Мэнахем Бэгін

	Мэнахем Бэгін; лац. Menachem Behin
	מנחם בגין
прэм’ер-міністар Ізраілю[d]
	20 чэрвеня 1977 — 10 кастрычніка 1983
Папярэднік	Іцхак Рабін
Наступнік	Іцхак Шамір
міністар сельскай гаспадаркі Ізраілю[d]
	19 чэрвеня 1983 — 10 кастрычніка 1983
Папярэднік	Сімха Эрліх[d]
Наступнік	Pesah Grupper[d]
міністар сувязі Ізраілю[d]
	20 чэрвеня 1977 — 24 кастрычніка 1977
Папярэднік	Aharon Uzan[d]
Наступнік	Meir Amit[d]
міністар абароны Ізраілю[d]
	28 траўня 1980 — 5 жніўня 1981
Папярэднік	Эзэр Вейцман[d]
Наступнік	Арыэль Шарон[d]
міністар абароны Ізраілю[d]
	14 лютага 1983 — 23 лютага 1983
Папярэднік	Арыэль Шарон[d]
Наступнік	Moshe Arens[d]
міністар без партфэлю Ізраілю[d]
	5 чэрвеня 1967 — 6 жніўня 1970
дэпутат Кнэсэту[d]
	14 лютага 1949 — 20 жніўня 1951
дэпутат Кнэсэту[d]
	20 жніўня 1951 — 15 жніўня 1955
дэпутат Кнэсэту[d]
	15 жніўня 1955 — 30 лістапада 1959
дэпутат Кнэсэту[d]
	30 лістапада 1959 — 4 верасьня 1961
дэпутат Кнэсэту[d]
	4 верасьня 1961 — 25 траўня 1965
дэпутат Кнэсэту[d]
	25 траўня 1965 — 22 лістапада 1965
дэпутат Кнэсэту[d]
	22 лістапада 1965 — 17 лістапада 1969
дэпутат Кнэсэту[d]
	17 лістапада 1969 — 21 студзеня 1974
дэпутат Кнэсэту[d]
	21 студзеня 1974 — 13 чэрвеня 1977
дэпутат Кнэсэту[d]
	13 чэрвеня 1977 — 20 ліпеня 1981
дэпутат Кнэсэту[d]
	20 ліпеня 1981 — 13 жніўня 1984
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся:	16 жніўня 1913[…]; Берасце, Расейская імпэрыя;
Памёр:	9 сакавіка 1992 (78 гадоў); Тэль-Авіў, Ізраіль;
Партыя:	Лікуд; Gahal[d]; Freedom[d];
Сужэнец:	Aliza Begin[d]
Дзеці:	Benny Begin[d]
Бацька:	Zeev Dov[d]
Маці:	Hassia Biegun[d]
Адукацыя:	факультэт права і адміністрацыі Варшаўскага ўнівэрсытэту[d];
Узнагароды:
	Мэнахем Бэгін у Вікісховішчы

Мэнахем Вульфавіч Бэгін (16 жніўня 1913, Берасьце — 9 сакавіка 1992, Тэль-Авіў) — палітычны дзяяч Ізраіля, сёмы прэм’ер-міністар Ізраілю з чэрвеня 1977 па 1983, ляўрэат Нобэлеўскай прэміі міру (1978, разам з Анварам Садатам). У 1940-х гадах кіраўнік тэрарыстычнай арганізацыі «Іргун».

Маладосьць

Нарадзіўся ў сям’і сакратара Берасьце-літоўскай габрэйскай грамады, адным зь першых у горадзе, хто далучыліся да сіянізму. Скончыў Берасьцейскую габрэйскую рэлігійную школу, затым дзяржаўную гімназію (1931) і паступіў на юрыдычны факультэт Варшаўскага ўнівэрсытэту, які скончыў у 1935 з ступеньню магістра права.

Кар'ера

У верасьні 1939 году пераехаў з Варшавы ў Вільню, дзе 20 верасьня 1940 году яго ўвязьнілі ў Лукіскую турму супрацоўнікі Народнага камісарыяту ўнутраных справаў Летувіскай ССР. Пасьля катаваньняў яго выраклі да 8 гадоў зьняволеньня па абвінавачаньні ў супрацы з брытанскай выведкай. 1 чэрвеня 1941 году яго вывезьлі ў Паўночна-Пячорскі папраўча-працоўны лягер (Комі АССР, Расейская СФСР)^[7]. Пазьней, у 1957 годзе, ён выдаў кнігу ўспамінаў «Белы ночы» пра допыты і жыцьцё ў лягеры. Пры канцы чэрвеня 1941 году нямецкія акупанты забілі яго бацьку разам зь іншымі 5000 жыдоў Берасьця (Беларуская ССР). Нямецкія нацысты таксама забілі яго маці і старэйшага брата Гэрзьля ў ходзе Галакосту. Пасьля падпісаньня 30 ліпеня 1942 году польска-савецкага Пагадненьня аб аднове дыпляматычных дачыненьняў Бэгіна вызвалілі як польскага грамадзяніна і накіравалі ў Армію Андэрса ў якасьці малодшага афіцэра.

У траўні 1942 году празь Іран прыбыў з арміяй у брытанскую падмандатную Палестыну. У сьнежні 1942 году генэрал Міхал Такарэўскі-Карашэвіч падпісаў Бэгіну дазвол на бестэрміновы адгул. Тады ж Бэгін уступіў у «Нацыянальную вайсковую арганізацыю (НВА) Ізраільскай зямлі», якую ўзначаліў у студзені 1944 году. 1 лютага 1944 году «НВА Ізраілю» абвясьціла пра паўстаньне супраць Брытанскага мандатнага ўраду Палестыны. 13 лютага 1944 году на загад Бэгіна атрады «НВА Ізраілю» падарвалі бязьлюдныя сядзібы Ведамства перасяленьня ў Ерусаліме, Тэль-Авіве і Хайфе. У наступным удзельнікі «НВА» падарвалі сядзібы Падатковай службы ў гэтых 3 местах. У ходзе нападаў на паліцэйскія ўчасткі паўстанцы забілі 6 брытанскіх паліцыянтаў і страцілі 2 удзельнікаў «НВА». У кастрычніку 1945 году Бэгін аб’яднаў высілкі «НВА» з арганізацыямі «Змагары за свабоду Ізраіля» і «Абарона» ў «Габрэйскі рух супраціву». 22 ліпеня 1946 году ўдзельнікі руху на загад Бэгіна падарвалі ў Ерусаліме гасьцініцу «Цар Давід», дзе месьціўся брытанскі Сакратарыят Палестыны. У выніку загінуў 91 чалавек, у тым ліку 21 чыноўнік, 13 жаўнераў, 3 паліцыянты і 49 пісараў, пасыльных і супрацоўнікаў гасьцініцы^[7]. У верасьні 1947 году ўрад Брытаніі пастанавіў вывесьці войска з Палестыны. 29 лістапада 1947 году Генэральная Асамблея ААН зацьвердзіла Пастанову № 181 аб пляне падзелу Палестыны на 2 дзяржавы для арабаў і габрэяў. У выніку нязгоды пачалася Грамадзянская вайна ў падмандатнай Палестыне, у якой «НВА Ізраілю» дзейнічала супольна з арганізацыяй «Абарона». Пры канцы красавіка 1948 году «НВА Ізраілю» удзельнічала ў аблозе Яфы. Да сыходу брытанскага войска Бэгін хаваўся ў Тэль-Авіве і яго ўсходніх ваколіцах.

14 траўня 1948 году Часовы ўрад Ізраілю зацьвердзіў у Тэль-Авіве Дэклярацыю аб заснаваньні дзяржавы Ізраіль. На наступны дзень сумежныя арабскія дзяржавы пачалі супраць яго Першую араба-ізраільскую вайну. 15 траўня 1948 году Бэгін абвясьціў па радыё пра выхад «НВА Ізраілю» з падпольля. 20 чэрвеня сустрэў у прыморскай вёсцы Віткін карабель «Альталена», які прывёз зброю з Францыі. На ўпаўнаважаньне ўраду Давыда Бэн-Гурыёна камандзір Аляксандраўскай брыгады Даніл Эвэн запатрабаваў выдаць усю зброю на караблі. Ва ўмовах адсутнасьці адказу ад Бэгіна войскі пачалі гарматны абстрэл. У выніку сутыкненьня загінула 16 удзельнікаў «НВА» і 3 жаўнеры Войска абароны Ізраілю. Пасьля здачы карабля звыш 200 сябраў «НВА» на некалькі тыдняў арыштавалі. Бэгін пагадзіўся на ўлучэньне жаўнераў «НВА» ў склад Войска абароны Ізраілю. 15 чэрвеня 1948 году Бэгін заснаваў партыю «Свабода», якая атрымала 11,5% галасоў на выбарах 25 студзеня 1949 году і заняла 14 месцаў у Сходзе Ізраілю. У 1973 годзе аб’яднаў сваю партыю зь Лібэральнай, «Вольным асяродкам», «Дзяржаўным сьпісам» і «Рухам за вялікую Ізраільскую зямлю» ў партыю «Злучнасьць». Ачоленая ім партыя выйграла выбары 17 траўня 1977 году, у выніку чаго Бэгін стаў 6-м прэм’ер-міністрам Ізраілю да 1983 году. 17 верасьня 1978 году ў ЗША падпісаў з эгіпецкім прэзыдэнтам Анварам Садатам 2 Кэмп-Дэвідзкія пагадненьні «Аб міры на Блізкім Усходзе» і «Аб заключэньні мірнай дамовы»^[7]. 26 сакавіка 1979 году падпісаў у Вашынгтоне (ЗША) мірную дамову з Эгіптам.

У лістападзе 1982 году аўдавеў. Яго жонка Аліза памерла ў Ізраілі, пакуль ён наведваў Вашынгтон са службовым візытам. Амаль праз год, 10 кастрычніка 1983 году падаў у адстаўку^[7].

Памяць

31 кастрычніка 2013 году ў берасьцейскім сквэры па вуліцы Куйбышава адкрылі памятны бюст Бэгіна^[8].

Крыніцы

^ ^а ^б חה"כ מנחם בגין — Кнэсэт.
^ ^а ^б ^в ^г Menachem Begin // Encyclopædia Britannica (анг.)
^ ^а ^б ^в ^г Menachem Begin // Store norske leksikon (бук.) — 1978. — ISSN 2464-1480
^ ^а ^б Menaḥem Begin // Gran Enciclopèdia Catalana (кат.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
^ ^а ^б Deutsche Nationalbibliothek Record #118508296 // Gemeinsame Normdatei (ням.) — 2012—2016.
^ ^а ^б Pas L. v. Genealogics (анг.) — 2003.
^ ^а ^б ^в ^г Даты, падзеі, людзі // Зьвязда : газэта. — 16 жніўня 2013. — № 152 (27517). — С. 8. — ISSN 1990-763x.
^ Сьвятлана Яскевіч. Нобэлеўскі ляўрэат родам зь Берасьця // Зьвязда. — 2 лістапада 2013. — № 208 (27573). — С. 2. — ISSN 1990-763x.

Гэта — накід артыкула пра палітыка. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго.

[_a6536ed89789d98a-1] а ^б חה"כ מנחם בגין — Кнэсэт.

[_9a37900bf7d39ed7-2] а ^б ^в ^г Menachem Begin // Encyclopædia Britannica (анг.)

[_4345a99f2c59d44f-3] а ^б ^в ^г Menachem Begin // Store norske leksikon (бук.) — 1978. — ISSN 2464-1480

[_69dbbed8f62e5dfd-4] а ^б Menaḥem Begin // Gran Enciclopèdia Catalana (кат.) — Grup Enciclopèdia, 1968.

[_207d8eeaa0519079-5] а ^б Deutsche Nationalbibliothek Record #118508296 // Gemeinsame Normdatei (ням.) — 2012—2016.

[_c526c7ccb206f54e-6] а ^б Pas L. v. Genealogics (анг.) — 2003.

[а-7] а ^б ^в ^г Даты, падзеі, людзі // Зьвязда : газэта. — 16 жніўня 2013. — № 152 (27517). — С. 8. — ISSN 1990-763x.

[8] Сьвятлана Яскевіч. Нобэлеўскі ляўрэат родам зь Берасьця // Зьвязда. — 2 лістапада 2013. — № 208 (27573). — С. 2. — ISSN 1990-763x.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]


Мэнахем Бэгін лац. Menachem Behin
מנחם בגין

прэм’ер-міністар Ізраілю^[d]
20 чэрвеня 1977 — 10 кастрычніка 1983
Папярэднік	Іцхак Рабін
Наступнік	Іцхак Шамір
міністар сельскай гаспадаркі Ізраілю^[d]
19 чэрвеня 1983 — 10 кастрычніка 1983
Папярэднік	Сімха Эрліх^[d]
Наступнік	Pesah Grupper^[d]
міністар сувязі Ізраілю^[d]
20 чэрвеня 1977 — 24 кастрычніка 1977
Папярэднік	Aharon Uzan^[d]
Наступнік	Meir Amit^[d]
міністар абароны Ізраілю^[d]
28 траўня 1980 — 5 жніўня 1981
Папярэднік	Эзэр Вейцман^[d]
Наступнік	Арыэль Шарон^[d]
міністар абароны Ізраілю^[d]
14 лютага 1983 — 23 лютага 1983
Папярэднік	Арыэль Шарон^[d]
Наступнік	Moshe Arens^[d]
міністар без партфэлю Ізраілю^[d]
5 чэрвеня 1967 — 6 жніўня 1970
дэпутат Кнэсэту^[d]
14 лютага 1949 — 20 жніўня 1951
дэпутат Кнэсэту^[d]
20 жніўня 1951 — 15 жніўня 1955
дэпутат Кнэсэту^[d]
15 жніўня 1955 — 30 лістапада 1959
дэпутат Кнэсэту^[d]
30 лістапада 1959 — 4 верасьня 1961
дэпутат Кнэсэту^[d]
4 верасьня 1961 — 25 траўня 1965
дэпутат Кнэсэту^[d]
25 траўня 1965 — 22 лістапада 1965
дэпутат Кнэсэту^[d]
22 лістапада 1965 — 17 лістапада 1969
дэпутат Кнэсэту^[d]
17 лістапада 1969 — 21 студзеня 1974
дэпутат Кнэсэту^[d]
21 студзеня 1974 — 13 чэрвеня 1977
дэпутат Кнэсэту^[d]
13 чэрвеня 1977 — 20 ліпеня 1981
дэпутат Кнэсэту^[d]
20 ліпеня 1981 — 13 жніўня 1984
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся:	16 жніўня 1913(1913-08-16)^[1]^[2]^[3]^[…] Берасце, Расейская імпэрыя
Памёр:	9 сакавіка 1992(1992-03-09)^[2]^[3]^[4] (78 гадоў) Тэль-Авіў, Ізраіль^[5]
Партыя:	Лікуд Gahal^[d] Freedom^[d]
Сужэнец:	Aliza Begin^[d]
Дзеці:	Benny Begin^[d]
Бацька:	Zeev Dov^[d]^[6]
Маці:	Hassia Biegun^[d]^[6]
Адукацыя:	факультэт права і адміністрацыі Варшаўскага ўнівэрсытэту^[d]
Узнагароды:
Мэнахем Бэгін у Вікісховішчы