Саколаў Падляскі

	Саколаў Падляскі; лац. Sakołaŭ Padlaski
	польск. Sokołów Podlaski
	; У цэнтры места
Герб Саколава Падляскага	Сьцяг Саколава Падляскага
Краіна:	Польшча
Ваяводзтва:	Мазавецкае
Павет:	Сакалоўскі
Плошча:	17,5 км²
Насельніцтва (2017)
колькасьць:	18 924 чал.
шчыльнасьць:	1081,37 чал./км²
Часавы пас:	UTC+1
летні час:	UTC+2
Тэлефонны код:	+48 25
Паштовыя індэксы:	08-300 i 08-301
Нумарны знак:	WSK
Геаграфічныя каардынаты:	52°24′0″ пн. ш. 22°15′0″ у. д. / 52.4° пн. ш. 22.25° у. д.Каардынаты: 52°24′0″ пн. ш. 22°15′0″ у. д. / 52.4° пн. ш. 22.25° у. д.
	Саколаў Падляскі на мапе Польшчы Саколаў Падляскі
	Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
	http://www.sokolowpodl.pl

Сако́лаў Падля́скі (польск. Sokołów Podlaski) — места ў Польшчы, на рацэ Цэтыні. Адміністрацыйны цэнтар Сакалоўскага павету Мазавецкага ваяводзтва. Плошча 17,5 км². Насельніцтва на 31 сьнежня 2017 году — 18 924 чалавекі. Знаходзіцца за 99 км на ўсход ад Варшавы.

Саколаў або Сакалоў^[1] — места гістарычнага Падляшша. Да нашага часу тут захаваліся капліца з фігурай Сьвятога Яна Непамука, палац і сынагога, помнікі архітэктуры XIX ст. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучалася царква Покрыва Багародзіцы, помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры XVIII ст.

Гісторыя рэдагаваць

Паміж Вялікім Княствам Літоўскім і Каралеўствам Польскім рэдагаваць

У Сярэднявеччы ў гэтай частцы Падляшша ішло фэўдальнае змаганьне паміж Каралеўствам Польскім і Вялікім Княствам Літоўскім. У 1424 годзе вялікі князь Вітаўт надаў Саколаву мескія прывілеі. У 1508 годзе ўладальнікам места стаў Станіслаў Кішка. Па 1563 годзе Ганна Кішка (з Радзівілаў) заснавала тут кальвінскі збор, ліквідаваны ў 1590 годзе^[2].

У 1569 годзе згодна з умовамі Люблінскай уніі Саколаў перайшоў да Каралеўства Польскага. У 1592 годзе ён стаў уладаньнем Радзівілаў. Пачаўся росквіт места, які, аднак моцна пацярпеў у час вайны з швэдамі ў сярэдзіне XVII стагодзьдзя. За часам Рэфармацыі Саколаў стаў важным цэнтрам плыні арыянства. У XVIII ст. места перайшло ў валоданьне Агінскіх. Міхал Клеафас Агінскі запрасіў у Саколаў францускіх майстроў і наладзіў выраб між іншым, ядвабных хустак і слуцкіх паясоў.

Пад уладай Расейскай імпэрыі рэдагаваць

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Саколаў апынуўся ў складзе Аўстрыйскай імпэрыі, з 1809 году — у складзе Расейскае імпэрыі, у Герцагстве Варшаўскім. На 1827 год тут было 350 будынкаў, на 1858 год — 311 (12 мураваных). У 1845 годзе новая гаспадыня места, Эльжбэта Гіршман, збудавала тут цукровую фабрыку. Нацыянальна-вызвольнае паўстаньне (1863—1864) у Саколаве ўзначаліў мясцовы сьвятар Станіслаў Бжуска, якога расейскія карнікі павесілі 23 траўня 1865 году. У 1887 годзе праз Саколаў прайшла чыгунка, што станоўча паўплывала на разьвіцьцё места.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Саколаў занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час рэдагаваць

Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Саколаў апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі. У Другую сусьветную вайну зь верасьня 1939 да 8 жніўня 1944 году ён знаходзіўся пад акупацыяй Трэцяга Райху. Места моцна пацярпела ў час Другой сусьветнай вайны. У 1946—1951 гадох Саколаў адбудавалі. У 1975—1998 гадох ён уваходзіў у склад Седлецкага ваяводзтва. З 1999 году — адміністрацыйны цэнтар Сакалоўскага павету.

Насельніцтва рэдагаваць

Дэмаграфія рэдагаваць

XIX стагодзьдзе: 1827 год — 3005 чал.; 1858 год — 3964 чал.^[3]
XXI стагодзьдзе: 31 сьнежня 2017 год — 18 924 чал.

Адукацыя рэдагаваць

У Саколаве працуюць 5 дашкольных установаў, 7 пачатковых і 2 сярэднія школы, 2 ліцэі.

Турыстычная інфармацыя рэдагаваць

Славутасьці рэдагаваць

Капліца з фігурай Сьвятога Яна Непамука (1802)
Касьцёл Непакланага Сэрца Найсьвяцейшай Панны Марыі (Конкатэдра; 1948—1953)
Касьцёл Сьвятога Яна Боска (1935—1939)
Могілкі старыя каталіцкія
Палац (1857)
Помнік генэралу Станіславу Бжуску (1925)
Сынагога (1845)
Фабрыка цукровая

Страчаная спадчына рэдагаваць

Могілкі юдэйскія
Царква Покрыва Багародзіцы (1730)

Галерэя рэдагаваць

Славутасьці Саколава
Конкатэдра
Касьцёл Сьвятога Яна Боска
Палац (цяпер Дом міласэрнасьці імя Яна Паўла II)
Цукровая фабрыка

Асобы рэдагаваць

Станіслаў Бжуска (1832—1865) — каталіцкі сьвятар, генэрал і капэлян часоў паўстаньня 1863—1864 гадоў
Крыстына Дамброўская (нар. 1973) — польская шахматыстка
Анна Есень (нар. 1978) — польская легкаатлетка
Патрыцыя Зяўкоўская (нар. 1979) — нямецкая акторка
Зоф’я Келян-Явароўская (1925—2015) — геоляг і палеантоляг

Месты-сябры рэдагаваць

Пералік местаў-сяброў Саколава
Дубна, Украіна Екабпілс, Латвія Кацельнікі, Маскоўская вобласьць, Расея

Крыніцы рэдагаваць

^ ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 384.
^ Mironczuk J. Wyznania protestanckie na obszarze dystryktu podlaskiego // Odrodzenie i Reformacja w Polsce. Vol. 62, 2018. S. 147.
^ Słownik geograficzny... T. IX. — Warszawa, 1888. S. 30.

[1] ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 384.

[2] Mironczuk J. Wyznania protestanckie na obszarze dystryktu podlaskiego // Odrodzenie i Reformacja w Polsce. Vol. 62, 2018. S. 147.

[3] Słownik geograficzny... T. IX. — Warszawa, 1888. S. 30.

[1]

[2]

[3]