Эрнэст Рэзэрфорд

Эрнэст Рэзэрфорд
	Эрнэст Рэзэрфорд
	Ernest Rutherford
Дата нараджэньня	30 жніўня 1871[…]
Месца нараджэньня	Спрынг Грув, Новая Зэляндыя
Дата сьмерці	19 кастрычніка 1937[…] (66 гадоў)
Месца сьмерці	Кембрыдж, Ангельшчына
Месца пахаваньня	Ўэстмінстэрскае абацтва;
Месца вучобы	Кэнтэрбэрыйскі ўнівэрсыстэт, Кембрыдзкі ўнівэрсытэт
Занятак	ядзерны фізык, хімік, фізык, прафэсар, палітык, прафэсар унівэрсытэту
Навуковая сфэра	фізыка, хімія
Месца працы	Манчэстэрскі ўніверсітэт у Вікторыі[d]; Унівэрсытэт Макгіла[d]; Кавэндыская лябараторыя[d]; Манчэстэрскі ўнівэрсытэт[d];
Вядомы як	«бацька» ядзернай фізыкі
Навуковая ступень	бакаляўр мастацтваў[d], магістар мастацтваў[d], бакаляўр навук[d] і доктар навук[d]
Навуковы кіраўнік	Джозэф Джон Томсан
Вучні	Нільс Бор, Джэймз Чадўік, Ганс Вільгельм Гайгер, Ота Ган, Фрэдэрык Содзі, Пётар Капіца
Бацька	James Rutherford[d]
Маці	Martha Thompson[d]
Дзеці	Eileen Mary Rutherford[d]
Узнагароды	Hector Medal[d] (1916) Нобэлеўская прэмія ў галіне хіміі (1908) Мэдаль Матэўччы[d] (1913) Мэдаль Франкліна[d] (1924) мэдаль Эліята Крэсана[d] (1910) сябра Лёнданскага каралеўскага таварыства[d] Фарадэеўская лекцыя[d] (1936) мэдаль Вільгэльма Экснэра[d] (1936) Медаль Фарадэя[d] (1930) Мэдаль Румфорда[d] (1904) мэдаль Альбэрта[d] (1928) Бэйкераўская лекцыя[d] (1920, 1904) член Каралеўскага таварыства Тэ Арапангі[d] (1919) ганаровы сябар Эдынбурскага каралеўскага таварыства[d] Лекцыя Гатры[d] (1927) T. K. Sidey Medal[d] (1933) прэмія Брэса[d] (1903) Сіліманаўская лекцыя[d] (1905) Мэдаль Барнарда[d] (1910) Кельвінаўская лекцыя[d] (1922) Faraday Medal and Prize[d] мэдаль Эчэгарая[d] (1931) Dalton Medal[d] (1919)
Подпіс
	Эрнэст Рэзэрфорд у Вікісховішчы

Эрнэ́ст Рэ́зэрфорд (па-ангельску: Ernest Rutherford; 30 жніўня 1871, Спрынг Грув, Новая Зэляндыя — 19 кастрычніка 1937, Кембрыдж, Ангельшчына) — брытанскі фізык новазэляндзкага паходжаньня. Вядомы як «бацька» ядзернай фізыкі, стварыў плянэтарную мадэль атама. Ляўрэат Нобэлеўскай прэміі па хіміі 1908 году.

Раньнія гадыРэдагаваць

Рэзэрфорд нарадзіўся ў невялічкім новазэляндзкім мястэчку Спрынг Грув (па-ангельску: Spring Grove), які месьціцца каля іншага мястэчка Нэльсан. Бацька — Джэймз Рэзэрфорд, маці — Марта Томсан. Эрнэст быў чацьвёртым дзіцяці ў сям’і з дванаццаці. Выдатна скончыў каледж у Нэльсане, атрымаўшы 580 балаў з 600 магчымых і прэмію ў 50 фунтаў дзеля працягу навучаньня ў Кэнтэрбэрыйскім каледжы ў Крайстчэрч.^[8]

Ягоная магістарская праца, што была напісана ў 1892 годзе, тычылася выяўленьня высокачастасных радыёхваляў, існаваньне якіх было даказана ў 1888 годзе нямецкім фізыкам Гайнрыхам Гэрцам^[9].

У 1895 годзе, пасьля атрыманьня ступені бакаляўра прыродазнаўчых навук і двух гадоў дасьледаваньняў у вобласьці электрычнасьці, Рэзэрфорд накіраваўся ў Ангельшчыну дзеля далейшага навучаньня ў Кавэндыскай лябараторыі Кембрыдзкага ўнівэрсытэта пад кіраўніцтвам Джозэфа Дж. Томсана^[10].

Навуковая дзейнасьцьРэдагаваць

У 1898 годзе Рэзэрфорд дапамагаў Р. Оўэнсу праводзіць дасьледаваньні тору з дапамогай электраскопу. Газ, які выдзяляе радыёактыўны тор, Рэзэрфорд назваў «эманацыяй тору»^[11].. Эрнэст зрабіў адкрыцьцё альфа- й бэта-выпраменьваньняў, адзін з ізатопаў радона й мноства іншых ізатопаў. Растлумачыў на выснове ўласьцівасьцяў радону радыяактыўнасьць тору, адкрыў і растлумачыў радыяактыўнае пераўтварэньне хімічных элемэнтаў, стварыў тэорыю радыяактыўнага распаду, рашчапіў атам азоту, выявіў існаваньне пратону.

Даказаў, што альфа-часьцінка — ядро геля. Паставіўшы экспэрымэнт па расьсейваньню альфа-часьцінак на мэталічнай фальзе, вывеў формулу Рэзэрфорда. Зрабіў выснову, што ў атаме існуе масіўнае ядро. Стварыў плянэтарную тэорыю будовы атама. Першым адкрыў стварэньне новых хімічных элемэнтаў пры распадзе цяжкіх хімічных радыяактыўных элемэнтаў.^[12]

КрыніцыРэдагаваць

^ ^а ^б ^в ^г ^д Ernest Rutherford
^ ^а ^б ^в ^г Lundy D. R. Ernest Rutherford, 1st and last Baron Rutherford of Nelson // The Peerage (анг.)
^ 1st Baron Rutherford of Nelson Rutherford Ernest // KNAW Past Members (анг.)
^ Капица П. Л. Резерфорд Эрнест // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1975. — Т. 21 : Проба — Ременсы. — С. 582.
^ http://www.westminster-abbey.org/our-history/famous-people?collection=wma-people&query=ernest+rutherford
^ ^а ^б ^в ^г Earnest Rutherford
^ Pas L. v. Genealogics (анг.) — 2003.
^ Рук Н. С. Біяграфія Эрнэста Ратэрфорда ^(рас.)
^ РЕЗЕРФОРД (Rutherford), Эрнест ^(рас.)
^ Голин Г. М. Клясыкі фізычнай навукі: Кароткія творчыя партрэты = Классики физической науки: Краткие творческие портреты. — Мн.: Выш. школа, 1981. — С. 97.
^ Резерфорд Э. Сорок лет развития физики // Рэзэрфорд - навуковец і настаўнік = Резерфорд - ученый и учитель. — Москва: "Наука", 1973. — С. 7.
^ Д. Данин Резерфорд. — Молодая гвардия, 1966. — 624 с. — (Жизнь замечательных людей). — 90 000 ас.

Вонкавыя спасылкіРэдагаваць

Біяграфія на сайце «Навука й тэхніка»^(рас.)
Бяіграфія на афіцыйным сайце Нобэлеўскай арганізацыі^(анг.)
The Rutherford Museum^(анг.)
Rutherford Scientist Supreme^(анг.)

[_a254c4013aee5ef0-1] а ^б ^в ^г ^д Ernest Rutherford

[_09fdfd42adaf40b7-2] а ^б ^в ^г Lundy D. R. Ernest Rutherford, 1st and last Baron Rutherford of Nelson // The Peerage (анг.)

[_0b452d28a0b60148-3] 1st Baron Rutherford of Nelson Rutherford Ernest // KNAW Past Members (анг.)

[_b28c46cafb888a1e-4] Капица П. Л. Резерфорд Эрнест // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1975. — Т. 21 : Проба — Ременсы. — С. 582.

[_2f5141c95c890fbd-5] ttp://www.westminster-abbey.org/our-history/famous-people?collection=wma-people&query=ernest+rutherford

[_40251b336139860b-6] а ^б ^в ^г Earnest Rutherford

[_ed210dc12bc5fc1a-7] Pas L. v. Genealogics (анг.) — 2003.

[8] Рук Н. С. Біяграфія Эрнэста Ратэрфорда ^(рас.)

[9] РЕЗЕРФОРД (Rutherford), Эрнест ^(рас.)

[10] Голин Г. М. Клясыкі фізычнай навукі: Кароткія творчыя партрэты = Классики физической науки: Краткие творческие портреты. — Мн.: Выш. школа, 1981. — С. 97.

[11] Резерфорд Э. Сорок лет развития физики // Рэзэрфорд - навуковец і настаўнік = Резерфорд - ученый и учитель. — Москва: "Наука", 1973. — С. 7.

[12] Д. Данин Резерфорд. — Молодая гвардия, 1966. — 624 с. — (Жизнь замечательных людей). — 90 000 ас.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]