Вікіпэдыя:Неадназначнасьць

Скарачэньні: ВП:НЗ ВП:ШЗ

Неадназначнасьць (або шматзначнасьць) датычна энцыкляпэдычных ведаў і азначэньняў тэрмінаў узьнікае тады, калі розныя паняцьці маюць аднолькавыя або падобныя назвы (амонімы).

Як разьвязваць неадназначнасьці

Разьвязаньне неадназначнасьцяў — прыбіраньне канфлікту паміж амонімамі пры называньні артыкулаў Вікіпэдыі.

Удакладненьне назвы шляхам яе пашырэньня

Дзеля адрозьненьня энцыкляпэдычных артыкулаў з аднолькавымі назвамі, але рознымі значэньнямі, варта пашыраць назвы гэтых артыкулаў шляхам даданьня характэрных удакладненьняў. Існуюць два тыпы ўдакладненьняў: натуральнае і штучнае.

• Натуральнае ўдакладненьне — гэта поўная назва тэрміна, слова або словазлучэньня з спэцыфічным вызначэньнем, якое можа дадавацца як перад тэрмінам, словам або словазлучэньнем, якое ўдакладняецца, так і пасьля яго.
• Штучнае ўдакладненьне разьмяшчаецца пасьля галоўнага тэрміна, слова або словазлучэньня з пэўным значэньнем і бярэцца ў дужкі, то ёсьць поўная назва артыкула выглядае наступным чынам: «тэрмін, слова або словазлучэньне (<удакладненьне>)»

Асноўнае значэньне

Асноўнае значэньне тэрміна, слова або словазлучэньня — гэта тое значэньне, якое найбольш трывала зь ім асацыюецца. Як правіла, гэта тое значэньне, на якое паказвае большасьць унутраных спасылак Вікіпэдыі, або значэньне, ад якога іншыя значэньні тэрміна, слова або словазлучэньня зьяўляюцца вытворнымі.

Напрыклад, практычна ўсе спасылкі Возера ў артыкулах Вікіпэдыі спасылаюцца на «возера» як на натуральны замкнёны зборнік вады або ўласна «возера». Таму для гэтага значэньня слова і тэрміна «возера» ўдакладненьне не патрабуецца. Для іншага значэньня тэрміна «возера» у загалоўку паказваецца ўдакладненьне ў дужках, і артыкул называецца Возера (вёска).

Ня варта сьлепа пераймаць прыведзеную вышэй схему, таму што Вікіпэдыя, як і ўсякая энцыкляпэдыя, для самой сябе не зьяўляецца надзейнай крыніцай інфармацыі. Пры выбары асноўнага значэньня абапірайцеся на здаровы сэнс, пры ўзьнікненьні ўскладненьняў абмяркуйце гэтую праблему на старонцы абмеркаваньня адпаведнага артыкула. У выпадку, калі немагчыма адназначна вызначыць асноўнае значэньне, яно не выдзяляецца. У гэтым выпадку да ўсіх амонімаў варта дадаваць удакладненьне, а старонка з тэрмінам, словам або словазлучэньнем (без удакладненьня) зьяўляецца старонкай неадназначнасьці зь пералікам спасылак на іншыя старонкі з такой назвай (з удакладненьнямі).

У пачатку кожнага артыкула, назва якога можа мець іншыя значэньні, прыводзяцца спасылкі на старонку значэньняў — старонку, якая зьмяшчае сьпіс значэньняў зь іх азначэньнямі і спасылкі на артыкулы з альтэрнатыўнымі значэньнямі тэрміна, слова або словазлучэньня (калі яны існуюць, маюць існаваць, і адпавядаюць крытэрам значнасьці Вікіпэдыі). Для гэтага выкарыстоўваецца шаблён {{Іншыя значэньні}}. Калі значэньняў няшмат і стварэньне старонкі неадназначнасьці ня мае сэнсу — выкарыстоўвайце шаблён {{Пра}} або {{Іншы артыкул}}. Напрыклад, для аднайменнай зь местам вёскай выкарыстоўваецца форма шаблёну {{Іншы артыкул|вёску Камянецкага раёну Берасьцейскай вобласьці|Каленкавічы (вёска)|места Каленкавічы ў Гомельскай вобласьці}}, што ў артыкуле выглядае наступным чынам:

Асноўныя інструмэнты разьвязаньня неадназначнасьцяў

Шаблёны неадназначнасьці ўтрымліваюцца ў катэгорыі Вікіпэдыя:Шаблёны:Неадназначнасьці і перанакіраваньні.

Старонка значэньняў — спэцыяльная старонка Вікіпэдыі, на якой прыводзіцца пералік кароткіх азначэньняў паняцьцяў або аб’ектаў, назва якіх супадае з назвай старонкі (без удакладненьня «(значэньні)»), або іх назвы маюць пазнавальнае падабенства, або нейкім чынам асацыююцца з назвай старонкі значэньняў. Такі пералік мусіць зьмяшчаць да кожнага элемэнту радок-азначэньне, які зьяўляецца дастатковым для адназначнай ідэнтыфікацыі прыведзеных элемэнтаў сярод гэтага пераліку, і, калі элемэнт адпавядае крытэрам значнасьці для існаваньня яго старонкі ў Вікіпэдыі, мець спасылку на артыкул Вікіпэдыі, або пажадана спасылку на артыкул (г.зв. чырвоную спасылку). У выточным кодзе старонак значэньняў яны мусяць пазначацца шаблёнам {{Неадназначнасьць}}.

Старонка значэньняў можа ня мець самастойнага энцыкляпэдычнага зьместу, бо асноўная яе функцыя выяўляецца ў тым, каб перанакіраваць чытача на артыкул, які адпавядае яго запыту. Старонкі значэньняў цытуюць тэкст асноўных артыкулаў толькі ў той ступені, у якой гэта патрабуецца для разьвязаваньня неадназначнасьці.

Старонкі пра тэрміны або паняцьці, якія маюць аднолькавыя назвы, часткова аднолькавыя назвы або іх могуць па-іншаму зразумець афармляюцца з дапамогай спасылак на адпаведныя старонкі значэньняў наступнымі шаблёнамі:

• {{Іншыя значэньні}}
• {{Цёзкі}}
• {{Пра}}
• {{Іншы артыкул}}

Стварэньне старонак значэньняў

Старонка значэньняў зьяўляецца пералікам значэньняў тэрміна, слова або словазлучэньня. Кожнае значэньне складаецца з анатацыі тэрміна, калі магчыма (але не абавязкова), мае быць па спасылцы на артыкул і кароткай анатацыі да кожнага значэньня. Напрыклад:

• Крама — установа для продажу грамадзкасьці разнастайных тавараў.
• Крама — беларускі рок-гурт.

Анатацыя мусіць даваць яснае ўяўленьне пра сутнасьць кожнага значэньня, але без залішніх падрабязнасьцяў. Рэкамэндуецца, каб кожнае тлумачэньне было даўжынёй ад некалькіх словаў да некалькіх сказаў. Аднак, у кожным канкрэтным выпадку, дэталёвасьць анатацыі мае вызначацца з улікам асаблівасьцяў тэрміна, слова або словазлучэньня.

Галоўнай умовай мусіць быць зручнасьць для чытача, каб, з аднаго боку, даць яму дакладнае апісаньне кожнага значэньня, а зь іншага — не перагрузіць апісаньне і не адцягваць увагі на дэталі пры выбары патрэбнага значэньня.

У тых выпадках, калі асобны артыкул пра адно з значэньняў яшчэ не стварылі, яго апісаньне на старонцы значэньняў можна зрабіць больш падрабязным. Калі гэтага апісаньня дастаткова для асобнага артыкула, то варта стварыць новы артыкул, а на старонцы значэньняў пакінуць толькі кароткую анатацыю.

Групаваньне. Калі значэньняў больш за 4—5 і некалькі зь іх можна аднесьці да ўмоўных групаў — гэта робіцца з дапамогай даданьня падзагалоўкаў.

Інтэрвікі. Старонка значэньняў, як і іншыя артыкулы Вікіпэдыі, мае мець спасылкі на адпаведныя старонкі зь іншых моўных разьдзелаў Вікіпэдыі і іншых праектаў Фундацыі Вікімэдыя на ўласнай старонцы ў Вікізьвестках. Але злучэньні старонак значэньняў кірылічных альфабэтаў з сусьветнымі мовамі (асабліва некірылічных альфабэтаў) мае пэўныя цяжкасьці, зьвязаныя з сэмантыкай, трансьлітэрацыяй або транскрыпцыяй і г.д тэрмінаў і паняцьцяў.

Катэгорыі. Усе старонкі значэньняў з шаблёнам {{Неадназначнасьць}} і яго вытворнымі аўтаматычна ўлучаюцца ў катэгорыю Вікіпэдыя:Неадназначнасьці. Старонкі значэньняў не зьяўляюцца артыкуламі, таму ня мусяць уваходзіць ні ў якія іншыя катэгорыі. У выпадку патрэбы падрабязна апісаць нейкае агульнае паняцьце (напрыклад, нейкае прозьвішча), трэба стварыць асобны артыкул, прысьвечаны менавіта гэтаму паняцьцю з адпаведнымі крыніцамі і афармленьнем.

Перанакіраваньні

У выпадку артыкулаў пра людзей забараняецца рабіць перанакіраваньні зь беларускіх і замежных прозьвішчаў (напрыклад, з прозьвішча Ікс на Ян Ікс), калі прозьвішча не зьяўляецца адзіным у сваім родзе і існуе імавернасьць таго, што ёсьць іншыя вартыя артыкула ў Вікіпэдыі людзі з такім жа прозьвішчам (напрыклад, Джон Ікс). Таксама ня варта рабіць перанакіраваньняў кшталту «скарот імя + прозьвішча» (напрыклад, зь Я. Ікс на Ян Ікс), калі існуе імавернасьць неадназначнасьці (напрыклад, існуе асоба Яніна Ікс, вартая артыкула ў Вікіпэдыі).