Бабруйскі павет
Бабруйскі павет (па-расейску: Бобруйскій уездъ) — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка з цэнтрам у Бабруйску ў 1795—1924 гадах.
| Бабруйскі павет | |
 | |
| Агульныя зьвесткі | |
|---|---|
| Краіна | Расейская імпэрыя, БССР |
| Статус | Менская губэрня |
| Адміністрацыйны цэнтар | Бабруйск |
| Дата ўтварэньня | 5 траўня 1795 |
| Дата скасаваньня | 1924 |
| Насельніцтва (1908) | 327 тыс. |
| Нацыянальны склад | 67,4% беларусы, 19,4% жыды, 10% расейцы |
| Плошча | 12,2 тыс. км² |
| Скасаваны | 17 ліпеня 1924 |
| Месцазнаходжаньне Бабруйскага павету | |
| |
 Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы | |
Гісторыя
рэдагавацьБабруйскі павет утвораны 3 траўня 1795[1] году ў складзе Менскае губэрні. Першым маршалкам шляхты Бабруйскага павету быў А. Аскерка (1795—1797). У 1897 плошча павету складала 12,2 тыс. км². 29 жніўня 1919 — 10 жніўня 1920 павет уваходзіў у склад Гомельскае губэрні. У 1924 годзе Бабруйскі павет ліквідаваны. Большая частка яго тэрыторыі ўвайшла ў склад Бабруйскае акругі.
Падзел
рэдагавацьУ 1890 годзе павет падзяляўся на 22 воласьці: Азарыцкую, Асавецкую, Бацэвіцкую, Бортніцкую, Броскую, Гарадоцкую, Гарбацэвіцкую, Глускую, Горкаўскую, Жыцінскую, Забалоцкую (Любанскую), Замоскую (ад 1924 Чычэрынская), Качэрыцкую, Любоніцкую, Новадароскую, Парыцкую, Рудабельскую (ад 1920 Акцябарская), Сьвіслацкую, Стэпскую, Туркоўскую, Чэрнінскую. Апроч таго павет падзяляўся на паліцэйскія адзінкі — станы (кватэры — у Глуску, Міхалёве, Парычах, Сьвіслачы) і на земскія пастарункі.
Насельніцтва
рэдагавацьНапачатку ХІХ ст. кожны сёмы жыхар павету быў шляхцічам, але ў выніку разбораў шляхты яе колькасьць значна скарацілася. Найбуйнейшымі шляхецкімі родамі ў павеце былі Булгакі, Быкоўскія, Воўк-Левановічы, Забелы, Кялчэўскія, Прушыноўскія й іншыя. У 1897 у павеце жыло 318,8 тыс. чалавек, у 1908 — тут ужо жыло 327 тыс. чалавек, зь іх 67,4 % было беларусаў, 19,4 % — жыдоў, 10 % — расейцаў.
Эканоміка
рэдагавацьЗемлеўладальнікі-расейцы, якія набылі маёнткі на Бабруйшчыне, самі гаспадаркай не займаліся, а даручалі гэта ўпраўленцам ці здавалі іх у арэнду. У шляхецкіх маёнтках мясцовага паходжаньня дзейнічалі нават заводы: медны й поташны ў Багушоўцы Быкоўскіх, цукровы Булгакаў, жалезны прынцэсы дэ Манака ў Глебавай Рудні, гута Прушаноўскіх у Вікторыне.
З адменай прыгоньніцтва ў 1861 годзе заможныя сяляне пачалі сяліцца на хутарох (17 у 1897). Сяляне з павету хадзілі на чыгуначныя работы, высечку і сплаў лесу па Дняпры, Бярэзіне і Дзьвіне, пралі лён, пяньку, выраблялі прадметы хатняга і гаспадарчага ўжытку. Была шырока распаўсюджаная мукамольная й кравецкая вытворчасьць. Тысячы сялянаў Бабруйшчыны займаліся рамонтна-будаўнічымі работамі.
У павеце існавалі цэлыя плянтацыі хмелю. У многіх маёнтках будаваліся карчмы й заезныя двары. Карчмы былі ў вёсках Зарэчча, Бабіна, Пятровічы, Брожа, Коўрын, Туркі, Бірча, Шароўшчына, піўныя лаўкі — Пабокавічах, у Гарбацэвічах, Багушоўцы. Пашырыўся розьнічны гандаль. У 1880-я пачаў разьвівацца сталы лавачны гандаль. Дробныя лаўкі былі ў Малых Бортніках, Міхалёве, Турках, Кавалёх, Навіках.
Праз Бабруйскі павет праходзілі шматлікія шляхі: ваенна-камунікацыйная дарога зь Менску ў Бабруйск, шаша з Бабруйску ў Слуцак, Маскоўска-Варшаўская шаша. У 1848 годзе была здадзеная ў эксплюатацыю дарога Берасьце — Бабруйск, у 1851 Берасьце — Магілёў. Быў пабудаваны паштовы тракт Менск — Бабруйск. Пры дарозе будаваліся застаўныя дамы (у Глушы, Саломенцы, Баравой), дзе разьмяшчаліся заставы, вартоўні й правяралі дакумэнты. Будаваліся й паштовыя станцыі (найбуйнейшая ў Багушоўцы, тут у 1897 жыло 18 чалавек). У 1871 годзе праз Бабруйск прайшла чыгунка, чыгуначныя станцыі зьявіліся ў Брожы і Кавалёх. Напачатку ХХ стагодзьдзя ў Глушы было адчыненае першае паштова-тэлеграфнае аддзяленьне.
Адукацыя
рэдагавацьЦаркоўнапрыходзкія школы ў павеце дзейнічалі ў Панюшкавічах, Панкратавічах (ад 1887), Міхалёве (ад 1884). Апроч таго існавалі 8 школаў граматы, якім пазьней быў нададзены статус аднаклясных народных вучэльняў: у Гародчыне, Пустошцы, Жарабцах (Юр’ева), Варатыні, Аўсімавічах, Фартунах, Коўрыне, Пятровічах. Дадатковыя народныя вучэльні былі створаныя напачатку ХХ ст. у вёсках Вобча, Восава, Забудзькі, Мікулічы ды іншыя.
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Именной указ, данный Сенату. — О составлении Минского наместничества из тринадцати округов. //Сборник документов, касающихся административного устройства Северо-Западного края при императрице Екатерине II (1792—1796)/ Издание Виленской комиссии для разбора древних актов. — Вильна: типография «Русский Почин», 1903. — с. 42
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- Бабруйскі павет(недаступная спасылка) (Менская губэрня). Адміністрацыйная мапа
- Край у складзе Расійскай імперыі (канец 18 ст. — 1917 г.)(недаступная спасылка)
- Адміністрацыйна-тэрытарыяльнае дзяленне(недаступная спасылка)