Гразіна (Аршанскі раён)
Гра́зіна[3] — вёска ў Аршанскім раёне Віцебскай вобласьці. Знаходзіцца за 15 км на паўночны захад ад Воршы і за 500 м на паўночны ўсход ад чыгуначнай лініі Ворша — Лепель. Гразіна ўваходзіць у склад Межаўскага сельсавету.
| Гразіна | |
| трансьліт. Hrazina | |
| Былая назва: | Гразін[1] |
| Краіна: | Беларусь |
| Вобласьць: | Віцебская |
| Раён: | Аршанскі |
| Сельсавет: | Межаўскі |
| Насельніцтва: | 27 чал. (2010) |
| Часавы пас: | UTC+3 |
| Тэлефонны код: | +375 216 |
| Паштовы індэкс: | 211016[2] |
| СААТА: | 2236844016 |
| Нумарны знак: | 2 |
| Геаграфічныя каардынаты: | 54°37′30″ пн. ш. 30°12′12″ у. д. / 54.625° пн. ш. 30.20333° у. д.Каардынаты: 54°37′30″ пн. ш. 30°12′12″ у. д. / 54.625° пн. ш. 30.20333° у. д. |
Гразіна на мапе Беларусі ±   Гразіна | |
Гісторыя
рэдагавацьВялікае Княства Літоўскае
рэдагавацьПершае ўпамінаньне 1607 год у складзе Аршанскага павету Віцебскага ваяводзтва Вялікага Княства Літоўскага.[4] У XVІІІ стагодзьдзі вёска ва ўласнасьці езуітаў.[1] Вёску Гразіна ўзгадывае запіс ад 17 красавіка 1716 году ў кнізе ўрадавых устаноў Магілёўскай губэрні мужа й жонкі Цывінскіх (герб «Варня»(pl)) аб перадачы на карысьць езуітаў Амсьціслаўскага калегіюма маёнтка ў Віцебскім ваяводзтве Аршанскага павету пад назвай Засеклі й вёскі Гразіна з уніацкай царквой.[5]
Пад уладай Расейскай імпэрыі
рэдагавацьУ выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай 22 ліпеня 1773 году Гразіна ў Аршанскай правінцыі Магілёўскай губэрні. З 22 сакавіка 1777 году па 31 сьнежня 1796 году ў Сеньненскім павеце Магілёўскай губэрні (Магілёўскае намесьніцтва з 10.01.1778 па 31.12.1796). З 31 сьнежня 1796 году па 27 лютага 1802 году Аршанскі павет Беларускай губэрні. З 27 лютага 1802 г. Магілёўская губэрня, Аршанскі павет.[6]
У 1783 годзе Гразіна ва ўласнасьці езуітаў.[7]
У 19-м стагодзьдзі ў Машкоўскай воласьці. Уласнасьць Равенскіх з 1869 году. У 1879 годзе дзейнічалі: карчма, два вадзяных млына, крупадзёрны завод.[8]
У 1910 годзе сяляне валодалі 460 дзесяцінамі зямлі, фэрме Гразіна належыла 276 дзесяцін і царкве Сьвятой Тройцы належыла 75 дзесяцін.[9]
Насельніцтва
рэдагавацьІнфраструктура
рэдагавацьСярэдняя школа, крама.
Славутасьці
рэдагаваць- Братэрская магіла партызан часоў Другой Сусьветнай вайны. Каля школы пахаваны 7 партызан, якія загінулі ў 1942 годзе. У 1969 годзе пастаўлены помнік — скульптура жанчыны.
- Помнік у гонар падпольнага Аршанскага райкома КП(б)Б.
Страчаная спадчына
рэдагаваць- Царква Сьвятой Тройцы. Да 1839 году парафія Беларускай грэка-каталіцкай царквы (БГКЦ).[5][1] Сьвятар: Ігнат Капульцевіч.[12][13]
- К царкве былі прыпісаны ў 1857 годзе — Сяло Гразіна; вёскі: Белы луг, Бортнікава, Глінішча, Грабянёва, Зоськава, Запольле, Карнілавічы, Кашына, Малотынь, Папоўшчына, Пашкава, Рубашына, Чарпаева; фальваркі: Казечкі , Пашкава, Кашына ; засьценак Астроўшчына.[10]
- К царкве былі прыпісаны ў 1910 годзе — Сяло Гразіна; вёскі: Азярок, Аланцьева, Баякоўшчына, Белы луг, Бортнікава, Глінішча, Грабянёва, Даўжаніцы, Дроздава, Дубніцы, Запольле, Засеклі, Зоськава, Казлова, Карнілавічы, Логі, Малотынь, Монькава, Наркаўшчына, Папоўшчына, Пашкава, Рагазіна, Рубашына, Тур'ева, Хлусава; маенткі: Антапольле, Пашкава, Даўжаніцы; засьценкі: Ізмайлава, Ганчарова; фальваркі: Малашковічы, Чуватава, Рагазіна; ферма: Гразіна; хутар: Казлы.[9]
Крыніцы
рэдагаваць- ^ а б в Вялікі гістарычны атлас Беларусі. У 4 т. Т. 2 / [рэд. Г.П. Ляхава, Ю.М. Несцяроўская, Т.М. Пракаповіч]. — Мінск: Белкартаграфія, 2013. — 347, [4] с., іл. ISBN 978-985-508-245-4. С. 84 (Д-3), 211
- ^ Белпошта
- ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Віцебская вобласць: нарматыўны даведнік / У. М. Генкін, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2009. — 668 с. ISBN 978-985-458-192-7. (pdf)
- ^ {Літаратура/ВГАБ|1}} С. 110 (Д-3), 204.
- ^ а б Историко-юридическіе материалы, извлеченные изъ Актовыхъ книгъ губерній Витебской и Могилевской, хранящихся въ центральномъ архиве въ Витебскѣ, и изданные подъ редакціею и. д. архиваріуса сего архива, Дм. Ив. Довгялло.. — Витебскъ: Губернская Типо-Литографія, 1903. — Т. 30. — С. 75—83 (№ 14). — XI,360,164.XXXIV с.
- ^ Могилевская губернія. Города. Могилевъ. Орша. // Городскія поселенія въ Россійской имперіи : даведнік. — С.-Петербург: Въ типографіи К. Вульфа, 1863. — Т. 3. — С. 155, 186.
- ^ Российский государственный архив древних актов. Материалы генерального и специального межевания Межевой канцелярии и местных межевых учреждений по МОГИЛЕВСКОЙ губернии 1776—1918 гг. Ф. 1319. Опись 1. Полевые записки № 1-1702 ( 1-1702 ). Картон 24 Пач. 5.06.1783; № 1233
- ^ А. С. Дембовецкій. Опыт описанія Могилевской губерніи. — Могилевъ на Днѣпрѣ: Типографія Губернскаго Правленія, 1884. — Т. 3. — С. 166, 167 (№ 266). — 329 с.
- ^ а б в Списокъ населенныхъ местъ Могилевской губерніи. / Г. Пожаровъ. — Могилевъ губ. : Изданіе Могилевскаго Губернскаго Статистическаго Комитета, 1910. — С. 129 (№ 37), 131 (№ 166). — CXXV,250 с..
- ^ а б Списки населенных мест Могилевской губ. по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело] = РГИА. Ф. 1290. Оп.4. Д. 80. — Ленинград: Фонд Центрального статистического комитета МВД., 1857. — С. 380. — 613 с.
- ^ Волости и важнѣйшія селенія европейской Россіи.. — СанктПетербургъ: Центральный статистическій комитетъ, 1886. — Т. Выпускъ V. Габерніи Литовской и Бѣлоруской оюластей.. — С. 168 № 365. — 260 с.
- ^ А. М. Сементовскій , Архіепіскопъ Полотскій и Витебскій Василій Списокъ церквей, монастырей и духовенства, бывшей греко-унитской Бѣлорусской епархіи, за 1839 годъ. / А. М. Сементовскій // Памятная книжка Витебской губернии на 1867 год. : даведнік. — Санктъ-Петербург: Издана Витебскимъ губернскимъ статистическимъ комитетомъ, 1867. — С. 131.
- ^ Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі — НГАБ: фонд 2363, 6 адзінак захоўваньня. 1841—1917 гг. Кліравыя ведамасьці, метрычная кніга шлюбных вобыскоў, стары вопіс.
Літаратура
рэдагаваць- Г. І. Дулеба. Подвиги их бессмертны. — Менск: 1978.
- Гразіна, Запольскі сельсавет (№№ 244, 245) / Рэдкал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі : энцыкляпэдыя. — Менск: Беларуская энцыклапедыя, 1985. — Т. Віцебская вобласьць. — С. 105.
- Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Оршы і Аршанскага р-на. У 2 кн. Кн. 1-я. — Мн.: БелЭн, 1999. — 384 с.: іл. ISBN 985-11-0156-7. С. 497.
- Гарады і вёскі Беларусі: энцыклапедыя. Т. 10. Віцебская вобласць. Кн. 1 / рэдкал.: У.У. Андрыевіч (гал. рэд.) [і інш.]. — Менск: БелЭн, 2018. — 696 с.: іл. ISBN 978-985-11-1062-5. С. 110.