Вайдзіла (імя)
Вайдзіла (Вайдзіл, Вадзела), Вайдыла (Вайдыл, Вадыла), Вайдэла (Вайдэль, Вайтыль, Вайцюль), Вэйдэль — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.
| Вайдзіла лац. Vajdziła | |
| Weidel | |
| Паходжаньне | |
|---|---|
| Мова(-ы) | германскія |
| Утворанае ад | Weido + суфікс з элемэнтам -л- (-l-) |
| Іншыя формы | |
| Варыянт(ы) | Вэйдэль, Вайдэла, Вайдэль, Вайдзіл, Вайдыла, Вайдыл, Вадзела, Вадыла, Вайтыль, Вайцюль |
| Зьвязаныя артыкулы | |
| якія пачынаюцца з «Вайдзіла» | |
Паходжаньне
рэдагаваць- Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў
Вайдэль (Weidel) — імя германскага паходжаньня[1]. Іменная аснова вайд- (вейд-) (імёны ліцьвінаў Войдаўт, Вейдман; германскія імёны Weidelt, Weidman) паходзіць ад гоцкага waida 'поле, паша'[2]. Апроч таго, адзначалася германскае імя Wadila (Wadelo, Wadel[3], Watilo)[4].
Адпаведнасьць імя Вайдула старажытнаму германскаму імю Waido (з даданьнем германскага суфіксу з элемэнтам -л-) сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў[5].
Імя Вайдзіла гістарычна бытавала ў Польшчы: Woydilo (1385 і 1414 гады), Voydilo (1396 год), Woydila (1473 год), Voydila (1496 год)[6].
У Прусіі бытавала імя Вадэль (Вайдзіль): Wadel / Waydil / Waytil (1385 і 1391 гады)[7].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Waydelo (29 верасьня 1379 году[8])[9]; Waytil (1379—1380 гады)[10]; Woydilo[11], Woydolo[12] (17 лютага 1387 году); Waydel (Хроніка Віганда)[13]; Woydilo[a] або Воидило[b] (Летапісец вялікіх князёў літоўскіх); cum Woydylone Kussulowicz[14], Woydilo Kussolouicz[15], Woydilonem Kusolowicz[16] (2 кастрычніка 1413 году); пан Войдила (17 кастрычніка 1437 году)[17]; боярину нашому Рачку Воитиловичу (1440—1492 гады)[18]; Woydilo (29 кастрычніка 1447 году)[19]; Воидилу а Яну шесть чоловеков (9 лістапада 1449 году)[20]; Woydel (21 лютага 1457 году)[21]; Woydzilo (13 студзеня 1460 году)[22]; nos nobiles videlicet Bogdan Andreas Woydzylowyczy (1486 год)[23]; Andruszko Woydilowicz (11 студзеня 1494 году)[24]; а в Михаила Воидиловича и въ его жоны Васки… землю их отчызную, на имя Гаевищо (21 сакавіка 1499 году)[25]; люди нашы Городенъское волости… Олехна Воидиловича (1 студзеня 1519 году)[26]; Бортко Воидиловичъ (1528 год)[27]; з Упиты… Томаш Воидилович (1533—1535 гады)[28]; служба… Воидило Михновичъ (XVI ст.)[29]; Петръ Водилович… съ сынъми Воидиловыми (29 сьнежня 1552 году)[30]; села Войдиловичовъ… село Войдиловичи (1554 год)[31]; Якубова вдова Войдилина… Петръ Войдила[32], Балтромей Войдиловичъ[33], Урбань Войдиловичъ… Мартинъ Войдиловичъ[34], Янъ Войдиловичъ[35] (1567 год); Wacław Woydziłł (1621 год)[36]; dnum Woydziło (1675—1677 гады)[37]; Iacobus Woydył (1699 год)[38]; Pater admodum reverendus Valerianus Woydyłowicz (каля 1700—1702 гадоў)[39].
Носьбіты
рэдагаваць- Вайдзіла († 1381) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, радца вялікіх князёў Альгерда і Ягайлы, староста лідзкі
- Вайдзіла Кусолавіч — літоўскі баярын, які на Гарадзельскай уніі атрымаў герб Белу
- Вайдзіла — літоўскі баярын, які ў 1437 годзе засьведчыў наданьне Сьвідрыгайлы Каленіку Мішкавічу; магчыма, ён жа атрымаў наданьне ад вялікага князя Казімера ў 1449 годзе
- Вайдзіла з Ушакова (упамінаецца ў 1447, 1457 і 1460 гадох) — літоўскі баярын, муж дачкі Андрэя Саковіча
- Міхайла Вайдзілавіч — літоўскі баярын, які ўпамінаецца ў 1499 годзе
- Павал Станіслававіч Вайдзіловіч — расенскі зямянін, які ўпамінаецца ў 1588 годзе[40]
- Грэгаж Вайдуловіч (Grzegorz Wajdułowicz) — львоўскі мешчанін, які ўпамінаецца ў 1689 годзе[41]
- Васька Пятроў, Іван, Тамаш, Яська, Міська, Іван і Абрам Вадзелы — жыхары вёскі Ражнова (Полацкае ваяводзтва), якія ўпамінаюцца ў 1759 годзе[42]
- Аліс Вайдэль (нар. 1979) — нямецкая дзяржаўная дзяячка з партыі Альтэрнатыва для Нямеччыны
Войдзелі — уніяты Голдаўскай парафіі[43].
Вайдылы (Wojdyłło) гербу Ястрабец — літоўскі шляхецкі род зь Вільні[44].
Вайцюлевічы (Wojciulewicz) і Вайдылы (Wojdyło) — літоўскія шляхецкія роды з Троцкага павету[45].
Вайдыловічы — літоўскі шляхецкі род[46].
Вэйдэлі (Weidel) гербу ўласнага — літоўскі шляхецкі род зь Віленскага ваяводзтва[47]
Вайдзілевічы (Wojdzilewicz) — літоўскі шляхецкі род з Троцкага павету[48].
У актах Вялікага Княства Літоўскага ўпаміналіся маёнтак Вайдзілішкі (Войдилишки) у Віленскім ваяводзтве і сяло Вайдылавічы (Войдыловичи) каля Пянянаў[49].
На 1903 год існавала вёска Вадылішкі ў Расенскім павеце Ковенскай губэрні[50].
Заўвагі
рэдагаваць- ^ Паводле Origo regis Jagyelo et Wytholdi ducum Lithuanie
- ^ Паводле Віленскага сьпісу
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Heintze A. Die deutschen Familien-Namen, geschichtlich, geographisch, sprachlich. — Halle, 1903. S. 259.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
- ^ Forssner T. Continental-Germanic Personal Names in England in Old and Middle English Times. — Uppsala, 1916. P. 238.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1491.
- ^ Schmittlein R. Les noms d’eau de la Lituanie (suite) // Revue internationale d’onomastique. Nr. 3, 1964. P. 167.
- ^ Słownik staropolskich nazw osobowych. T. 6. — Wrocław, 1981—1983. S. 172.
- ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 112, 114.
- ^ Договор о перемирии на 10 лет между ВКЛ и Тевтонским орденом (1379), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
- ^ Codex diplomaticus Lithuaniae, 1253—1433. — Vratislaviae, 1845. P. 55.
- ^ Voigt V. Geschichte Preussens, von den ältesten Zeiten bis zum Untergange der Herrschaft des deutschen Ordens. — Königsberg, 1832. S. 354.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 4—5.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 7.
- ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 2. — Leipzig, 1863. S. 576.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 54.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 57, 70.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 70.
- ^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 1, 1366—1506. — Lwów, 1887. S. 34.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 50.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 212.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 67.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 253.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 258.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 415.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 470.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 122.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 11 (1518—1523). — Vilnius, 1997. P. 75.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 160.
- ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 36.
- ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 1.
- ^ Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 35 (1551—1558 гг.). — Менск, 2020. С. 177.
- ^ Археографический сборник документов, относящихся к истории Северо-западной Руси. Т. 8. — Вильна, 1870. С. 63—64.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1003.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1298.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1299.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1300.
- ^ Rejestry popisowe pospolitego ruszenia szlachty Wielkiego Księstwa Litewskiego z 1621 r. — Warszawa, 2015. S. 89.
- ^ Žemaičių vyskupijos vizitacija 1675—1677 m. // Fontes Historiae Lituaniae. Vol. X, 2011. P. 610.
- ^ Pasvalio Šv. Jono Krikštytojo parapijos jungtuvių įrašai 1697—1705 m., Nepriklausomas virtualus archyvas GENMETRIKA
- ^ Memoriale Fratrum Minorum Conventualium Vilnensium (1702—1832). — Vilnae, 2020. P. 95.
- ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 2. ― Вильна, 1903. С. 19.
- ^ Testamenty mieszkańców lwowskich z drugiej połowy XVI i z XVII wieku. — Warszawa, 2017. S. 278.
- ^ Яўген Анішчанка, Овчино инвентарь 1759 г. Полоцкое воеводство, Архіў гісторыка Анішчанкі, 21 чэрвеня 2017 г.
- ^ Лаўрэш Л. Прыходы ў Голдаве і Бабрах // Лідскі летапісец. № 4 (84), 2018. С. 22—40.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 853.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 448.
- ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на В, Згуртаваньне беларускай шляхты
- ^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 6. — Rzeszów, 2006. S. 366.
- ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 12. — Warszawa, 1938. S. 186.
- ^ Indeks alfabetyczny miejscowości dawnego wielkiego Księstwa Litewskiego: A—K (Abakanowicze — Kujany). Wilno, 1929. S. 163.
- ^ Алфавитный список населенных мест Ковенской губернии. — Ковна, 1903. С. 522.
Літаратура
рэдагаваць- Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. — (сьціслая вэрсія кнігі: Вытокі Вялікае Літвы. — Менск, 2021. — 89 с.)