Магутны Божа
«Магу́тны Бо́жа» — духоўны гімн беларусаў[1], створаны ў 1947 годзе на верш «Малітва» Натальлі Арсеньневай і музыку Міколы Равенскага. Традыцыйна выконваецца разам зь дзяржаўным гімнам Беларускай Народнай Рэспублікі «Мы выйдзем шчыльнымі радамі»[2]. З 1993 году ў Магілёве праводзіцца аднайменны фэст духоўнай музыкі.
| Гімны Беларусі | |
|---|---|
_(4).png){kind=small} Багародзіца (XIV—XVIII стагодзьдзі)
| |
 Гімн БНР (1919)
| |
.svg){kind=small} Гімн БССР (1955—1991)
| |
.svg){kind=small} .svg){kind=small} Гімн Беларусі (1991—2002)
| |
| Мы, беларусы (з 2002 году)
| |
| Іншыя гімны: | |
| Магутны Божа (духоўны гімн, 1943) | |
| Беларуская Марсэльеза (рэвалюцыйная песьня, 1906) | |
Гісторыя
рэдагавацьЗа часамі Другой сусьветнай вайны ў 1943 годзе беларуская паэтка Натальля Арсеньнева напісала ў Менску верш «Малітва». У 1947 годзе словы гэтага вершу паклаў на музыку беларускі кампазытар Мікола Равенскі. Неўзабаве рэлігійныя службы ва ўсіх беларускіх цэрквах Злучаных Штатаў, Канады, Аўстраліі, Вялікабрытаніі сталі завяршацца сьпевам гэтага гімну[2].
З 1993 году Рымска-каталіцкі касьцёл супольна з уладамі Беларусі пачаў праводзіць у Магілёве фэст духоўнай музыкі «Магутны Божа», які атрымаў сваю назву ад беларускага духоўнага гімну. Паводле пачатковай рэдакцыі палажэньня, усе ўдзельнікі фэсту мелі ведаць гімн «Магутны Божа» на мове арыгіналу[3].
20 красавіка 1995 году Камісія па адукацыі, навуцы і ахове гістарычнай спадчыны парлямэнту Беларусі і сфармаванае ёй паводле ўзгадненьня зь Міністэрствам культуры журы на чале з Народным паэтам Беларусі Нілам Гілевічам прагаласавалі за вылучэньне гімну «Магутны Божа» адзіным кандыдатам на дзяржаўны гімн. Гэтую пастанову падтрымалі многія аўтарытэтныя музычныя экспэрты Беларусі[4].
У 2020 годзе ў час здушэньня рэжымам Лукашэнкі пратэстаў супраць фальсыфікацыяў выбараў, гвалту і беззаконьня ў Беларусі гімн «Магутны Божа» пачалі сьпяваць у розных месцах, у тым ліку на прыступках Беларускай дзяржаўнай філярмоніі, у Вялікім тэатары опэры і балету, у шматлікіх гандлёвых цэнтрах Менску, на Камароўскім рынку і Чыгуначным вакзале. 14 жніўня 2020 году хор духавенства Гарадзенскай япархіі засьпяваў гімн у падтрымку беларускага народу на прыступках Пакроўскага сабору. У адказ на гэта расейскія шавіністычныя арганізацыі зьвярнуліся да кіраўніка Расейскай праваслаўнай царквы Кірылы (Гундзяева) з просьбай зьняць з Гарадзенскай катэдры архіяпіскапа Арцемія (Кішчанку)[5]. 14 кастрычніка 2020 году новапастаўлены мітрапаліт Веніямін (Тупека) заявіў што «Магутны Божа» падзяляе грамадзтва і фактычна забараніў сьпяваць яго ў цэрквах Беларускага экзархату[6]. 15 кастрычніка 2020 году прэс-сакратар Беларускага экзархату Сяргей Лепін патлумачыў, што гэтая заява не была праграмнай на ўсю краіну і яна не пра забарону выконваць «Магутны Божа», а датычыцца найперш ужываньня гімну ў богаслужбовым кантэксьце[7].
Увесну 2021 году адзначалася, што гімн «Магутны Божа» стаў адным з найбольш папулярных беларускіх музычных твораў да выкананьня[8]. У чэрвені таго ж году на прапанову ад рэжыму Лукашэнкі правесьці 3 ліпеня агульнабеларускую малітву за Беларусь, у курыі Менска-Магілёўскай архідыяцэзіі адказалі, што каталікі ў гэты дзень будуць маліцца пра еднасьць і супакой у краіне, а таксама курыя заахвочвае ў канцы сьвятой імшы выканаць гімн «Магутны Божа»[9]. 2 ліпеня ў час выступу на сходзе ў гонар Дня Рэспублікі Аляксандар Лукашэнка выступіў з пагрозай на адрас вернікаў[10]:
|
І апошні час нашы сродкі масавай інфармацыі ўсё больш пашыраюць факты пра тое, што ў касьцёлах хочуць памаліцца пад «Магутны Божа». Глядзіце — нарвяцеся».
Арыгінальны тэкст (рас.)
И в последнее время средства массовой информации все больше распространяют факты о том, что в костелах хотят помолиться под «Магутны Божа». Смотрите — нарветесь.
|
|
3 ліпеня, нягледзячы на пагрозы Лукашэнкі, у касьцёлах Беларусі выканалі гімн «Магутны Божа»[11]. 4 ліпеня, у Менскую архікатэдру прыйшлі супрацоўнікі сілавых структураў рэжыму Лукашэнкі з прэтэнзіяй, што 3 ліпеня там нібы парушылі нейкую норму заканадаўства наконт малітвы «Магутны Божа». З гэтай нагоды выказаўся дапаможны біскуп Менска-Магілёўскай архідыяцэзіі Юры Касабуцкі[12]:
|
|
Гімн «Магутны Божа» — гэта перш за ўсё малітва за нашу Бацькаўшчыну і за наш народ. Кожная малітва нясе ў сабе неймаверную сілу і здольная зрабіць нават вялікія цуды. Калі ж пэўная малітва мае вялікую моц, то і д’ябал будзе змагацца зь ёй з найбольшай сілай і рабіць шматлікія перашкоды, каб людзі гэту малітву не ўжывалі. |
|
Тэкст
рэдагаваць| Кірыліцай | Лацінкай |
|---|---|
| Магутны Божа | Mahutny Boža |
Магутны Божа! Ўладар сусьветаў, |
Mahutny Boža! Ŭładar suśvietaŭ, |
Існуюць пэўныя варыяцыі ў тэксьце гімну: пры яго выкананьні сьвецкімі вернікамі часьцей за ўсё апошнія радкі маюць выгляд «Зрабі свабоднай…», тым часам хрысьціянскія цэрквы аддаюць перавагу варыянту «Зрабі магутнай…»[13]. Пры гэтым апошні варыянт прысутнічае ў першай публікацыі верша «Малітва» Натальлі Арсеньневай, а варыянт «Зрабі свабоднай…» зьявіўся ў кнізе паэткі «Між берагамі», якая выйшла ў Нью-Ёрку ў 1979 годзе[14]. Таксама сустракаецца наступная варыяцыя радкоў: «Дай спор у працы будзённай, шэрай / на хлеб штодзённы, на родны край».
Ляўрэатка Дзяржаўнай прэміі Беларусі, доктарка мастацтвазнаўства і прафэсарка Беларускай акадэміі музыкі Галіна Куляшова высока ацэньвала кампазытарскі і паэтычны ўзровень гімну «Магутны Божа», падкрэсьлівала яго глыбокую духоўнасьць і стрыманую, пазбаўленую вонкавага паказнога эфэкту прыгажосьць мэлёдыі і словаў. У 1995 годзе яна адзначала, што ў час працы ў складзе журы пераканалася ў тым, што гэтая песьня атрымала найбольшы водгук у людзей, прычым розных сацыяльных групаў і прафэсіяў[4].
Паводле мовазнаўцы Вінцука Вячоркі, гімн «Магутны Божа» — бадай, найвыдатнейшы беларускі рэлігійны гімн. Яго мова бездакорна адпавядае жанру малітвы-просьбы, пры гэтым дзяржаўнаму гімну незалежнай Беларусі маюць быць уласьцівымі не дзеясловы-просьбы, а дзеясловы-сьцьверджаньні. Як падкрэсьлівае Вінцук Вячорка, непадзельная трыяда беларускіх нацыянальна-дзяржаўных сымбаляў, якая склалася гістарычна — гэта герб Пагоня, бел-чырвона-белы сьцяг і гімн «Мы выйдзем шчыльнымі радамі»[15].
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Беларускія гімны — дасьледаваньне «Свабоды», Радыё Свабода, 23 верасьня 2005 г.
- ^ а б Пазьняк З. Беларускія гімны, «Беларуская Салідарнасьць», 23 сакавіка 2005 г.
- ^ Як улады ўзялі пад кантроль фэстываль духоўнай музыкі «Магутны Божа». Рэдкія фота, Радыё Свабода, 18 традня 2019 г.
- ^ а б Корсак Д. Такие песни любят не по распоряжению правительства. Историк про гимны Беларуси, Onliner.by, 13.10.2020 г.
- ^ На беларускага архіепіскапа, які выступіў за Праўду, пачаліся нападкі, Народная Воля, 8 верасьня 2020 г.
- ^ Мітрапаліт Веньямін забараніў выконваць гімн «Магутны Божа», бо ён «падзяляе грамадзтва», Радыё Свабода, 15 кастрычнка 2020 г.
- ^ У БПЦ метафарычна патлумачылі, чаму забаранілі «Магутны Божа», Наша Ніва, 15 кастрычніка 2020 г.
- ^ Як у Мінску ўшанавалі памяць аўтара гімна «Магутны Божа», Budzma.org, 15 сакавіка 2021 г.
- ^ Каталіцкая архідыяцэзія заклікае выканаць гімн «Магутны Божа» падчас імшы 3 ліпеня, Радыё Свабода, 16 чэрвеня 2021 г.
- ^ Лукашэнка супраць «Магутнага Божа»: «Глядзіце, нарвяцеся», Радыё Свабода, 3 ліпеня 2021 г.
- ^ У храмах Беларусі выконваюць рэлігійны гімн «Магутны Божа», нягледзячы на пагрозы Лукашэнкі. ВІДЭА, Радыё Свабода, 4 ліпеня 2021 г.
- ^ «Калі малітва мае вялікую моц, д'ябал будзе змагацца з ёй». Біскуп Касабуцкі паведаміў пра візіт міліцыі ў кафедральны сабор, Наша Ніва, 6 ліпеня 2021 г.
- ^ Беларуская каталіцкая музыка. Касьцельныя песьні. — Менск, 1992. С. 72.
- ^ Гімн «Магутны Божа»: «зрабі магутнай» ці «зрабі свабоднай»?, Krynica.info, 22 ліпеня 2014 г.
- ^ Вячорка В. Чаму дзяржаўным гімнам БНР стаў ваяцкі марш «Мы выйдзем шчыльнымі радамі»?, Радыё Свабода, 23 сакавіка 2019 г.
Літаратура
рэдагаваць- Беларуская каталіцкая музыка. Касьцельныя песьні. Для зьмешанага хору / Уклад. Уладзімер Неўдах. — Менск: Беларуская каталіцкая грамада, 1992. — 92 с — 3 000 экз.
- Беларускія песні і гімны: зборнік песень / Уклад. C. Барыс. — Менск: А. Вараксін, 2012. — 380 с. ISBN 978-985-7035-49-6.