Вікіпэдыя

Явойша

Явойша — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Явойша
лац. Javojša
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Утворанае ад Aevo + Woyscha
Jo + Woyscha
Aevo + Wiso
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Явойша»

Паходжаньне рэдагаваць

Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Іменная аснова еў- (аў-) (імёны ліцьвінаў Яўлад, Явіл, Явільт; германскія імёны Ewald, Avila, Evilda) паходзіць ад гоцкага aiws 'час, эпоха' або стараверхненямецкага ewi, eo 'закон'[1], а аснова -войш- (імёны ліцьвінаў Вайшыла, Войшымунд, Войсяд; германскія імёны Vuisilo, Vuisimundo, Vuisadus) паходзіць ад гоцкага і бургундзкага waiþs 'паляваньне', гоцкага waiþja 'паляўнічы'[2] або ад асновы -віс- (-віз-, -веш-)[3][4] (пазьнейшай -вайс-[5]).

Паводле францускага лінгвіста-германіста Раймонда Шмітляйна, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў, імя Явойша адпавядае старажытнаму германскаму імю Aduis (Ad-uis)[6].

Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае ўсходнегерманскую этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, імя Явойша складаецца з асноваў я- (імёны ліцьвінаў Явіл, Ягерд, Ямунт; германскія імёны Jovila, Jogärdh, Jomund), якая паходзіць ад гоцкага ja, jah 'дыкжэ, сапраўды'[7] (таксама адзначаецца іменная аснова а-, якая паходзіць ад старагерманскага *ana- з падобным значэньнем[8][9]), і -войш-. Такім парадкам, імя Явойша азначае «сапраўдны паляўнічы»[10].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Кричеви чотыри чоловеки Тукеиневичи: Воишнар, Сидор, Явоишъ, Ивахиновичъ[11], Явоишу десеть чоловека у Видуклях[12] (1440—1492 гады); чоловекъ… Явоиша… шеснадцать чоловеков… а Явоиша… Данилу Явоишова земля пустая (9 лістапада 1449 году)[13]; в бояр керъновских… у Явоиша (11 траўня 1501 году)[14]; земль у Волковьискомъ повете… а Явошовщины (6 студзеня 1502 году)[15]; в Дорсунишском повете шестьдесят чоловеков… а Кондрата Явоишевича (26 студзеня 1516 году)[16]; Анъдрошъ Явоишовичъ[17], Петраш Явоишовичъ[18], Мартинъ Явоишевич[19] (1528 год); Jawaszowiec… Jawoyszy (1744 год)[20].

Носьбіты рэдагаваць

  • Явойша — літоўскі баярын, які атрымаў наданьне ад вялікага князя Казімера
  • Філіп Урбанавіч Явайшовіч Купелевіч і Андрэй Урбанавіч Яновіч Явайшовіч — упіцкія зямяне, якія ўпамінаюцца ў 1588 годзе[21]
  • Крыштоф Лукашавіч Дабковіч Явойша — упіцкі зямянін, які ўпамінаецца ў 1595 годзе[22]
  • Мікалай Урбанавіч Явойша — упіцкі зямянін, які ўпамінаецца ў 1612 годзе[23]

Явайшы (Jawojsz) — літоўскія шляхецкія роды з ваколіцаў Сьвянцянаў[24] і Троцкага павету[25].

Явашы (Jawosz) гербу Равіч[26] — літоўскі шляхецкі род[27].

На гістарычнай Ашмяншчыне існуе вёска Явашыха.

Глядзіце таксама рэдагаваць

Крыніцы рэдагаваць

  1. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 86.
  2. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  3. ^ Schmittlein R. Toponymes finnois et germaniques en Lituanie // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1948. P. 101, 102.
  4. ^ Schmittlein R. Les noms d’eau de la Lituanie (suite) // Revue internationale d’onomastique. Nr. 3, 1964. P. 167.
  5. ^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 2006. S. 522.
  6. ^ Schmittlein R. Toponymes finnois et germaniques en Lituanie // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1948. P. 103.
  7. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 19.
  8. ^ Peterson L. Nordiskt runnamnslexikon. — Institutet för språk och folkminnen, 2007.
  9. ^ ANA, Nordic Names
  10. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 26.
  11. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 21.
  12. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 49.
  13. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 66.
  14. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 265.
  15. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 275.
  16. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 179.
  17. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 82.
  18. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 83.
  19. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 158.
  20. ^ Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
  21. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 8. ― Вильна, 1912. С. 46.
  22. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 8. ― Вильна, 1912. С. 232.
  23. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 8. ― Вильна, 1912. С. 413.
  24. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 97.
  25. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 297.
  26. ^ Gajl T. Herby Szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodow. — Gdańsk, 2003. S. 279.
  27. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на Я, Згуртаваньне беларускай шляхты

Літаратура рэдагаваць

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Явойша&oldid=2502129»