Вікіпэдыя

Буш

прозьвішча (Bush)

Буш (Бус, Бусь, Буза, Бузь), Буша, Бош — мужчынскае імя і прозьвішча.

Буш
лац. Buš
Busch
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Іншыя формы
Варыянт(ы) Бус, Бусь, Буша, Бош, Буза, Бузь
Зьвязаныя імёны Бушка, Бушыла, Бушман
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Буш»

Паходжаньне

рэдагаваць
Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Боса, пазьней Буc, Буса або Буш (Boso, Boos, Busse[1], Buoso[2], Busch[3]) — імя германскага паходжаньня[4]. Іменная аснова -бус- (-бос-) паходзіць ад стараверхненямецкага bōsi 'варожы, злы'[5] або ад германскага buozan 'паляпшаць, прыносіць карысьць'[6]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Бушка (Буска, Босіка), Бушыла (Бусіл, Бузель), Бушман. Адзначаліся германскія імёны Buske (Buschke, Bosico), Busilo (Büschel), Bussman[a]. Апроч таго, існуе германскае прозьвішча Буш (ням. Busch, анг. Bush), якое звычайна выводзяць ад германскага слова з значэньнем 'гушчар, зарасьнік'. Ад гэтага прозьвішча з дапамогай асновы -ман- утварылася прозьвішча Бушман (Buschmann, Bushman)[7].

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскіх імёнаў Bosza (Posz, Posza), Pusołt (< Busolt)[8]. Апроч таго, у Польшчы бытавала імя Буш: Bus (1398 год), Busch (1440 і 1455 гады)[9].

У Прусіі бытавалі імёны: Buse / Busse (10 жніўня 1299 году[10] і 1419 год)[11], Busgede / Bosegede (1419 год)[11]. У 1624 годзе ў Каралявецкім унівэрсытэце навучаўся Ludovicus Bußwaldt, Lieb-Mülensis Borussus[12].

Імя Буша бытавала ў Ноўгарадзе: Буша (1539 год)[13].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Mertin Busch eime schiffmanne (1404 год)[14]; боаринъ его Иванъ Боша (Ніканаўскі летапіс)[15]; в Сомъникахъ… Митько Бошевичъ — служба, Петрецъ Бошевичъ — служба, Микя Бошевичъ — служба (сьнежань 1534 году)[16]; Василий Бусичь (1552 год)[17]; co Narusz z Buszom trzymali (1554 год)[18]; Bosz Szymkow… Iwassko, Busz a Onikiey Przelieikiewiczy (1558 год)[19]; село Пужичи… Гапонъ Бушичъ (1566 год)[20]; Joël Busch, Lithuanus (1594 год)[21]; Krzysztof Buszewicz za ojca swego po kozacku (1621 год)[22]; na miejscu… K[on]d[ra]ta Busiewicza (1667 год)[23]; Buza… Buziewicza… Buzowa (1671—1681 гады)[24]; jm. p. Busz[25], Mikołaj Busz[26], jmp. Krzysztof Busz[27] (1690 год); na jchmcw panów… Antoniego Busza (10 лютага 1722 году)[28]; honestis Christophoro Bus (1742 год)[29]; Busowszczyzna… Buszyszki (1744 год)[30]; Stanisław Busz (4 кастрычніка 1765 году)[31][b].

Носьбіты

рэдагаваць

Бушы — парафіяне Катэдральнага касьцёла ў Менску на 1851—1857 гады[42] і касьцёла ў Крывічах на 1853 год[43].

Бушы (Busza) — прыгонныя зь вёскі Вянцэвічаў (каля Сьвіру), якія ўпамінаюцца ў XIX стагодзьдзі[44].

Бушы гербаў Бушлер і Ясеньчык[45][46] — літоўскія шляхецкія роды[47].

Бушы гербаў Асарыя і Ясенчык — літоўскія шляхецкія роды[48].

Бус (Bus) — літоўскі шляхецкі род з ваколіцаў Кобрыню[49].

У актах Вялікага Княства Літоўскага ўпаміналіся сяло Бусы каля Кельмаў і маёнтак Бушышкі ў Жамойцкім старостве[50].

У XVI ст. існаваў маёнтак Бушавічы (Бушевичи) у Жамойцкім старостве[51].

На 1906 год існавалі фальварак Бушава і сяліба Бусава ў Лепельскім павеце, вёска Бушы ў Рэжыцкім павеце, а таксама вёска Бушаўка ў Себескім павеце Віцебскай губэрні[52].

На 1910 год існавала лясная вартоўня Бушава ў Гомельскім павеце Магілёўскай губэрні[53].

На гістарычнай Полаччыне існуюць вёскі Бушава і Бусава, на гістарычнай Аршаншчыне — Бушоўка. Назву Бушаўка маюць вёскі на гістарычнай Рэчыччыне.

Заўвагі

рэдагаваць
  1. ^ Таксама адзначаліся германскія імёны Boshart (Bos-hart)[5], Bosochind (Boso-chind)[6], Bosogast (Boso-gast)[6], Bosoldt (Bos-oldt)[5]
  2. ^ Таксама:
    • Бушмін: Жданъ Бушминъ (6 ліпеня 1601 год)[32]

Крыніцы

рэдагаваць
  1. ^ Jónsson F., Jørgensen E. Nordiske pilegrimsnavne i broderskabsbogen fra Reichenau // Aarbøger for nordisk oldkyndighed og historie. Ser. 3, vol. 13, 1923. S. 18.
  2. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 60.
  3. ^ Knorr W. Die Familiennamen des Fürstenthums Lübeck. — Entin, 1876. S. 8.
  4. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 329—330.
  5. ^ а б в Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 1971. S. 203.
  6. ^ а б в Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 329—330.
  7. ^ Hanks P. Dictionary of American Family Names. Vol. 1. — Oxford University Press, 2003. P. 259.
  8. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 23, 279.
  9. ^ Słownik staropolskich nazw osobowych. T. 1. — Wrocław, 1965—1967. S. 287.
  10. ^ Urkundenbuch des Bisthums Samland. — Leipzig, 1891. S. 102.
  11. ^ а б Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 21.
  12. ^ Die matrikel der Universität Königsberg i. Pr. Bd. 1: Die Immatrikulationen von 1544—1656. — Leipzig, 1910. S. 279.
  13. ^ Новгородские писцовые книги, изданные Археографической комиссией. Т. 4. — СПб., 1886. С. 336.
  14. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 976.
  15. ^ ПСРЛ. Т. 10. — СПб., 1885. С. 103.
  16. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 227 (8) (1533—1535). — Vilnius, 1999. P. 148—149.
  17. ^ Архив Юго-Западной России. Ч. 7, т. 1. — Киев, 1886. С. 628.
  18. ^ Karalius L. 1554 metų Balninkų dvaro valakų matavimo registras // Istorijos šaltinių tyrimai. T. 5, 2014. P. 260.
  19. ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 1. — Вильна, 1881. С. 175, 356.
  20. ^ Документы Московского архива Министерства юстиции. Т. 1. — М., 1897. С. 430—431.
  21. ^ Die matrikel der Universität Königsberg i. Pr. Bd. 1: Die Immatrikulationen von 1544—1656. — Leipzig, 1910. S. 124.
  22. ^ Rejestry popisowe pospolitego ruszenia szlachty Wielkiego Księstwa Litewskiego z 1621 r. — Warszawa, 2015. S. 107.
  23. ^ Błaszczyk G. Herbarz szlachty żmudzkiej. T. 1. — Warszawa, 2015. S. 326.
  24. ^ Zinkevičius Z. Lietuvių antroponimika: Vilniaus lietuvių asmenvardžiai XVII a. pradžioje. — Vilnius, 1977. P. 129.
  25. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo wileńskie 1690 r. — Warszawa, 1989. S. 120.
  26. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo wileńskie 1690 r. — Warszawa, 1989. S. 243.
  27. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo połockie 1667 i 1690 r. — Warszawa, 2018. S. 125.
  28. ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 27. — Витебск, 1898. С. 278.
  29. ^ Dacewicz L. Antroponimia Białegostoku w XVII—XVIII wieku. — Białystok, 2001. S. 92.
  30. ^ Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
  31. ^ Рыбчонак С. Акт кампуту шляхты Наваградскага ваяводства ад 4 кастрычніка 1765 г. // Герольд Litherland. № 21, 2019. С. 116.
  32. ^ Тэльман Маслюкоў, Інвентар Лаўрышаўскага манастыра 1601 года
  33. ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 45.
  34. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 1. ― Вильна, 1901. С. 142.
  35. ^ Яўген Анішчанка, Шацк инвентарь 1749 г., Архіў гісторыка Анішчанкі, 5 чэрвеня 2018 г.
  36. ^ Яўген Анішчанка, Попис шляхты Минского воеводства 1765 г., Архіў гісторыка Анішчанкі, 24 сьнежня 2017 г.
  37. ^ Яўген Анішчанка, Шляхта Новогрудского воеводства. Генеральный попис 1765, Архіў гісторыка Анішчанкі, 18 красавіка 2016 г.
  38. ^ Яўген Анішчанка, Шляхта Минского воеводства на сеймике 1787 г., Архіў гісторыка Анішчанкі, 23 сьнежня 2016 г.
  39. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, tom I: Województwo wileńskie. XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2004. S. 525.
  40. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: Spisy. T. 4. Ziemia smoleńska i województwo smoleńskie XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2003. S. 115.
  41. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, tom I: Województwo wileńskie. XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2004. S. 247.
  42. ^ Яўген Анішчанка, Минский кафедральный костел. Список прихожан 1851—1857, Архіў гісторыка Анішчанкі, 29 студзеня 2016 г.
  43. ^ Яўген Анішчанка, Кривичи костел. Список прихожан 1853 г., Архіў гісторыка Анішчанкі, 24 студзеня 2016 г.
  44. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 57.
  45. ^ Malewski Cz. Rody szlacheckie w powiecie lidzkim na Litwie w XIX wieku. — Wilno, 2002.
  46. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 52, 434.
  47. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на Б, Згуртаваньне беларускай шляхты
  48. ^ Гербоўнік беларускай шляхты. Т. 2. — Менск, 2007. С. 459—460.
  49. ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 4. — Warszawa, 1936. S. 311.
  50. ^ Indeks alfabetyczny miejscowości dawnego wielkiego Księstwa Litewskiego: A—K (Abakanowicze — Kujany). Wilno, 1929. S. 53—54.
  51. ^ Спрогис И. Я. Географический словарь древней Жомойтской земли XVI столетия. — Вильна, 1888. С. 33.
  52. ^ Список населенных мест Витебской губернии. Витебск, 1906. С. 181, 203, 353, 383.
  53. ^ Список населенных мест Могилевской губернии. — Могилев, 1910. С. 34.
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Буш&oldid=2570254»