Вікіпэдыя

Агі

Агі (Ака, Ека, Яга, Яка) — мужчынскае імя.

Агі
лац. Agi / Ahi
Agi
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Іншыя формы
Варыянт(ы) Ака, Ека, Яга, Яка
Вытворныя формы Эйка
Зьвязаныя імёны Агіла, Аген, Якш, Якбут, Ягвін, Ягінт, Ягірд, Ягоўд, Ягуці, Акунд, Агар, Акман, Ягмін, Агімонт
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Агі»

Паходжаньне

рэдагаваць
Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Агі, Егі, Ага, Ака або Ека (Agi, Egi, Ago, Akko, Ekko) — імя германскага паходжаньня[1]. Іменная аснова ег- (аг-, ек-) паходзіць ад гоцкага agis 'страх' або agja 'вастрыё, меч'[2][a]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Агела (Агіль, Ягіл), Аген (Агін), Якбут, Ягвін (Яквін), Ягінт (Агінт, Егінт, Ягент), Ягірд (Агірд, Егерт), Ягоўд (Ягалд, Ягольт), Ягуці (Якуці), Акунд (Яконт), Агар, Акман (Якіман), Ягмін, Агімонт. Адзначаліся германскія імёны Agilo (Agilus, Egilo), Agenus (Agin, Egen), Acbuto, Aguin (Acwin, Ecuin), Aginto (Egind), Agard (Egert), Agold (Egold, Egolt), Águti, Agundia (Jaconta), Agar, Ackmann (Akemann), Agminus (Egiminus), Agimunt. У асобную групу выдзяляюць імёны з асновай -эй- (-ай-)[4], якая ўтварылася ў выніку пераходу g' > j[2].

Імя Яг (відаць, адпаведнае германскаму імю Egi[5]) гістарычна бытавала ў Польшчы: Jag (1466 год)[6]. Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскіх імёнаў Egbert (Ekbert), Eghard (Ekehard, Ekard, Ekirt, Jakert), Ekwert[7].

У Прусіі бытавалі імёны Agoyke[b] (1411 год)[10], Jagil[c][12], Jagawde[d] (1386 год)[12], Jogundt[e] (1394 год)[17], Agnite[10]. У 1636 годзе ў Каралявецкім унівэрсытэце навучаўся Johannes Eccard, Insterburgensis Borussus, у 1650 годзе — Salomon Eggert, Neuteuchio-Borussus, у 1654 годзе — Salomon Eggert, Neutichiensis Prussus[18].

У Беластоку адзначалася прозьвішча Экаман: Honestis Joanne Ekaman (1736 год)[19].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Я, Станислав Екович, боярин королевськии (1486 год)[20]; Як Вошвилович (1528 год)[21]; села Якговичъ… подданыхъ господарьскихъ села Якговичъ (9 ліпеня 1565 году)[22]; Станиславъ Окгіевичъ судья земскій Ошменскій рукою своею (30 траўня 1598 году)[23]; Adam Jakiewicz (1621 год)[24]; Алексаньдра Якгич (1649 год)[25]; Michał Ogiewicz (1667 год)[26]; Parafija jezioroska-smołwieńska: Agiszki (1690 год)[27]; Taddeum Jakowicz (23 лістапада 1815 году)[28]; Eufrozyna Jegowicz (1825 год)[29][f].

Носьбіты

рэдагаваць

Акевічы — літоўскі шляхецкі род[53].

Акі (Akko) гербу Бокій — літоўскі шляхецкі род[54].

На гістарычнай Піншчыне існуе вёска Агова.

Заўвагі

рэдагаваць
  1. ^ Польска-летувіская аўтарка Юстына Вальковяк прызнае брак адэкватнага тлумачэньня іменнай асновы ак- (ёг-) зь летувіскай мовы[3]
  2. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Agicus[8] (Agico[9])
  3. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Agilo (Egilo)[11]
  4. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Agold[13] (Egold[14][15])
  5. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Agundia[16]
  6. ^ Таксама:
    • Акан (адзначалася старажытнае германскае імя Eckan[30]): на гістарычнай Наваградчыне існуе вёска Аканавічы;
    • Якаўг: Iwanko Jakowgowicz (1558 год)[31];
    • Яквіл (адзначалася старажытнае германскае імя Ecgwils[32][33][34][35]): людемъ… Петръ Яквиловичъ (4 жніўня 1546 году)[36], черезъ енерала его королевской милости, Яна Якгвиловича (6 сакавіка 1694 году)[37], kamienica Pana Piotra Jagwiła Kotlarza (1645 год)[38];
    • Якавіта (адзначалася старажытнае германскае імя Aghwith[39]): Міхал і Сымон Якавіты (Jakowita) — уладальнікі гаспадарак у Жосьненскай Слабадзе каля Паставаў на 1937 год[40];
    • Акорт (адзначалася старажытнае германскае імя Okard[41]): в людей наших тяглых городнян… в Тинаня а в Сенка Окортовичовъ (14 сьнежня 1504 году)[42];
    • Ягет (адзначалася старажытнае германскае імя Aged, Egid[43]): Józef Hipolit Jagietowicz (1826 год)[44];
    • Ягілт: Юръи Якгилтовичъ (1567 год)[45];
    • Ягіміл: Якгимилу два чоловеки (1440—1492 гады)[46];
    • Эгрыт (адзначалася старажытнае германскае імя Agrid[47]): Эгрыт, пазьней Экрытэн (Egritth у 1392 годзе, Ekritten) — былая вёска каля Каранова ў Прусіі[48];
    • Акштын (Ягуштын): Янъ Якгушътыновичъ… Янъ Якгуштыновичъ Шемъборовъ (1567 год)[49], Акштыновічы (Aksztynowicz) — літоўскі шляхецкі род зь Віленскага ваяводзтва[50]

Крыніцы

рэдагаваць
  1. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 15—16.
  2. ^ а б Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 39.
  3. ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 22—23.
  4. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 19.
  5. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 7: Suplement. Rozwiązanie licznych zagadek staropolskiej antroponimii. — Kraków, 2002. S. 273.
  6. ^ Słownik staropolskich nazw osobowych. T. 2. — Wrocław, 1968—1970. S. 378.
  7. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 40.
  8. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 20, 693.
  9. ^ Heintze A. Die deutschen Familien-Namen, geschichtlich, geographisch, sprachlich. — Halle, 1903. S. 96.
  10. ^ а б Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 11.
  11. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 28.
  12. ^ а б Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 38.
  13. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule. T. III: Les noms de personnes contenus dans les noms de lieux. — Paris, 1985. P. 216.
  14. ^ Heintze A. Die deutschen Familien-Namen, geschichtlich, geographisch, sprachlich. — Halle, 1903. S. 97.
  15. ^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 1971. S. 244.
  16. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 17.
  17. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 39.
  18. ^ Die matrikel der Universität Königsberg i. Pr. Bd. 1: Die Immatrikulationen von 1544—1656. — Leipzig, 1910. S. 377, 515, 538.
  19. ^ Dacewicz L. Antroponimia Białegostoku w XVII—XVIII wieku. — Białystok, 2001. S. 108.
  20. ^ Грамота боярина Станислава Ековича о продаже дедичной земли Миколаю Радзивилловичу (1486), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  21. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 168.
  22. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 22. — Вильна, 1895. С. 161.
  23. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 14. — Вильна, 1887. С. 622.
  24. ^ Rejestry popisowe pospolitego ruszenia szlachty Wielkiego Księstwa Litewskiego z 1621 r. — Warszawa, 2015. S. 97.
  25. ^ Реєстр Війська Запорозького 1649 року. — К., 1995. С. 262.
  26. ^ Błaszczyk G. Herbarz szlachty żmudzkiej. T. 4. — Warszawa, 2015. S. 382.
  27. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo wileńskie 1690 r. — Warszawa, 1989. S. 272.
  28. ^ I—J, Mosėdžio miestelio ir aplinkinių kaimų senųjų gyventojų romos katalikų bažnyčios santuokos metrikų nuorašai
  29. ^ Bijuciszki, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  30. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 17.
  31. ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 1. — Вильна, 1881. С. 79.
  32. ^ Book of Words of the Historical Episodes Presented at the Celebration of the Millenary of the City of Oxford, July 11, 1912. — Oxford, 1912. P. 25.
  33. ^ Persons List, The Prosopography of Anglo-Saxon England (PASE)
  34. ^ Keith Briggs, Anglo-Saxon dithematic names
  35. ^ Briggs K. An index to personal names in English place-names. — Nottingham, 2023. P. 119.
  36. ^ Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 30 (1480—1546 гг.). — Менск, 2008. С. 227.
  37. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 8. — Вильна, 1875. С. 150.
  38. ^ Lebedys J. Lietuvių kalba XVII—XVIII a. viešajame gyvenime. — Vilnius, 1976. P. 77.
  39. ^ Peterson L. Nordiskt runnamnslexikon. — Uppsala, 2007. S. 17.
  40. ^ Ryszard Sys, Wykaz właścicieli nieruchomości rolnych Województwa Wileńskiego w latach 1928—1939. Część II, publikacje «Pisarza hipotecznego zawarte w Dzienniku Województwa Wileńskiego za lata 1928—1939»
  41. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 22.
  42. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 317.
  43. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 17.
  44. ^ Barbaryszki, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  45. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 735.
  46. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 20.
  47. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 25.
  48. ^ Палмайтис Л. Предложение по научной русификации исконных наименований перешедшей в состав России северной части бывшей Восточной Пруссии. — Европейский институт рассеянных этнических меньшинств, 2003. С. 20.
  49. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1070, 1110.
  50. ^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 6. — Rzeszów, 2006. S. 24.
  51. ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 88, 218, 245, 270.
  52. ^ Археографический сборник документов, относящихся к истории Северо-западной Руси. Т. 10. — Вильна, 1874. С. 306.
  53. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на А, Згуртаваньне беларускай шляхты
  54. ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 4. — Warszawa, 1936. S. 92.
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Агі&oldid=2582722»