторыі сучаснай Канады ў Грэнляндыю яшчэ 2500 гадоў таму. У X стагодзьдзі сюды даплылі вікінгі, у XIII стагодзьдзі — інуіты, якія дагэтуль складаюць большасьць насельніцтва вострава. Заселены пераважна паўднёва-заходні бераг. Тры чвэрці вострава пакрытыя вечнымі льдамі.
Пасьля распаду дацка-нарвэскай уніі Грэнляндыя засталася дацкім уладаньнем і паводле канстытуцыі 1953 року ўключаная ў склад Даніі. На рэфэрэндуме 1979 року грамадзяне Грэнляндыі выказаліся за самакіраваньне; яшчэ больш правоў грэнляндцы атрымалі пасьля рэфэрэндуму 2008 року. Данія працягвае адказваць за замежную палітыку, фінансы і абарону.
Глядзіце таксама
рэдагавацьКрыніцы
рэдагаваць- ^ а б в https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/greenland/
- ^ а б в 20 // Lov om Grønlands Selvstyre (дац.)
- ^ а б в 3 // Oqaatsinut politikki pillugu Inatsisartut inatsisaat, Inatsisartutlov om sprogpolitik (грэнл.)
- ^ а б https://www.euronews.com/2024/01/14/denmarks-queen-margrethe-signs-her-historic-abdication-as-son-becomes-king
- ^ а б https://bank.stat.gl/pxweb/en/Greenland/Greenland__BE__BE01__BE0120/BEXSTA.px/table/tableViewLayout1/
- ^ Self-rule introduced in Greenland (анг.). BBC News (21 чэрвеня 2009). Праверана 21 чэрвеня 2009 г.
- ^ Nearly independent day (анг.). The Economist (20 чэрвеня 2009). Праверана 20 чэрвеня 2009 г.
- ^ Greenland set for self-rule (анг.). The Australian (19 чэрвеня 2009). Праверана 20 чэрвеня 2009 г.
- ^ Boswell, Randy (19 чэрвеня 2009) Greenland takes big step towards full independence (анг.) Canwest News Services. Canada.com. Праверана 20 чэрвеня 2009 г.