Вікіпэдыя

Войда

Войда (Войд), Вайдо, Вайда (Вад, Вэйда, Вэйт) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Войда
лац. Vojda
Waido
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Іншыя формы
Варыянт(ы) Вайдо, Вайда, Вэйда, Войд, Вэйт, Вад
Зьвязаныя імёны Вайдзіка, Вайдзіла, Вайдзень, Войдаўт, Вейдман, Вэйдэр, Войдат
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Войда»

Паходжаньне

рэдагаваць
Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Вайда, Вейда або Вейта (Waido, Weido, Weita) — імя германскага паходжаньня[1]. Іменная аснова вайд- (вейд-) паходзіць ад гоцкага waida 'поле, паша'[2][a]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Вайдзіка (Вадэйка), Вайдзіла (Вайдэль, Вайдэла, Вадыла, Вадзела), Вайдзень, Войдаўт, Вэйдэр, Вейдман (Вейдэман). Адзначаліся германскія імёны Vadiko, Wadila (Weidel, Wadelo, Watilo, Wadel), Waddin, Weidelt, Weidher, Weidman (Weideman).

Адпаведнасьць імя Вайда германскаму імю Waido (Weido) сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў[4].

Імя Войда гістарычна бытавала ў Польшчы: Woydo (1414, 1462, 1466 і 1481 гады), Voydo (1455 і 1470 гады), Voyda (1458 і 1478 гады), Woyda (1478 год)[5]. Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскіх імёнаў Wejdan, Wejdnar[6].

У Прусіі бытавалі імёны: Wadicke[b] (1540 год), Wadel[c] (1385 год), Waddune / Wodune (1291 год), Weidemunt / Wedemund (1411 год)[10].

Прозьвішчы Вайда (Wajda), Вайдуловіч (Wajdułowicz), Вайдольт (Wajdolt) гістарычна бытавалі сярод львоўскіх мяшчанаў[11].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: quendam bayorem nomine Wayden (Хроніка Віганда)[12]; prouido Alberto dicto Voydo… ipsius Alberti Voydo (1 красавіка 1455 году)[13]; у Волкиницъкомъ повете… с сеножатьми… зъ Воидишки (31 траўня 1503 году)[14]; Добъко Воидовичъ[15], Воитех Воидович[16], Воидовая удова… Брониш Воидович[17], Воидо[18], Воидо Якубовичъ[19], Якубъ Воидовичъ[20], Петръ Воидовичъ[21], Воидо Миколаевичъ[22] (1528 год); зъ села Гусувки Воида Якубовича (1535 год)[23]; Воитовщину (1537 год)[24]; Maciey z Andrzeiem Woydowicz (2 траўня 1558 году)[25]; Якубъ Войдовичъ[26], Янъ Маковъский Войдовичъ[27], Станиславъ, Войдовъ сынъ[28], Юри Войдовичъ Маковски[29] (1567 год); Mikołay Wayda (20 лістапада 1604 году)[30]; Mikołay Wayda (1624 год)[31]; Васко Вайда (1649 год)[32]; plac mieyski Daniela Waydy (1680 год)[33]; JM pana Weydziewicza ex-sędziego grodzkiego mińskiego… JM pana Weydziewicza, sędziego grodzkiego mińskiego (1784 год)[34][d].

Носьбіты

рэдагаваць
  • Добка Войдавіч — тавянскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска Вялікага Княства Літоўскага 1528 году
  • Войцех Войдавіч — анікштаўскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
  • Броніш Войдавіч — бельскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
  • Войда — бельскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
  • Войда Якубавіч — бельскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
  • Якуб Войдавіч — бельскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
  • Пётар Войдавіч — бельскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
  • Войда Мікалаевіч — бельскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
  • Якуб Войдавіч — баярын Мельніцкага павету Падляскага ваяводзтва, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1567 году
  • Ян Макоўскі Войдавіч — баярын Мельніцкага павету, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1567 году
  • Юры Войдавіч Макоўскі — баярын Мельніцкага павету, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1567 году
  • Марцін Марцінавіч Вайдовіч — расенскі зямянін, які ўпамінаецца ў паміж 1589 і 1590 гадамі[46]
  • Лявон Вад — жыхар вёскі Пярэжыру (каля Ігумену), які ўпамінаецца ў 1701 годзе[47]

Вайды (Wajda) — прыгонныя зь вёсак Алянцу, Ардзяі, Студзянцу, Ялажычаў і Дзёхаўкі (Ашмянскі павет), якія ўпамінаюцца ў XIX стагодзьдзі[48][49].

Вайдзевічы — літоўскі шляхецкі род[50].

Вэйды (Weyda) — літоўскі шляхецкі род зь Віцебскага ваяводзтва[51].

Вэйтовічы (Weytowicz) — літоўскі шляхецкі род[52].

На 1906 год існавала вёска Вейдэры ў Рэжыцкім павеце Віцебскай губэрні[53] (адзначалася старажытнае германскае імя Weidher[1]).

На гістарычнай Ваўкавышчыне існуе вёска Войдзевічы.

Заўвагі

рэдагаваць
  1. ^ Польска-летувіская аўтарка Юстына Вальковяк прызнае за найбольш адэкватнае тлумачэньне іменнай асновы -вайд- зь летувіскай мовы váidytis 'паказвацца; здавацца'[3] (не адзначаючы, аднак, часу першай фіксацыі адпаведнага слова з такімі значэньнямі ў летувіскіх слоўніках)
  2. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Vadiko[7]
  3. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Wadila[8], пазьнейшае Wadel[9]
  4. ^ Таксама:
    • Войдзіш: Петръ Войдишевичъ (1567 год)[35];
    • Войдаг: Woydagi (1744 год)[36];
    • Вайдзівіл: Воидивиловичомъ Васил а Ромеико, два чоловеки (1440—1492 гады)[37], Рачко Войтвиловичъ свою отчину… тому Войтвилу (8 траўня 1466 году)[38], Ego quidem nobilis Voydzyvyl Jathylovycz Chonyevyęz (1486 год)[39];
    • Вайдвін: земль пустовъских у воеводстве Троцкомъ, у Курклевъскои волости на имя Воидвиновъщину (30 кастрычніка 1536 году)[40];
    • Вайдгін: Ростово а Мировичы, што небощыкъ Олехно Воидкгиновичъ держалъ (22 кастрычніка 1503 году)[41];
    • Вайдзімін: купил отец нашъ у Воидимина Ноневича, а тому Воидимину (10 ліпеня 1496 году)[42], Родъ Войдъминовъ отъ Каплици (1567 год)[43], з роду Воидминов от Каплицы Ганусу Петьковичу (15 верасьня 1568 году)[44];
    • Вейдмонт: на тэрыторыі цяперашняй Летувы фіксавалася прозьвішча Вейдмонт у летувізаванай форме[45]

Крыніцы

рэдагаваць
  1. ^ а б Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1494.
  2. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  3. ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 24.
  4. ^ Schmittlein R. Les noms d’eau de la Lituanie (suite) // Revue internationale d’onomastique. Nr. 3, 1964. P. 166.
  5. ^ Słownik staropolskich nazw osobowych. T. 6. — Wrocław, 1981—1983. S. 171—172.
  6. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 283.
  7. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 355.
  8. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1491.
  9. ^ Forssner T. Continental-Germanic Personal Names in England in Old and Middle English Times. — Uppsala, 1916. P. 238.
  10. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 111—112, 116.
  11. ^ Testamenty mieszkańców lwowskich z drugiej połowy XVI i z XVII wieku. — Warszawa, 2017. S. 166, 168, 217, 225, 233, 248, 278.
  12. ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 2. — Leipzig, 1863. S. 548.
  13. ^ Codex diplomaticus Poloniae. T. 1. — Varsaviae, 1847. P. 332—333.
  14. ^ Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 1 (6). Сборник документов канцелярии великого князя литовского Александра Ягеллончика, 1494—1506 гг. Шестая книга записей Литовской метрики. — М.; СПб., 2012. P. 344.
  15. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 75.
  16. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 79.
  17. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 114.
  18. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 121.
  19. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 124.
  20. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 125.
  21. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 126.
  22. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 135.
  23. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 59.
  24. ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 177.
  25. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 14. — Вильна, 1887. С. 51.
  26. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1071.
  27. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1134.
  28. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1135.
  29. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1142.
  30. ^ Lietuvos inventoriai XVII a. — Vilnius, 1962. P. 20, 24.
  31. ^ Ragauskaitė A. XVII a. kėdainiečių asmenvardžių darybos tendencijos // Baltu filoloģija. T. 27, nr. 1 (2018). P. 111.
  32. ^ Реєстр Війська Запорозького 1649 року. — К., 1995. С. 172.
  33. ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 2. — Вильна, 1882. С. 194.
  34. ^ Opisy parafii diecezji wileńskiej z 1784 roku. T. 2: Dekanat Mińsk. — Białystok, 2009. S. 71, 81.
  35. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 791.
  36. ^ Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
  37. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 55.
  38. ^ Литовская метрика. Отд. 1., ч. 1, т. 1. — СПб., 1910. С. 73.
  39. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 414.
  40. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 19 (1535—1537). — Vilnius, 2009. P. 254.
  41. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 5 (1427—1506). — Vilnius, 2014. P. 369.
  42. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 145.
  43. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 723.
  44. ^ Jablonskis K. Archyvinės smulkmenos // Praeitis. T. 2. — Kaunas, 1933. P. 415.
  45. ^ Lietuvių pavardžių žodynas. T. 2. — Vilnius, 1989. P. 1179.
  46. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 2. ― Вильна, 1903. С. 66.
  47. ^ Яўген Анішчанка, Игумен инвентарь 1701 г. в Минском воеводстве(недаступная спасылка), Архіў гісторыка Анішчанкі, 17 сакавіка 2018 г.
  48. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 317.
  49. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 173, 183.
  50. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на В, Згуртаваньне беларускай шляхты
  51. ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 12. — Warszawa, 1938. S. 110.
  52. ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 12. — Warszawa, 1938. S. 112.
  53. ^ Список населенных мест Витебской губернии. Витебск, 1906. С. 359.
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Войда&oldid=2581249»