Вікіпэдыя

Ільля Рэпін

расейскі маляр

Ільля́ Рэ́пін (па-ўкраінску: Ілля Ріпин; 5 жніўня 1844, Чугуеў, Расейская імпэрыя — 29 верасьня 1930, Куокала, Фінляндыя) — украінскі і расейскі жывапісец і графік, пэдагог. Навучаўся ў Малявальнай школе таварыства заахвочваньня мастакоў у Крамскога (1863), Пецярбурскай акадэміі мастацтваў (1864—1871). Чалец таварыства перасоўных мастацкіх выставаў з 1878 году. Выкладаў у Вышэйшым мастацкім вучылішчы пры Акадэміі мастацтваў (1894—1907).

Ільля Рэпін
Фатаздымак 1900-х гадоў
Дата нараджэньня 24 ліпеня (5 жніўня) 1844[1][2][3]
Месца нараджэньня
Дата сьмерці 29 верасьня 1930(1930-09-29)[5][6][7][…] (86 гадоў)
Месца сьмерці
Месца пахаваньня
Адукацыя Імпэратарская Акадэмія мастацтваў
Месца вучобы
Занятак партрэтызм, жывапіс
Навуковая сфэра малярства[9] і рэалізм[d][9]
Месца працы
Сябра ў Сэрбская акадэмія навук і мастацтваў[d]
Жанры гістарычны жывапіс, партрэт і жанравае малярства[d]
Плынь рэалізм
Пад уплывам Іван Мікалаевіч Крамской, Павал Пятровіч Чысьцякоў
Уплыў на Даміян Васілевіч Шыбнёў
Узнагароды
кавалер ордэна Ганаровага Легіёну Commander of the Order of the White Rose of Finland
Large gold medal of the Imperial Academy of Arts
Сайт ilya-repin.ru
Подпіс

У творчасьці Рэпіна ўвасоблены найлепшыя дасягненьні дэмакратычнага мастацтва таго часу. У жанравых палотнах адлюстраваў супярэчнасьці грамадзкага жыцьця пасьлярэформеннай Расеі, паказаў сілу, веліч і чалавечую годнасьць абяздоленага народа, раскрыў мужнасьць і высакароднасьць рэвалюцыянэраў («Бурлакі на Волзе», 1870—1873), «Хрэсны ход у Курскай губэрні», 1880—1883, «Адмова ад споведзі», 1879—1885, «Не чакалі», 1884—1888). У шматлікіх партрэтах стварыў глыбока псыхалягічныя вобразы прадстаўнікоў розных пластоў расейскага грамадзтва («Мужычок з баязьлівых», «Протадыякан», абодва 1877). У гістарычных карцінах імкнуўся паказаць трагічныя перапляценьні чалавечых пачуцьцяў, моцныя драматычныя характары («Царэўна Соф’я», 1879, «Іван Жахлівы й ягоны сын Іван», 1885), раскрыць вольналюбівы дух народа («Запарожцы пішуць пісьмо турэцкаму султану», 1878—1891).

Музэй-сядзіба Рэпіна «Здраўнёва». Руба, Беларусь

У 1892—1900 гады жыў наездамі й працаваў ва ўласным маёнтку Здраўнёва на беразе Дзьвіны (цяпер Віцебскі раён). Тут былі створаны карціны «Беларус», «Асеньні букет», «Паляўнічы з ружжом», «На Заходняй Дзьвіне. Усход сонца» (эцюд; усе 1892), «Сьвяточнае гуляньне ў Здраўнёве» (1893), «Касец-літвін» (1894), «Дуэль», «Месячная ноч. Здраўнёва», «Партрэт сына Юрыя на тэрасе здраўнёўскага дома» (усе 1896), абразы «Хрыстос» (1894) і «Маці Божая» (1896) для царквы суседняй вёсцы Слабада. У Здраўнёве Рэпіна часьцяком наведвалі вядомыя людзі Віцебску й навакольляў: гісторык Сапуноў, краязнавец і грамадзкі дзяяч Стукаліч, фатограф Юркоўскі й іншыя. Пад уплывам Стукаліча Рэпін зьбіраўся напісаць гістарычную карціну пра Віцебскае паўстаньне 1623 году, ад якога зрабіў толькі эскіз «Пропаведзь Кунцэвіча ў Віцебску», (1893).

Галерэя

рэдагаваць

Творам Рэпіна ўласьцівы глыбіня зьместу, энэргія й плястыка жывапіснай формы, цэльнасьць кампазыцыі, выразнасьць колеру й малюнка, майстэрства ў перадачы сьвятло-паветранага асяродзьдзя. Дзейнасьць Рэпіна зрабіла вялікі ўплыў на творчасьць беларускіх партрэтыстаў канца XIX — пачатку XX стагодзьдзяў. У 1989 годзе быў адчынены музэй-сядзіба Рэпіна «Здраўнёва». У Нацыянальным мастацкім музэі Рэспублікі Беларусь захоўваюцца 13 жывапісных палотнаў Рэпіна, сярод іх: «Украінка ля плятня» (1876), «Запарожцы» (эскіз да карціны, 1880-я), партрэты Ценішавай (1893), Андрэевай (1905).

Рэпін і Украіна

рэдагаваць

Рэпін нарадзіўся ва Ўкраіне, этнічна напалову ўкраінец, сябраваў з украінскімі патрыётамі.

Нарадзіўся ў Чугуеве (цяпер Харкаўскай вобласьці), у сям’і ваеннага пасяляніна-каляніста Яфіма Рэпіна. Як быў перакананы сам Ільля, адбываўся ён з казацкага роду, насіў прозьвішча Рэпа, якое пасьля расеізавалі. У дзяцінстве Ільля даведаўся ўвесь груз жабрацкай жыцьця, сацыяльнае становішча вайскоўцаў пасялян у Расейскай імпэрыі быў толькі трохі лепш ад становішча прыгонных. На працягу амаль чатырох гадоў працаваў у іканапіснай арцелі Бунакова, расьпісваў і аднаўляў царквы на Слабажаншчыны, такім чынам атрымаў элемэнтарную мастацкую адукацыю.

Аднак з Украінай Ільля Рэпін быў зьвязаны ня толькі паходжаньнем, але і пачуцьцёва. Ён быў закаханы ў ўкраінскую прыроду, чалавека, фальклёр і вылучаў праблему ўкраінскага стылю ў мастацтве. Да сяброў Ільі Рэпіна належалі ўкраінскія дзеячы: М. Крапіўніцкі, М. Мурашка, Д. Яварніцкі, Яўген Чыкалэнка і многія іншыя. Паміж вучнямі былі Н. Пімонэнка, А. Мурашка, І. Макушэнка Ф. Красіцкага, С. Прохараў, І. Шульга, Ф. Чупрінэнка і іншыя. Як пэдагог і крытык напісаў кнігу «Далёкае блізкае» (1953). Пасьля рэвалюцыі Ільля Рэпін не жадаў жыць у савецкай Расеі і застаўся ў сваім маёнтку «Пенаты» ў Куоккала (Фінляндыя), дзе і памёр. У 1982 году «Пенаты» адноўлена і адкрыта як «Музэй-сядзіба І. Ю. Рэпіна».

Стварыў шматлікія партрэты дзеячаў украінскай культуры: С. Любіцкое, М. Мурашка (1877), В. Тарноўскага (1880, «Гетьман») і С. Тарноўскай Т. Шаўчэнка (1888) Д. Багалій (1906) чатыры эскізы праекту помніка Шаўчэнкі ў Кіеве (на конкурс 1910—1914). Рабіў ілюстрацыі да твораў М. Гогаля «Тарас Бульба» і «Сарочынскі кірмаш» (1872 — 82), кнігі Д. Яварніцкага «Запарожжа ў рэштках даўніны і паданьнях народа» (1887), а таксама малюнкі з славутасьцяў ўкраінскай архітэктуры, украінскіх народных тыпаў і таму падобнае.

Рєпін пісаў патрыятычныя карціны і карціны, прысьвечаныя Украіне, такія як: «Украінка ля плятня» (1876), «Запарожцы пішуць ліст турэцкаму султану» (1880-91, адзін варыянт у Санкт-Пецярбургу (Рускі музэй), другі — у Харкаўскім Дзяржаўным Музэі выяўленчага мастацтва); «Вячэрніцы» (1881), «Гайдамакі» (1902), «Чарнаморская вольніца» (1903), «Гапак» (1930, не закончаны), «Эцюд акадэмічнай натуршчыцы», «Солоха і дзяк».

Рэпін быў чальцом журы камісіі, мэтай якой было стварэньне помніка Т. Шаўчэнкі да 100-годзьдзя з дня нараджэньня паэта і мастака. Як і некаторыя іншыя ўкраінскія мастакі, Рэпін выйшаў з журы, паколькі быў незадаволены канчатковым выбарам камісіі. Ільля Яфімавіч называў Шаўчэнкі «апосталам свабоды» і ўласнаручна выканаў некалькі эскізаў для праекту помніка. В. К. Развадоўскі меў намер стварыць паштоўку, грошы ад продажу якой накіраваць на будаўніцтва помніка. Для гэтага І. Рэпін намаляваў акварэльлю «Праметэя» з паэмы Шаўчэнкі «Каўказ». Рэпін стаў чальцом-заснавальнікам Саюза абароны помнікаў Т. Шаўчэнкі, статут якой не было зацьверджана ўладамі.

Дапамагаў камітэта пры Саюзе выяўленчых мастацтваў ім. В. Верашчагіна ў г Мікалаеве, быў паважаным чальцом Кіеўскай літаратурна-артыстычнай саюза, Кіеўскага саюза даўніны і мастацтва.

Вучні Рэпіна

рэдагаваць

Ушанаваньне

рэдагаваць

Беларусь

рэдагаваць

Украіна

рэдагаваць

Расея

рэдагаваць

Казахстан

рэдагаваць

Глядзіце таксама

рэдагаваць

Крыніцы

рэдагаваць
  1. ^ а б Репин, Илья Ефимович (рас.) // Энциклопедический словарь — СПб: Брокгауз — Ефрон, 1899. — Т. XXVIIа. — С. 481.
  2. ^ Ilya Yefimovich Repin // Encyclopædia Britannica (анг.)
  3. ^ а б в РЕПИН // Большая российская энциклопедия. Электронная версия (рас.) — Большая российская энциклопедия, 2016.
  4. ^ E. F. S. Repin, Ilja Jefimovich (анг.) // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911. — Vol. 23. — P. 105.
  5. ^ а б Репин Илья Ефимович // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  6. ^ Ilya Efimovich Repin (нід.)
  7. ^ Ilja Jefimowitsch Repin // Kunstindeks Danmark (дац.)
  8. ^ Repin, Ilja Jefimovich (анг.) // The Enciclopædia Britannica — 12 — London, NYC: 1922. — Vol. XXXII Pacific Ocean Islands to Zuloaga. — P. 268.
  9. ^ а б Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі
  10. ^ Lutz D. Schmadel, International Astronomical Union Dictionary of Minor Planet Names. — 5-th Edition. — Berlin Heidelberg New-York : Springer-Verlag, 2003. — 992 с — ISBN 3-540-00238-3

Літаратура

рэдагаваць
  • Сухарукаў А., Шышанаў В., Рэпіна І. Я. Музэй-сядзіба «Здраўнёва» // Энцыкляпэдыя гісторыі Беларусі: У 6 т., Т.6. Кн.1. Мн.: БелЭн, 2001. — С.174.
  • Сухарукаў А., Шышанаў В., Музэй-сядзіба І. Я. Рэпіна «Здраўнёва» як цэнтар разьвіцьця беларуска-рускіх культурных сувязяў // Нацыянальныя меншасьці Беларусі. Кн.3. Брэст-Мн., 1996. — С.18-19.
  • Шышанаў В., Беларусь і беларусы вачыма Ільлі Рэпіна // Гісторыя, культуралогія, мастацтвазнаўства: Матэрыялы III Міжнар. кангрэса беларусістаў «Беларуская культура ў дыялёгу цывілізацый» (Менск, 21-25 мая, 4-7 сьнеж. 2000 г.). Мн.: «Беларускі кнігазбор», 2001. (Беларусіка = Albaruthenica; Кн. 21). — С.311-316.
  • Шышанаў В., Невядомае Здраўнёва // Віцебскі сшытак. 2000. № 4. — С.90-115.
  • Велічко Ю., Україна в творчості І. Є. Репіна. К., 1963.  (укр.)
  • Рєпін Ілля // Енциклопедія українознавства(uk) : Словникова частина : [в 11 т.] / Наукове товариство імені Шевченка ; гол. ред. проф., д-р В. Кубійович(uk). — Париж — Нью-Йорк: Молоде життя, 1973. — Т. 2, [т. 7] : Пряшівщина (продовження) — Сибір. — ISBN 5-7707-4049-3 — Т.7. С.2499. — ISBN 966-7155-02-1
  • Шишанов В., Здравнёво. Исторический облик и музеефикация усадьбы // Матэрыялы II Міжнароднай канфэрэнцыі па праблемах музеефікацыі ўнікальных гістарычных тэрыторыяў. Полацк, 1996. — С.38-44.  (рас.)
  • Шишанов В., Репин в Белоруссии // Служба спасения 01, Мн., 2000. № 5. — С.54-57. (рас.)
  • Шишанов В. А., Здравнёво: после октября 1917 // Репинские чтения: Материалы чтений в Музее-усадьбе И. Е. Репина «Пенаты» (2003—2004). СПб.: «ИП Комплекс», 2004. — С.80—89. (рас.)
  • Шишанов В. А., К истории коллекции работ Репина в Витебском областном краеведческом музее // Репинские чтения: Материалы чтений в Музее-усадьбе И. Е. Репина «Пенаты» (2003—2004). СПб.: «ИП Комплекс», 2004. — С.90-97.  (рас.)
  • Шишанов В. А., Материалы Государственного архива Витебской области о школе в усадьбе «Здравнево» / В. А. Шишанов // Адукацыя на Віцебшчыне: гісторыя й сучаснасьць: матэрыялы рэспуб. навук.-практ. канф., Віцебск, 30-31 сакавіка 2010 г., Віц. дзярж. ун-т, рэдкал.: В. У. Акуневіч (адк. рэд.) [і інш.] — Віцебск: УА «ВДУ імя П. М. Машэрава», 2010. — С.128-132. (рас.)
  • Шишанов В., Здравнёво. Исторический облик и музеефикация усадьбы // Матэрыялы II Міжнароднай канферэнцыі па праблемах музеефікацыі унікальных гістарычных тэрыторый. Полацк, 1996. — С.38-44.
  • Москвинов В., Репин на Харковщине. X. 1959; Репин и Украина. К., 1962;  (рас.)
  • Репин и Здравнёво. Библиографический указатель. 1995—2001 / Сост. Шишанов В. А. Витебск: Витебский областной краеведческий музей, 2001. — 20 с  (рас.)

Вонкавыя спасылкі

рэдагаваць
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Ільля_Рэпін&oldid=2550231»