Вікіпэдыя

Войша

Войша — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Войша
лац. Vojša
Woysch
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
славянскія
Іншыя формы
Зьвязаныя імёны Вайшыла, Войшын, Войшывід, Войшвіл, Войсят, Войшымунд, Войшнар, Войшалк, Войштаўт
Гінівойша, Нарывойша, Талівойша, Явойша
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Войша»

Паходжаньне

рэдагаваць
Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў
 
польск. Iegomość Pan Stanisław ze Bzowa Woysza..., 1677 г.

Імя Войша гістарычна бытавала ў Польшчы: Woyscha (1388 і 1396 гады), Woysscha (1405 год), Woyssa (1436 год), Voysch (1456 і 1492 гады), Woysz (1481 год), Woysch (1482 год), Woyss (1494 год)[1].

Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Вайшыла (Войшэль), Войшын (Войсін), Войшымунд, Войсят (Войсяд). Адзначаліся германскія імёны Vuisilo (Woschel), Vussin, Vuisimundo (Vuschmund), Vuisadus.

Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае германскую (перадусім усходнегерманскую) этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, іменная аснова -войш- паходзіць гоцкага і бургундзкага waiþs 'паляваньне', гоцкага waiþja 'паляўнічы'[2][a]. Адзначаліся старажытныя германскія імёны Waiþibauds, Sandiwaidi[6]. Таксама адзначалася імя Siguwais (Sigu-wais), дзе аснова -вайс паходзіць ад гоцкага biwisan 'атрымліваць асалоду'[7].

Францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў, выводзіў аснову -войш- (-веш-, -віш-) ад германскай асновы -віс- (-віз-, -веш-)[8][9] (пазьнейшай -вайс-[10]). Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскіх імёнаў Wejs, Wejsber[11].

Паводле мовазнаўцы і гісторыка Алеся Жлуткі, імя Войша (ст.-польск. Wojsza) утварылася ад двухасноўнага імя тыпу Воиславь, Воитехь (Voislav, Voitech)[12].

У Прусіі бытавалі імёны: Wosil[b] (1347 год)[14], Waysune (1407 год), Woysete / Waysete (1316 і 1382 гады), Waysuthe, Waysbutte / Waysebuth (1365 і 1396 гады), Waysegaw, Waysnotte, Gawdeways / Gaudois / Gawdewis[c] (1371 і 1384 гады)[16]. У 1642 годзе ў Каралявецкім унівэрсытэце навучаўся Christianus Wuschert, Johannisburgo-Prussus[17].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: у Видуклях Довкинъту чотыри чоловеки, на имя: Воиша (1440—1492 гады)[18]; чоловековъ, на ймя Войшевичовъ (3 чэрвеня 1530 году)[19]; Ян Воишович (1537 год)[20]; на бояр господаръскихъ судеревскихъ… а Матея Войшевича (22 чэрвеня 1538 году)[21]; Wuszowce (1744 год)[22][d].

Носьбіты

рэдагаваць
  • Мацей Войшавіч — судэраўскі баярын, які ўпамінаецца ў 1538 годзе

Войшы гербу Пілява — малапольскі шляхецкі род.

На 1909 год існавала сяліба Войшаўшчына ў Слуцкім павеце Менскай губэрні[33].

Заўвагі

рэдагаваць
  1. ^ Польска-летувіская аўтарка Юстына Вальковяк прызнае за найбольш адэкватнае тлумачэньне іменнай асновы -вайш- зь летувіскай мовы váišės 'пачастунак', váišinti 'частаваць'[3] (не адзначаючы, аднак, часу першай фіксацыі адпаведнага слова з такім значэньнем у летувіскіх слоўніках, тым часам слова váišinti з значэньнем 'частаваць' упершыню фіксуецца ў слоўніку Дыянізія Пашкевіча[4], а слова váišės з значэньнем 'пачастунак' — толькі ў слоўніку 1897 году[5])
  2. ^ Адзначалася германскае імя Wuschil (Woschel)[13]
  3. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Gauduis[15]
  4. ^ Таксама:
    • Войшка, Вейшэка, Вейсейка (адзначалася германскае імя Weiske[23]): Воишку Шапъце у Зазерянех пять чоловековъ (1440—1492 гады)[24], Петръ Веишекович (1528 год)[25], Michel Weyseyko (сакавік — красавік 1656 году)[26];
    • Войшвілт: Wysevilte… Wezewilte, nobilis satrapa (Хроніка Лівоніі Германа Вартбэрга)[27], на Воишвилтовои границы, которую ж границу положил Воишвилть (21 верасьня 1499 году)[28];
    • Войшвір: Wojszwir Minejkowicz (XV—XVI ст. паводле выпісу XIX ст.)[29];
    • Войзген: Станиславъ Воизкгеновичъ (1528 год)[30];
    • Вайзгіл: Szczepan Woyzgiłowicz (12 кастрычніка 1561 году)[31];
    • Войсар (адзначалася германскае імя Weiser[23]): Mozieiko a Piecziuk Woissarewiczy (1558 год)[32]

Крыніцы

рэдагаваць
  1. ^ Słownik staropolskich nazw osobowych. T. 6. — Wrocław, 1981—1983. S. 178.
  2. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  3. ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 24.
  4. ^ váišinti, Lietuvių kalbos žodynas
  5. ^ váišės, Lietuvių kalbos žodynas
  6. ^ Gamillscheg E. Romania Germanica. Bd. 3: Die Burgunder, Schlußwort. — Berlin und Leipzig, 1936. S. 155, 161, 168.
  7. ^ Gamillscheg E. Romania Germanica. Bd. 3: Die Burgunder, Schlußwort. — Berlin und Leipzig, 1936. S. 168.
  8. ^ Schmittlein R. Toponymes finnois et germaniques en Lituanie // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1948. P. 101, 102.
  9. ^ Schmittlein R. Les noms d’eau de la Lituanie (suite) // Revue internationale d’onomastique. Nr. 3, 1964. P. 167.
  10. ^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 2006. S. 522.
  11. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 7: Suplement. Rozwiązanie licznych zagadek staropolskiej antroponimii. — Kraków, 2002. S. 609.
  12. ^ Міндаў, кароль Літовіі, у дакумэнтах і сьведчаньнях / А. Жлутка. — Менск, 2005. С. 111.
  13. ^ Reichert H. Die deutschen Familiennamen: nach breslauer quellen des 13. und 14. Jahrhunderts. — Breslau, 1908. S. 56.
  14. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 121.
  15. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 621.
  16. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 29, 113—114.
  17. ^ Die matrikel der Universität Königsberg i. Pr. Bd. 1: Die Immatrikulationen von 1544—1656. — Leipzig, 1910. S. 437.
  18. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 48.
  19. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 224 (4) (1522—1530). — Vilnius, 1997. P. 398.
  20. ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 123.
  21. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 224 (4) (1522—1530). — Vilnius, 1997. P. 159.
  22. ^ Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
  23. ^ а б Kapff R. Deutsche Vornamen: mit den von ihnen abstammenden Geschlechtsnamen sprachlich erläutert. — Nürtingen am Neckar, 1889. S. 91.
  24. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 27.
  25. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 71.
  26. ^ Augusiewicz S. Spis uchodźców z Wielkiego Księstwa Litewskiego w Prusach Książęcych w latach 1655—1656 w zbiorach Geheimes Staatsarchiv Preussicher Kulturbesitz w Berlinie // Komunikaty Mazursko-Warmińskie. Nr. 1 (271), 2011. S. 156.
  27. ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 2. — Leipzig, 1863. S. 92, 96.
  28. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 218.
  29. ^ Būga K. Apie lietuvių asmens vardus. — Vilnius, 1911. P. 25.
  30. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 171.
  31. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 592.
  32. ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 1. — Вильна, 1881. С. 410.
  33. ^ Список населенных мест Минской губернии. — Минск, 1909. С. 29.
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Войша&oldid=2581756»