Мітрафан Доўнар-Запольскі
Мітрафа́н Ві́ктаравіч До́ўнар-Запо́льскі (14 чэрвеня 1867, места Рэчыца — 30 верасьня 1934, Масква) — беларускі гісторык, этнограф, фальклярыст і літаратуразнаўца, адзін з заснавальнікаў нацыянальнай гістарыяграфіі[1]. Доктар гістарычных навук (1905), прафэсар (1902). Правадзейны сябра Інбелкульту.
Мітрафан Доўнар-Запольскі лац. Mitrafan Doŭnar-Zapolski | |
 | |
| Род дзейнасьці | беларускі гісторык, этнограф, фальклярыст і літаратуразнавец |
|---|---|
| Дата нараджэньня | 2 (14) чэрвеня 1867 |
| Месца нараджэньня | |
| Дата сьмерці | 30 верасьня 1934 (67 гадоў) |
| Месца сьмерці | |
| Месца пахаваньня | |
| Месца вучобы | |
| Занятак | гісторык, этнограф |
| Навуковая сфэра | этнаграфія, фальклёр, літаратуразнаўства і эканамічная гісторыя[d] |
| Месца працы |
|
| Дзеці | Усевалад Доўнар-Запольскі[d] |
| Узнагароды |    |
| Подпіс | 
|
.jpg) | |
 герб Побуг | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Нарадзіўся | 2 (14) чэрвеня 1867 |
| Памёр | 30 верасьня 1934 (67 гадоў) |
| Пахаваны | |
| Род | Доўнар-Запольскія |
| Дзеці | Усевалад Доўнар-Запольскі[d] |
| Рэлігія | рыма-каталік |
| Дзейнасьць | гісторык, этнограф |
| Подпіс |
|
- Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Доўнар-Запольскі.
Жыцьцяпіс
рэдагавацьУ 1894 скончыў Кіеўскі ўнівэрсытэт. Служыў у Маскоўскім архіве Міністэрства юстыцыі. Працаваў у Маскоўскім і Кіеўскім унівэрсытэтах. Супрацоўнічаў у газэтах «Белорусское слово», «Белорусское эхо», «Вольная Беларусь», быў чальцом камісіі БНР па арганізацыі Беларускага ўнівэрсытэту. Выкладаў у ВНУ Харкава і Баку. 3 1 кастрычніка 1925 і да 1 верасьня 1926 працаваў загаднікам катэдры гісторыі Беларусі ў Беларускім дзяржаўным унівэрсытэце. 3 восені 1926 у Маскве.
Не пазьбег завуаляванай формы рэпрэсіяў: выбраньне акадэміка АН СССР было заблякаванае, рукапіс кнігі «Гісторыя Беларусі» асуджаны як ідэйна-заганны, было паскоранае выйсьце на пэнсію. Перад сьмерцю працаваў у Навукова-дасьледчым інстытуце пушніна-футравай гаспадаркі Наркамату зьнешняга гандлю СССР.
Напісаў грунтоўныя працы па гісторыі Беларусі: «Беларускае мінулае» (1888), «Нарысы па гісторыі Беларусі (ад пачатку сьмерці Уладзімера Манамаха)», навукова-публіцыстычны нарыс «Асновы дзяржаўнасьці Беларусі». У 1926 завяршыў абагульненую працу «Гісторыя Беларусі», выдадзеную толькі ў 1994. На працягу 1880—1890 зрабіў вялікі ўнёсак у разьвіцьцё беларускай этнаграфічна-фальклярыстычнай навукі: зьбіраў і выдаваў фальклёр, вывучаў і апісваў сямейны побыт, сямейнае звычаёвае права, вясельныя абрады, распрацоўваў праграмы этнаграфічнага вывучэньня Беларусі. Аўтар манаграфічных дасьледаваньняў «В. М. Цяпінскі, перакладнік Эвангельля на беларускую мову». Выдаў Баркулабаўскі летапіс. Пісаў пра старажытныя беларускія архівы па-за межамі Беларусі.[2]
Савецкае замоўчваньне
рэдагаваць3 чэрвеня 1937 году Галоўная ўправа ў справах літаратуры і выдавецтваў Беларускай ССР (Галоўліт БССР) выдала Загад № 33 «Сьпіс літаратуры, якая падлягае канфіскацыі зь бібліятэк грамадзкага карыстаньня, навучальных установаў і кнігагандлю». Паводле Загаду, «усе кнігі» Мітрафана Доўнара-Запольскага прадугледжвалася «спальваць»[3].
Бібліяграфія
рэдагаваць- Мітрафан Віктаравіч Доўнар-Запольскі : біябібліяграфічны паказальнік / укладальнікі: Скалабан В. У. і інш.; Бібліягр. рэд.: Бяляева Л. В., Рошчына Т. І і інш.. — Мінск: БелНДІДАС, 2001. — 120 с. — 150 ас. — ISBN 985-6557-18-6
- Мітрафан Віктаравіч Доўнар-Запольскі : біябібліяграфічны паказальнік / укладальнікі: В. М. Лебедзева і інш.; рэд.: Махнач, Таццяна Мікалаеўна і інш.. — Выд. 2-е, дапоўненае. — Мн.: БелНДІДАС, 2007. — 168 с. — 200 ас. — ISBN 978-985-6733-35-5
- М. В. Доўнар-Запольскі. Дзяржаўная гаспадарка Вялікага княства Літоўскага пры Ягелонах / Падрыхт. да друку : А. І. Груша, Р. А. Аляхновіч; камент. : А. І. Груша, Ш. І. Бекцінееў, Л. Каралюс ; увод. арт. : Д. У. Караў, А. У. Унучак, А. І. Груша; камент. А. І. Груша, Ш. І. Бекцінееў, Л. Каралюс. — Мн.: Беларуская навука, 2009. — 759 с. — (Помнікі гістарычнай думкі Беларусі). — ISBN 978-985-08-1078-6
- Мітрафан Доўнар-Запольскі. Выбранае / укладаньне, прадмова ікамэнтары В. Лебедзевай; навуковы рэдактар Арсень Ліс. — Менск: Беларуская навука, 2017. — 668 с. — 500 ас. — ISBN 978-985-08-2167-6
- Мітрафан Доўнар-Запольскі (1868—1934 гг.): Асоба ў дакументах і ўспамінах / укладаньне: Валянціна Мятліцкая. — Менск: Лімарыус, 2020. — 488 с. — ISBN 978-985-6968-82-5
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Арлоў У. Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае. — KALLIGRAM, 2012. С. 339.
- ^ Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. Кн. 1. — Мн., 2001. С. 490—491.
- ^ Алесь Лукашук. Мова гарыць (Загад № 33) // Спадчына : часопіс. — 1996. — № 3. — С. 76—91. — ISSN 0236-1019.
Літаратура
рэдагаваць- Арлоў У., Герасімовіч З. Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае / Рэц. А. Грыцкевіч, У. Ляхоўскі; рэд. З. Санько; картограф В. Цемушаў. — KALLIGRAM, spol s r.o., 2012. — 400 с. : іл. ISBN 978-985-6919-82-7.
- Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 1-я. — Мн.: БЕЛТА, 2001. — 576 с.: іл. ISBN 985-6302-33-1.
- Doŭnar-Zapolski, Mitrafan // Zaprudnik J. Historical dictionary of Belarus. — Lamham. — London: Scarecrow Press, 1998. — 338 p. ISBN 0-8108-3449-9.
- Улащик Н. Н.. Очерки по археографии и источниковедению истории Белоруссии феодального периода. — Москва: Наука, 1973. — С. 12, 120, 146, 239—243, 248—252, 254, 285. — 302 с. — 1650 ас.