Нобель
Нобель (укр. Нобель) — вёска ва Ўкраіне, на рацэ Прыпяці і беразе возера Нобеля. Цэнтар сельскай рады Зарачанскага раёну Ровенскай вобласьці. Насельніцтва на 2007 год — 325 чалавек. Знаходзіцца за 35 км ад Пагоста Зарэчнага.
| Нобель лац. Nobiel | |
| укр. Нобель | |
| |
| Першыя згадкі: | 1158 |
| Краіна: | Украіна |
| Вобласьць: | Ровенская |
| Раён: | Зарачанскі |
| Плошча: |
|
| Насельніцтва: |
|
| Часавы пас: | UTC+2 |
| летні час: | UTC+3 |
| Тэлефонны код: | 3632 |
| Паштовы індэкс: | 34013 |
| КОАТУУ: | 5622284001 |
| Геаграфічныя каардынаты: | 51°52′5″ пн. ш. 25°45′42″ у. д. / 51.86806° пн. ш. 25.76167° у. д.Каардынаты: 51°52′5″ пн. ш. 25°45′42″ у. д. / 51.86806° пн. ш. 25.76167° у. д. |
Нобель на мапе Ўкраіны   Нобель | |
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |
Нобель — даўняе мястэчка гістарычнай Піншчыны (частка Берасьцейшчыны, на захадзе Палесься), старажытны замак Вялікага Княства Літоўскага, на этнічнай тэрыторыі беларусаў. Радзіма беларускага літаратара Сяргея Грахоўскага.
Гісторыя рэдагаваць
Раньнія часы рэдагаваць
Першы пісьмовы ўспамін пра Нобель зьмяшчаецца ў Іпацьеўскім летапісе і датуецца 1158 годам. У гэты час тут існаваў замак (горад).
Вялікае Княства Літоўскае рэдагаваць
Пазьней Нобель далучыўся да Вялікага Княства Літоўскага, дзе знаходзіўся ў валоданьні тураўска-пінскіх князёў. У XVI стагодзьдзі тут утварыўся манастыр, які стаў цэнтрам культуры і асьветы. У 1524 годзе вялікая княгіня Бона Сфорца надала тутэйшым манахам прывілей на гаспадарчую дзейнасьць.
Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Нобель увайшоў у склад Пінскага павету Берасьцейскага ваяводзтва.
Пад уладай Расейскай імпэрыі рэдагаваць
У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Нобель апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Пінскім павеце Менскай губэрні.
У 1821 годзе ў Нобель перасялілі 17 мяшчанаў з суседняга Пагоста Зарэчнага[1].
За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Нобель занялі войскі Нямецкай імпэрыі.
Найноўшы час рэдагаваць
20 лістапада 1917 году абвяшчалася Ўкраінская Народная Рэспубліка з прэтэнзіяй на Пінскі павет, у тым ліку на Нобель. 25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай гэтая тэрыторыя абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Пінскі павет увайшоў у склад Беларускай ССР[2].
Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Нобель апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Пінскім павеце Палескага ваяводзтва.
У 1939 годзе ўлады СССР перадалі Нобель у склад УССР. З 2003 году ў вёсцы штогод праводзіцца ўсеўкраінскі фэст гумару «Ляўрэаты Нобэлеўскай прэміі», сымбалем якога стаў тлусты сом.
- Мястэчка на старых здымках
-
Царква -
Вуліца і крыж -
Забудова -
Возера
.jpg)
.jpg)
_(3).jpg)
.jpg)
Насельніцтва рэдагаваць
Дэмаграфія рэдагаваць
- XIX стагодзьдзе: 1886 год — 1030 чал.[3]
- XXI стагодзьдзе: 2001 год — 363 чал.; 1 студзеня 2007 году — 325 чал.
Інфраструктура рэдагаваць
У Нобелі працуюць школа, фэльчарска-акушэрскі пункт, дом культуры, бібліятэка.
Турыстычная інфармацыя рэдагаваць
Славутасьці рэдагаваць
Каля Нобелю захаваліся рэшткі паселішча часоў мэзаліту[4].
- Гарадзішча «Царкоўная гара»
Страчаная спадчына рэдагаваць
- Царква (XIX ст.)
Асобы рэдагаваць
- Сяргей Грахоўскі (1913—2002) — беларускі паэт, празаік і перакладнік
Крыніцы рэдагаваць
- ^ Соркіна І. Мястэчкі Беларусі... — Вільня, 2010. С. 173.
- ^ 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
- ^ Jelski A. Nobel // Słownik geograficzny... T. VII. — Warszawa, 1886. S. 171.
- ^ ПОСТАНОВА КМУ від 27 грудня 2001 р. N 1761 Про занесення пам’яток історії...
Літаратура рэдагаваць
- Соркіна І. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VII: Netrebka — Perepiat. — Warszawa, 1886.