Вікіпэдыя

Карыгайла

князь амсьціслаўскі

Карыгайла (у праваслаўі Васіль, у каталіцтве Казімер; 1369 або 1370 — 1390)  — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, князь амсьціслаўскі.

Карыгайла
лац. Karygajła / Karyhajła
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся 1350(1350)
1390
Памёр 1390
Пахаваны
Род Гедымінавічы
Бацькі Альгерд
Ульяна Аляксандраўна[d]

Імя рэдагаваць

Асноўны артыкул: Карыгайла (імя)

Кара (Caro) і Гайла або Гала (Gailo, Galo) — імёны германскага паходжаньня[1]. Іменная аснова -кар- (-кор-) (імёны ліцьвінаў Караман, Карымунт, Карыят; германскія імёны Caroman, Karmunt, Cariatto) паходзіць ад гоцкага kaurus 'цяжкі, важкі'[2] або гоцкага[3] і бургундзкага kara 'турбота, клопат'[4], а аснова -гайл- (-гал-, -гел-) (імёны ліцьвінаў Відзігайла, Інгела, Монтгайла; германскія імёны Widigail, Ingeila, Montigel) — ад гоцкага і бургундзкага gails 'жвавы, свавольны, ганарысты'[5]. Такім парадкам, імя Карыгайла азначае «важкі свавольствам»[6]. Адзначалася германскае імя Kargil (Kar-gil)[7].

У Польшчы гістарычна бытавала імя Коргал: Petrus Corgal (kmetho in Oszeczek) (1443 год)[8].

Варыянты імя князя ў гістарычных крыніцах: Carigal (31 кастрычніка 1382 году[9])[10]; Cazimiro vel Corigalo Mscislaviens (20 лютага 1387 году)[11]; principe Casimiro alias Korigalone per Theutonicos Cruciferos de Prussia de anno Domini 1390 interfecto (25 траўня 1391 году)[12]; Karigal або Korigal (Хроніка Віганда)[13]; Casimiri alias Corigal (2 лютага 1395 году)[14]; Коригайло (Наўгародзкі чацьверты летапіс[15] і Сафійскі першы летапіс[16]).

Біяграфія рэдагаваць

Адзін з малодшых сыноў Альгерда і Ўльляны Цьвярской. У 1386 годзе (па хросьце Ягайлы) прыняў каталіцтва. Атрымаў ад Ягайлы ў трыманьне Амсьціслаў. Калі ў 1386 горад аблажыў смаленскі князь Сьвятаслаў Іванавіч, на дапамогу да Карыгайлы рушылі яго браты Скіргайла, Карыбут, Лугвен і Вітаўт. Пад горадам адбылася Амсьціслаўская бітва.

У 1390 годзе ў час выправы Вітаўта з крыжакамі на Вільню Карыгайла ачоліў абарону Крывога замка сталіцы і быў забіты разам зь яго іншымі абаронцамі. Яго галаву насілі на жэрдцы, каб застрашыць абаронцаў Верхняга і Ніжняга замкаў Вільні. У 1396 годзе Вітаўт на памін душы Карыгайлы і яго брата Віганда запісаў Віленскай катэдры 3 вёскі і дзесяціну з чацьвертай[17].

Крыніцы рэдагаваць

  1. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 358, 567.
  2. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
  3. ^ K // Köbler G. Gotisches Wörterbuch. 4. Aufl, 2014.
  4. ^ Gamillscheg E. Romania Germanica. Bd. 3: Die Burgunder, Schlußwort. — Berlin und Leipzig, 1936. S. 134.
  5. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  6. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 23.
  7. ^ Socin A. Mittelhochdeutsches Namenbuch. — Basel, 1903. S. 248, 732.
  8. ^ Słownik staropolskich nazw osobowych. T. 3. — Wrocław, 1971—1973. S. 86.
  9. ^ Договор между ВКЛ и Тевтонским орденом о передаче части Жемайтии за рекой Дубисой (1382), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  10. ^ Codex diplomaticus Lithuaniae, 1253—1433. — Vratislaviae, 1845. P. 57.
  11. ^ Земский привилей боярам-католикам ВКЛ (1387), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  12. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 35.
  13. ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 2. — Leipzig, 1863. S. 643.
  14. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 41.
  15. ^ ПСРЛ. Т. 4. — СПб., 1848. С. 72, 92.
  16. ^ ПСРЛ. Т. 5. — СПб., 1851. С. 236, 239.
  17. ^ ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 65.

Літаратура рэдагаваць

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Карыгайла&oldid=2505971»