Ільля Рэпін
Ільля́ Рэ́пін (па-расейску: Илья Репин; 5 жніўня 1844, Чугуеў, Расейская імпэрыя — 29 верасьня 1930, Куокала, Фінляндыя) — украінскі і расейскі жывапісец і графік, пэдагог. Навучаўся ў Малявальнай школе таварыства заахвочваньня мастакоў у Крамскога (1863), Пецярбурскай акадэміі мастацтваў (1864—1871). Чалец таварыства перасоўных мастацкіх выставаў з 1878 году. Выкладаў у Вышэйшым мастацкім вучылішчы пры Акадэміі мастацтваў (1894—1907).
Ільля Рэпін | |
![]() Фатаздымак 1900-х гадоў | |
Дата нараджэньня | 5 жніўня 1844 |
---|---|
Месца нараджэньня | Чугуеў, Расейская імпэрыя |
Дата сьмерці | 29 верасьня 1930 (86 гадоў) |
Месца сьмерці | Куокала, Фінляндыя |
Месца пахаваньня | |
Адукацыя | Імпэратарская Акадэмія мастацтваў |
Месца вучобы | |
Занятак | партрэтызм, жывапіс |
Навуковая сфэра | жывапіс[2] |
Месца працы | |
Жанры | гістарычны жывапіс, партрэт і жанравае малярства[d] |
Плынь | рэалізм |
Пад уплывам | Іван Мікалаевіч Крамской, Павал Пятровіч Чысьцякоў |
Уплыў на | Даміян Васілевіч Шыбнёў |
Узнагароды | |
Сайт | ilya-repin.ru |
Подпіс | [[Файл:![]() |
У творчасьці Рэпіна ўвасоблены найлепшыя дасягненьні дэмакратычнага мастацтва таго часу. У жанравых палотнах адлюстраваў супярэчнасьці грамадзкага жыцьця пасьлярэформеннай Расеі, паказаў сілу, веліч і чалавечую годнасьць абяздоленага народа, раскрыў мужнасьць і высакароднасьць рэвалюцыянэраў («Бурлакі на Волзе», 1870—1873), «Хрэсны ход у Курскай губэрні», 1880—1883, «Адмова ад споведзі», 1879—1885, «Не чакалі», 1884—1888). У шматлікіх партрэтах стварыў глыбока псыхалягічныя вобразы прадстаўнікоў розных пластоў расейскага грамадзтва («Мужычок з баязьлівых», «Протадыякан», абодва 1877). У гістарычных карцінах імкнуўся паказаць трагічныя перапляценьні чалавечых пачуцьцяў, моцныя драматычныя характары («Царэўна Соф’я», 1879, «Іван Жахлівы й ягоны сын Іван», 1885), раскрыць вольналюбівы дух народа («Запарожцы пішуць пісьмо турэцкаму султану», 1878—1891).

У 1892—1900 гады жыў наездамі й працаваў ва ўласным маёнтку Здраўнёва на беразе Дзьвіны (цяпер Віцебскі раён). Тут былі створаны карціны «Беларус», «Асеньні букет», «Паляўнічы з ружжом», «На Заходняй Дзьвіне. Усход сонца» (эцюд; усе 1892), «Сьвяточнае гуляньне ў Здраўнёве» (1893), «Касец-літвін» (1894), «Дуэль», «Месячная ноч. Здраўнёва», «Партрэт сына Юрыя на тэрасе здраўнёўскага дома» (усе 1896), абразы «Хрыстос» (1894) і «Маці Божая» (1896) для царквы суседняй вёсцы Слабада. У Здраўнёве Рэпіна часьцяком наведвалі вядомыя людзі Віцебску й навакольляў: гісторык Сапуноў, краязнавец і грамадзкі дзяяч Стукаліч, фатограф Юркоўскі й іншыя. Пад уплывам Стукаліча Рэпін зьбіраўся напісаць гістарычную карціну пра Віцебскае паўстаньне 1623 году, ад якога зрабіў толькі эскіз «Пропаведзь Кунцэвіча ў Віцебску», (1893).
Галерэя Рэдагаваць
-
Беларус, 1892
-
Іван Жахлівы й ягоны сын Іван пятніцаю, 16 лістапада 1581 году, 1870—1873 (Трацьцякоўская галерэя, Масква)
-
Асначы на Волзе, 1870—1873 (Дзяржаўны расейскі музэй, Санкт-Пецярбург)
-
Партрэт Льва Талстога, 1887
-
Цырыманіяльнае паседжаньне Дзяржаўнай Думы, 1900
-
«Маніфэстацыя 17 кастрычніка 1905 году» (1907—1911)
-
Імпэратар Мікалай II
Творам Рэпіна ўласьцівы глыбіня зьместу, энэргія й плястыка жывапіснай формы, цэльнасьць кампазыцыі, выразнасьць колеру й малюнка, майстэрства ў перадачы сьвятло-паветранага асяродзьдзя. Дзейнасьць Рэпіна зрабіла вялікі ўплыў на творчасьць беларускіх партрэтыстаў канца XIX — пачатку XX стагодзьдзяў. У 1989 годзе быў адчынены музэй-сядзіба Рэпіна «Здраўнёва». У Нацыянальным мастацкім музэі Рэспублікі Беларусь захоўваюцца 13 жывапісных палотнаў Рэпіна, сярод іх: «Украінка ля плятня» (1876), «Запарожцы» (эскіз да карціны, 1880-я), партрэты Ценішавай (1893), Андрэевай (1905).
Рэпін і Украіна Рэдагаваць
Рэпін нарадзіўся ва Ўкраіне, этнічна напалову ўкраінец, сябраваў з украінскімі патрыётамі.
Нарадзіўся ў Чугуеве (цяпер Харкаўскай вобласьці), у сям’і ваеннага пасяляніна-каляніста Яфіма Рэпіна. Як быў перакананы сам Ільля, адбываўся ён з казацкага роду, насіў прозьвішча Рэпа, якое пасьля расеізавалі. У дзяцінстве Ільля даведаўся ўвесь груз жабрацкай жыцьця, сацыяльнае становішча вайскоўцаў пасялян у Расейскай імпэрыі быў толькі трохі лепш ад становішча прыгонных. На працягу амаль чатырох гадоў працаваў у іканапіснай арцелі Бунакова, расьпісваў і аднаўляў царквы на Слабажаншчыны, такім чынам атрымаў элемэнтарную мастацкую адукацыю.
Аднак з Украінай Ільля Рэпін быў зьвязаны ня толькі паходжаньнем, але і пачуцьцёва. Ён быў закаханы ў ўкраінскую прыроду, чалавека, фальклёр і вылучаў праблему ўкраінскага стылю ў мастацтве. Да сяброў Ільі Рэпіна належалі ўкраінскія дзеячы: М. Крапіўніцкі, М. Мурашка, Д. Яварніцкі, Яўген Чыкалэнка і многія іншыя. Паміж вучнямі былі Н. Пімонэнка, А. Мурашка, І. Макушэнка Ф. Красіцкага, С. Прохараў, І. Шульга, Ф. Чупрінэнка і іншыя. Як пэдагог і крытык напісаў кнігу «Далёкае блізкае» (1953). Пасьля рэвалюцыі Ільля Рэпін не жадаў жыць у савецкай Расеі і застаўся ў сваім маёнтку «Пенаты» ў Куоккала (Фінляндыя), дзе і памёр. У 1982 году «Пенаты» адноўлена і адкрыта як «Музэй-сядзіба І. Ю. Рэпіна».
Стварыў шматлікія партрэты дзеячаў украінскай культуры: С. Любіцкое, М. Мурашка (1877), В. Тарноўскага (1880, «Гетьман») і С. Тарноўскай Т. Шаўчэнка (1888) Д. Багалій (1906) чатыры эскізы праекту помніка Шаўчэнкі ў Кіеве (на конкурс 1910—1914). Рабіў ілюстрацыі да твораў М. Гогаля «Тарас Бульба» і «Сарочынскі кірмаш» (1872 — 82), кнігі Д. Яварніцкага «Запарожжа ў рэштках даўніны і паданьнях народа» (1887), а таксама малюнкі з славутасьцяў ўкраінскай архітэктуры, украінскіх народных тыпаў і таму падобнае.
-
«Украінка ля плятня», 1876
-
Запарожцы пішуць ліст турэцкаму султану, 1880—1891, фрагмэнт «Пісар» — партрэт гісторыка і этнографа Дзьмітрыя Яварніцкага
-
Мікалай Кастамараў перад сьмерцю, 1885
-
Партрэт Тараса Шаўчэнкі, 1888
-
Дзьве сялянкі. Эцюд да «провадаў навабранца»
Рєпін пісаў патрыятычныя карціны і карціны, прысьвечаныя Украіне, такія як: «Украінка ля плятня» (1876), «Запарожцы пішуць ліст турэцкаму султану» (1880-91, адзін варыянт у Санкт-Пецярбургу (Рускі музэй), другі — у Харкаўскім Дзяржаўным Музэі выяўленчага мастацтва); «Вячэрніцы» (1881), «Гайдамакі» (1902), «Чарнаморская вольніца» (1903), «Гапак» (1930, не закончаны), «Эцюд акадэмічнай натуршчыцы», «Солоха і дзяк».
-
«Вячоркі», 1881
-
«Ня чакалі», 1884—1888
-
«Сяло Мохначі каля Чугуеўа», 1877
Рэпін быў чальцом журы камісіі, мэтай якой было стварэньне помніка Т. Шаўчэнкі да 100-годзьдзя з дня нараджэньня паэта і мастака. Як і некаторыя іншыя ўкраінскія мастакі, Рэпін выйшаў з журы, паколькі быў незадаволены канчатковым выбарам камісіі. Ільля Яфімавіч называў Шаўчэнкі «апосталам свабоды» і ўласнаручна выканаў некалькі эскізаў для праекту помніка. В. К. Развадоўскі меў намер стварыць паштоўку, грошы ад продажу якой накіраваць на будаўніцтва помніка. Для гэтага І. Рэпін намаляваў акварэльлю «Праметэя» з паэмы Шаўчэнкі «Каўказ». Рэпін стаў чальцом-заснавальнікам Саюза абароны помнікаў Т. Шаўчэнкі, статут якой не было зацьверджана ўладамі.
Дапамагаў камітэта пры Саюзе выяўленчых мастацтваў ім. В. Верашчагіна ў г Мікалаеве, быў паважаным чальцом Кіеўскай літаратурна-артыстычнай саюза, Кіеўскага саюза даўніны і мастацтва.
Вучні Рэпіна Рэдагаваць
Ушанаваньне Рэдагаваць
Беларусь Рэдагаваць
Украіна Рэдагаваць
- Вуліца Рэпіна — Львоў
- Вуліца Рэпіна — у Кіеве
- Вуліца Рэпіна — Віньніца
- Вуліца Рэпіна — Эўпаторыя
- Вуліца Рэпіна — Івана-Франкоўск
- Вуліца Рэпіна — Крамянчук
- Вуліца Рэпіна — Лісічанск
- Вуліца Рэпіна — Луцак
- Вуліца Рэпіна — Севастопаль
- Вуліца Рэпіна — Сімфэропаль
- Вуліца Рэпіна — Харкаў
- Вуліца Рэпіна — Чаркасы
Расея Рэдагаваць
- Вуліца Рэпіна — Бранск
- Вуліца Рэпіна — Валгаград
- Вуліца Рэпіна — Екацярынбург
- Вуліца Рэпіна — Калінінград
- Вуліца Рэпіна — Ліпецк
- Вуліца Рэпіна — Масква
- Вуліца Рэпіна — Перм
- У Санкт-Пецярбургу:
- Вуліца Рэпіна — Васільеўскі востраў
- Вуліца Рэпіна — Ламаносаў
- Вуліца Рэпіна — Стаўрапаль
- Вуліца Рэпіна — Цьвер
- Вуліца Рэпіна — Чэбаксары
Казахстан Рэдагаваць
- Вуліца Рэпіна — Алматы.
Глядзіце таксама Рэдагаваць
- 2468 Рэпін — астэроід, названы ў гонар мастака[3]
Крыніцы Рэдагаваць
- ^ Репин, Илья Ефимович (рас.) // Энциклопедический словарь — СПб: Брокгауз — Ефрон, 1899. — Т. XXVIIа. — С. 481.
- ^ Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі
- ^ Lutz D. Schmadel, International Astronomical Union Dictionary of Minor Planet Names. — 5-th Edition. — Berlin Heidelberg New-York : Springer-Verlag, 2003. — 992 с — ISBN 3-540-00238-3
Літаратура Рэдагаваць
- Сухарукаў А., Шышанаў В., Рэпіна І. Я. Музэй-сядзіба «Здраўнёва» // Энцыкляпэдыя гісторыі Беларусі: У 6 т., Т.6. Кн.1. Мн.: БелЭн, 2001. — С.174.
- Сухарукаў А., Шышанаў В., Музэй-сядзіба І. Я. Рэпіна «Здраўнёва» як цэнтар разьвіцьця беларуска-рускіх культурных сувязяў // Нацыянальныя меншасьці Беларусі. Кн.3. Брэст-Мн., 1996. — С.18-19.
- Шышанаў В., Беларусь і беларусы вачыма Ільлі Рэпіна // Гісторыя, культуралогія, мастацтвазнаўства: Матэрыялы III Міжнар. кангрэса беларусістаў «Беларуская культура ў дыялёгу цывілізацый» (Менск, 21-25 мая, 4-7 сьнеж. 2000 г.). Мн.: «Беларускі кнігазбор», 2001. (Беларусіка = Albaruthenica; Кн. 21). — С.311-316.
- Шышанаў В., Невядомае Здраўнёва // Віцебскі сшытак. 2000. № 4. — С.90-115.
- Велічко Ю., Україна в творчості І. Є. Репіна. К., 1963. (укр.)
- Рєпін Ілля // Енциклопедія Українознавства : Словникова частина : [в 11 т.] / Наукове товариство імені Шевченка; Гол. ред. проф., д-р В. Кубійович. — Париж; Нью-Йорк; Львів: «Молоде життя», 1991—2003. (укр.) — Т.7. С.2499. — ISBN 966-7155-02-1
- Шишанов В., Здравнёво. Исторический облик и музеефикация усадьбы // Матэрыялы II Міжнароднай канфэрэнцыі па праблемах музеефікацыі ўнікальных гістарычных тэрыторыяў. Полацк, 1996. — С.38-44. (рас.)
- Шишанов В., Репин в Белоруссии // Служба спасения 01, Мн., 2000. № 5. — С.54-57.(рас.)
- Шишанов В. А., Здравнёво: после октября 1917 // Репинские чтения: Материалы чтений в Музее-усадьбе И. Е. Репина «Пенаты» (2003—2004). СПб.: «ИП Комплекс», 2004. — С.80—89.(рас.)
- Шишанов В. А., К истории коллекции работ Репина в Витебском областном краеведческом музее // Репинские чтения: Материалы чтений в Музее-усадьбе И. Е. Репина «Пенаты» (2003—2004). СПб.: «ИП Комплекс», 2004. — С.90-97. (рас.)
- Шишанов В. А., Материалы Государственного архива Витебской области о школе в усадьбе «Здравнево» / В. А. Шишанов // Адукацыя на Віцебшчыне: гісторыя й сучаснасьць: матэрыялы рэспуб. навук.-практ. канф., Віцебск, 30-31 сакавіка 2010 г., Віц. дзярж. ун-т, рэдкал.: В. У. Акуневіч (адк. рэд.) [і інш.] — Віцебск: УА «ВДУ імя П. М. Машэрава», 2010. — С.128-132.(рас.)
- Шишанов В., Здравнёво. Исторический облик и музеефикация усадьбы // Матэрыялы II Міжнароднай канферэнцыі па праблемах музеефікацыі унікальных гістарычных тэрыторый. Полацк, 1996. — С.38-44.
- Москвинов В., Репин на Харковщине. X. 1959; Репин и Украина. К., 1962; (рас.)
- Репин и Здравнёво. Библиографический указатель. 1995—2001 / Сост. Шишанов В. А. Витебск: Витебский областной краеведческий музей, 2001. — 20 с (рас.)
Вонкавыя спасылкі Рэдагаваць
- Карціна Рэпіна «Здраўнёва»
- Илья Репин. Картины и биография(рас.)
- Шишанов В. А. Репин и Беларусь(рас.)
- (рас.)
- Ilya Repin at Olga’s Gallery(анг.)
- Penaty, currently a museum (анг.)
- Рэпін Ільля. Кароткая біяграфія(рас.)
- Рэпін Ільля. Карціны(рас.)
- Все, что вы хотели знать о Репине, но боялись спросить. Энциклопедия Репина (рас.)
- Биография Ильи Репина (рас.)