Украінская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка

незалежная дзяржава (1919—1922) і рэспубліка СССР (1922—1991)
(Перанакіравана з «УССР»)

Украíнская Саве́цкая Сацыялісты́чная Рэспу́бліка, Украінская ССР — адна з чатырох рэспублік, якія ў сьнежні 1922 году ўтварылі Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік. Сталіцай УССР да 1934 году быў горад Харкаў, ад 1934 — горад Кіеў.

Саюзная рэспубліка ў складзе СССР
Украінская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка
лац. Ukrajinskaja Savieckaja Sacyjalistyčnaja Respublika
па-ўкраінску: Українська Радянська Соціалістична Республіка
па-ўкраінску: Українська Соціялістична Радянська Республіка
Сьцяг Герб
Дэвіз Пролетарі всіх країн, єднайтеся!
Гімн Гімн Украінскай ССР
10 сакавіка 1919 — 24 жніўня 1991
Кароткая назва Украинская ССР, RSS Ucraineană, Українська СРР, Українська РСР, УкССР, УРСР, УСРР, Ukrayna SSR, УССР, УССР, USSR, УССР і Украинæйы ССР
Сталіца Кіеў
Афіцыйная мова украінская мова і расейская мова
Форма ўраду савецкая рэспубліка
Заканадаўчы орган Вярхоўны Савет УССР
Сябра ў СССР[1], Дамова пра ўтварэньне СССР[d] і Арганізацыя Аб’яднаных Нацыяў
Насельніцтва
  • 51 706 746 чал. (1989)
Валюта савецкі рубель
Кіраўніцтва дзяржавы
старшыня Вярхоўнага Савета УССР[d] Леанід Краўчук
старшыня Савета Міністраў УССР[d] Вітольд Фокін[d]
Папярэднік:
Поўдзень Расеі[d]
Наступнік:
Украіна[2]

Гісторыя

рэдагаваць
 
Мапа Ўкраінскай ССР, 1931 год

Украінская Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка была абвешчаная 10 сакавіка 1919 году на III Усеўкраінскім зьезьдзе Саветаў у Харкаве ў дачыненьні да тэрыторыі, якая знаходзілася пад кантролем Чырвонай арміі РСФСР.

У 1932—1933 гадах на тэрыторыі Ўкраінскай ССР адбыўся масавы голад (галадамор), які прывёў да шматмільённых людзкіх стратаў у сельскай мясцовасьці.

30 студзеня 1937 году ў сувязі з прыняцьцем новай Канстытуцыі УССР была перайменаваная ва Ўкраінскую Савецкую Сацыялістычную Рэспубліку.

Пасьля Другой сусьветнай вайны УССР стала адным зь сяброў-заснавальнікаў Арганізацыі Аб’яднаных Нацыяў.

24 жніўня 1991 году, пасьля правалу путчу ў Маскве, Вярхоўны Савет УССР прыняў Акт абвяшчэньня незалежнасьці Ўкраіны. 8 сьнежня 1991 году кіраўнікі Беларусі, Расеі й Украіны падпісалі Белавескія пагадненьні пра ліквідацыю СССР і стварэньне СНД. 10 сьнежня Вярхоўная Рада Ўкраіны ратыфікавала гэтае пагадненьне.

Насельніцтва

рэдагаваць

ПП — прыродны прырост у параўнаньні з папярэднім перапісам.

Нацыянальнасьці 1926 % 1939 % ПП % 1959 % ПП % 1970 % ПП % 1979 % ПП % 1989 % ПП %
Украінцы 23218,9 80,01 23667,5 76,48   1,93 32158,5[3] 76,81   35,87 35283,9 74,87   9,71 36489,0 73,55   3,41 37419053 72,73   2,54
Расейцы 2677,2 9,23 4175,3 13,49   55,95 7090,8 16,94   69,82 9126,3 19,37   28,70 10471,6 21,11   14,74 11355582 22,07   8,44
Беларусы 75,842 0,26 158,2 0,51 290,9 0,69 385,8 0,82 406,1 0,82 440045 0,86
Крымскія татары 0,193 0,00 3,554 0,008 6,636 0,01 46807 0,09
Малдаване 257,8 0,89 260,4 0,84 241,7 0,58 265,9 0,56 293,6 0,59 324525 0,63
Баўгары 92,078 0,32 113,5 0,37 219,4 0,52 234,4 0,50 238,2 0,48 233800 0,45
Вугорцы 0,869 0,003 149,2 0,36 157,7 0,33 164,4 0,33 163111 0,32
Румыны 1,530 0,005 0,825 0,003 100,9 0,24 112,1 0,24 121,8 0,25 134825 0,26
Палякі 476,4 1,64 357,7 1,16 363,3 0,87 295,1 0,63 258,3 0,52 219179 0,43
Габрэі 1574,4 5,43 1532,8 4,95 840,3 2,01 776,1 1,65 632,9 1,28 486326 0,95
Грэкі 104,7 0,36 107,0 0,35 104,4 0,25 106,9 0,23 104,1 0,21 98594 0,19
Армяне 10,631 0,04 21,688 0,07 28,024 0,07 33,439 0,07 38,646 0,08 54200 0,11
Татары 22,281 0,08 55,456 0,18 61,334 0,15 72,658 0,15 83,906 0,17 86875 0,17
Цыгане 13,578 0,05 10,443 0,03 22,515 0,05 30,091 0,06 34,411 0,07 47917 0,09
Азэрбайджанцы 0,056 0,00 4,626 0,015 6,680 0,02 10,769 0,02 17,235 0,03 36961 0,07
Грузіны 1,265 0,004 10,063 0,03 11,574 0,03 14,650 0,03 16,301 0,03 23540 0,05
Немцы 393,9 1,36 392,5 1,27 23,243 0,06 29,871 0,06 34,139 0,07 37849 0,07
Гагавузы 0,014 0,00 23,530 0,06 26,464 0,06 29,398 0,06 31967 0,06
Усяго 29018,2 100,0 30946,2 100,0 41869,0 100,0 47126,5 100,0 49609,3 100,0 51452034 100,0

Глядзіце таксама

рэдагаваць
  1. ^ Григорович Л. Л., Петрович Г. С., Миколайович Г. М., Максимович Ч. В. А К Т ПРОГОЛОШЕННЯ НЕЗАЛЕЖНОСТІ УКРАЇНИ (укр.) — 1991.
  2. ^ а б в https://www.un.org/ru/about-us/member-states/ukraine
  3. ^ Лічба таксама ўлічвае украінцаў, якія апынуліся ў складзе ЎССР пасьля далучэньня Валыні, Бэсарабіі, Букавіны, Галіччыны і Закарпацьця.