Антоні Генрых Радзівіл

Антоні Генрых Радзівіл (13 чэрвеня 1775, Вільня — 7 красавіка 1833, Бэрлін) — кампазытар-аматар, сьпявак, мэцэнат. XII ардынат на Нясьвіжы, заснавальнік бэрлінскай лініі Радзівілаў.

Антоні Генрых Радзівіл
Антоні Генрык Радзівіл. Люўр, 1797
Антоні Генрык Радзівіл. Люўр, 1797

Герб «Трубы»
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся 13 чэрвеня 1775
Вільня
Памёр 7 красавіка 1833 (57 гадоў)
Бэрлін
Пахаваны
Род Радзівілы
Бацькі Міхал Геранім Радзівіл
Алена з Пшазьдзецкіх
Дзеці Фрыдэрык Вільгельм Радзівіл[1], Багуслаў Фрыдэрык Радзівіл[d][1], Эліза Радзівіл[d][2][1], Фердынанд Радзівіл[d][2][1] і Ванда з Радзівілаў[d][2][1]
Дзейнасьць кампазытар, палітык, службовая асоба, мэцэнат, філянтроп, музыка

Антоні Генрых Радзівіл — адзіны кампазытар, зь якім Ё. В. Гётэ супрацоўнічаў як лібрэтыст, перапрацаваўшы тэкст 1-й часткі сваёй паэмы ў опэрнае лібрэта і дапісаўшы на просьбу кампазытара спэцыяльна для опэры дадатковыя новыя фрагмэнты тэксту[3].

Біяграфія

рэдагаваць
 
Мастак J. H. Schroeder, 1810

Зь нясьвіскай лініі роду Радзівілаў гербу «Трубы», сын Міхала Гераніма, апошняга ваяводы віленскага, і Алены з Пшазьдзецкіх.

Атрымаў добрую хатнюю адукацыю. Дзякуючы сямейнай традыцыі далучэньня да музыкі, ужо ў маладым веку набыў вядомасьць як віялянчэліст. З 1792 навучаўся ў Гётынгенскім унівэрсытэце, аднак у 1794 перабраўся ў Бэрлін.

 
Антоні і Луіза Радзівілы

У час Напалеонаўскіх войнаў дзейнічаў на карысьць пруска-польскага супрацоўніцтва. Дзякуючы сваяцтву з прускай дынастыяй у 1815 атрымаў пасаду намесьніка польскай аўтаноміі ў межах Прускага Каралеўства — Вялікага Княства Познанскага. Аднак функцыя намесьніка была амаль ганаровай ды не давала практычна ніякага ўплыву на становішча ў аўтаноміі.

У 1796 ажаніўся з дачкой брата караля Прусіі Фрыдрыха ІІ Вялікага — Фрыдэрыкай Даротай Люізай Гагэнцолерн, зь якой меў сыноў Вільгельма Паўла, Фэрдынанда Фрыдэрыка, Багуслава Фрыдэрыка і Ўладзіслава; дачок Элізу Фрыдэрыку Людвіку, Марту, Ванду Аўгусту і Вільгельміну.

Ягоная дачка Эліза Радзівіл(en) была першым каханьнем і нявестай першага нямецкага імпэратара Вільгельма І[4].

Творчасьць

рэдагаваць

Аўтар каля трыццаці камэрных вакальных твораў. Асаблівай увагі заслугоўваюць чатыры рамансы на вершы невядомых нямецкіх паэтаў.

 
Партрэт А. Радзівіла, XIX ст.

Найбуйнейшы твор А. Г. Радзівіла — опэра «Фаўст» на тэкст Ё. В. Гётэ. Геніяльны паэт сам згадзіўся на супрацоўніцтва з кампазытарам у якасьці лібрэтыста. Пачынаючы з прэм’еры ў Бэрліне (1835) опэра доўгі час зь вялікім посьпехам ішла ў тэатрах Нямеччыны, Польшчы, Чэхіі, Ангельшчыны.

На Беларусі фрагмэнты «Фаўста» ўпершыню паказала «Беларуская капэла» у Нясьвіжы (1995), а 20 ліпеня 1999 у Нацыянальным акадэмічным тэатры оперы і балету ў Менску адбылася яе прэм’ера. Спэктакль выклікаў цікавасьць публікі і атрымаў рэзананс у прэсе — на пастаноўку адгукнуліся амаль трыццаць выданьняў, у тым ліку і замежных[5].

Дадатковыя зьвесткі

рэдагаваць

Літаратура

рэдагаваць
  • Антоні Генрых Радзівіл. Ёган Вольфганг Гётэ. Фаўст. (Партытура і галасы) опера ў 3 дзеях = Faust: Oper in Drei Teilen / пераклад з нямецкай Васіля Сёмухі; рэдакцыя Ганны Каржанеўскай; пераклад на нямецкую мову ўступных артыкулаў і каментара: Галіна Скакун; мастак Уладзімір Вішнеўскі. — Менск: Тэхналогія, 2006. — 399 с. — (Музыка старажытных сядзібаў). — 500 ас. — ISBN 985-458-144-6
  • Віктар Скорабагатаў. Антон Генрык Радзівіл і яго опера «Фаўст». Дадатак 2 аптычных дыска / Зьмест кампакт-дыскаў: Фаўст: фрагмэнты опэры ў 3-х дзеях / Антоні Генрых Радзівіл; лібрэта — Ёган Вольфганг фон Гётэ ; пераклад Васіля Сёмухі ; мастацкі кіраўнік запісу і канцэртмайстар Ганна Каржанеўская ; дырыжор Анатоль Лапуноў ; хормайстар Віктар Роўда; выканаўцы: Алена Бундзелева і інш. ; Акадэмічны хор і сімфанічны аркестр Белдзяржтэлерадыёкампаніі. — Менск: Каўчэг, 2017. — 115 с. — 500 ас. — ISBN 978-985-7137-47-3
  • Віктар Скорабагатаў. Беларускі «Фауст» // «Спадчына» № 1, 1995. С. 80—82.
  • Віктар Скорабагатаў. Лёс падарыў Гётэ музыку Радзівіла // «Мастацтва» № 4, 1995. С. 2—6.
  • Віктар Скорабагатаў. Антоні Генрык Радзівіл // Зайгралі спадчынныя куранты. — Мн., 1998. С. 48—62.
  • Алесь Марціновіч. Дух вольнасці: Антоні Генрык Радзівіл // У часе прасветленыя твары. — Мн., 1999. С. 187—203.
  • Віктар Скорабагатаў. «Фауст» князя Радзівіла // «Роднае слова» № 9, 2000. С. 86—88.
  • Віктар Скорабагатаў. Антоні Генрык Радзівіл // «Роднае слова» № 6, 1996. С. 137—139.
  • Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая. — 591 с. — ISBN 985-11-0214-8
  • Jachimecki Z., Poźniak W. Antoni Radziwiłł i jego muzyka do «Fausta» / obwoluta (вокладка): Daniel Mróz. — Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1957. — 100 с.


Вонкавыя спасылкі

рэдагаваць

  Антоні Генрых Радзівілсховішча мультымэдыйных матэрыялаў