Вікіпэдыя

Нартаўт

Нартаўт (Нарталт, Ніртаўт), Нартальд — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Нартаўт
лац. Nartaŭt
Nartolt
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Утворанае ад North + Walt
Іншыя формы
Варыянт(ы) Нарталт, Ніртаўт
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Нартаўт»

Паходжаньне

рэдагаваць
Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Норталд, Нарталд або Нарталт (Nortold[1], Nartold, Nartolt[2]) — імя германскага паходжаньня[3]. Іменная аснова норд- (нард-) паходзіць ад стараверхненямецкага nord 'поўнач'[4], а аснова -валд- (-алд, -олт) (імёны ліцьвінаў Геральт, Левалт, Рамвольт; германскія імёны Gerwald, Lewolt, Romuald) — ад гоцкага і германскага waldan 'валодаць, гаспадарыць' або wulþus 'слава, мажнасьць'[5].

Адпаведнасьць імя Нартаўт германскаму імю Nortold сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў[1].

Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае ўсходнегерманскую этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, імя Нартаўт складаецца з асноваў -нар- (-нор-) (імёны ліцьвінаў Нарэла, Нарвід, Нарымунт; германскія імёны Narelo, Norvid, Normund), якая паходзіць ад гоцкага nasjan 'захоўваць, ратаваць'[6], стараверхненямецкага -neri 'уратаваньне, утрыманьне'[7], і -тэўд- (-дэўт-, -тыд-) (імёны ліцьвінаў Таўтвід, Таўтывіл, Таўтгерд; германскія імёны Teutwidis, Theudowills, Teutgerdis), якая паходзіць ад гоцкага þiuda[8], германскага þeudo[9] 'род, народ'[10]. Такім парадкам, імя Нартаўт азначае «захаваньне роду»[11].

У Прусіі бытавала імя Нартаўт: Nartawt (1398 год)[12].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Ego quidem nobilis Nicolaus Nartholthovycz (1473 год)[13]; coram Nicolao Nartholth (1486 год)[14]; Chvyethko Nartholthovycz (23 красавіка 1501 году)[15]; Chvyetko Nartholthovycz[16], Chwyethko Nartholthovycz[17] (1501 год); Martinus Chvyethko Nartholthovycz[18], Chvyethko Nartholthowycz[19] (1502 год); Янушко Нартовтович (1528 год)[20]; Jan Nartowt (20 кастрычніка 1655 году)[21]; Kazimierz Nirtowt (1667 год)[22]; Ród Nartowtów w Kotnianach: p. Matiasz Nartowt (1690 год)[23]; Jacobus Nartoftt (26 кастрычніка 1777 году)[24][a].

Носьбіты

рэдагаваць

З XVI ст. прыдомкам Нартаўт карыстаўся шляхецкі род Улятоўскіх гербу Ястрабец[40].

Нартаўты (Nartowt) — прыгонныя з Троцкага павету, якія ўпамінаюцца ў XIX стагодзьдзі[41].

Нартаўты — літоўскі шляхецкі род[42].

На 1904 год існавала сядзіба Нордвік у Ельнянскім павеце Смаленскай губэрні[43] (адзначалася старажытнае германскае імя Nordwic[44]).

На гістарычнай Вількаміршчыне існуе вёска Нартаўты.

Заўвагі

рэдагаваць
  1. ^ Таксама:
    • Нарт, Норда (адзначаліся старажытныя германскія імёны *Nardo, Nordo[25]): homines nostros districtus Merecensis… Narta Ortimnowicza… Narta Sowiczewicza, Narta Czielkowicza (16 жніўня 1511 году)[26], Нарта з Баева нет (1556 год)[27], Kazimierz Nartowicz (1690 год)[28], Elżbieta Barbara Norda (1805 год)[29];
    • Нарцейка: homines… Northeyko (25 траўня 1505 году)[30], Матеи Нартеикович (XVI ст.)[31];
    • Нартэль (адзначаліся германскія імёны Nardel, Nordel[25]): землю их на имя Нартелевщину (21 ліпеня 1496 году)[32], Nartele (1744 год)[33], чоловеки… Нартила (12 кастрычніка 1525 году)[34];
    • Нартант: capitaneum nomine vulgari Nartant (Хроніка Віганда)[35];
    • Нардвід: Mikołaj Nardwid (1621 год)[36]

Крыніцы

рэдагаваць
  1. ^ а б Schmittlein R. Toponymes finnois et germaniques en Lituanie // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1948. P. 103.
  2. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 172.
  3. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1153.
  4. ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 182.
  5. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  6. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
  7. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 187.
  8. ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 209.
  9. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 34.
  10. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 19.
  11. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 24.
  12. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 66.
  13. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 331.
  14. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 414.
  15. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 567.
  16. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 3: 1501—1507. — Kraków, 1948. S. 621.
  17. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 3: 1501—1507. — Kraków, 1948. S. 623.
  18. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 3: 1501—1507. — Kraków, 1948. S. 625.
  19. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 3: 1501—1507. — Kraków, 1948. S. 631.
  20. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 75.
  21. ^ Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Warszawa, 2009. S. 310, 330.
  22. ^ Kroże, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  23. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo trockie 1690 r. — Warszawa, 2000. S. 151.
  24. ^ Stakliškių Švč. Trejybės bažnyčia, 1777—1779 m. jungtuvių įrašai, Nepriklausomas virtualus archyvas GENMETRIKA
  25. ^ а б Kapff R. Deutsche Vornamen: mit den von ihnen abstammenden Geschlechtsnamen sprachlich erläutert. — Nürtingen am Neckar, 1889. S. 65—66.
  26. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 11 (1518—1523). — Vilnius, 1997. P. 99.
  27. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 106.
  28. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Księstwo Żmudzkie 1690 r. — Warszawa, 2009. S. 199.
  29. ^ Konstantynów, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  30. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 3: 1501—1507. — Kraków, 1948. S. 698.
  31. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 6.
  32. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 132.
  33. ^ Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
  34. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 12 (1522—1529). — Vilnius, 2001. P. 427.
  35. ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 2. — Leipzig, 1863. S. 623.
  36. ^ Rejestry popisowe pospolitego ruszenia szlachty Wielkiego Księstwa Litewskiego z 1621 r. — Warszawa, 2015. S. 58.
  37. ^ Gallia christiana novissima. — Montbéliard, 1899. P. 213.
  38. ^ Metryka ks. Janusza I (1414—1425), Archiwum Główne Akt Dawnych. Metryka Koronna. Sygn. MK3, k. 1-127.
  39. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 6. ― Вильна, 1908. С. 214.
  40. ^ Stekert A. Przydomki polskie, litewskie i rusińskie. — Kraków, 1897. S. 82.
  41. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 454.
  42. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на Н, Згуртаваньне беларускай шляхты
  43. ^ Список населенных мест Смоленской губернии. — Смоленск, 1904. С. 231.
  44. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1171.

Літаратура

рэдагаваць
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Нартаўт&oldid=2584782»