Алесь Разанаў
Але́сь Раза́наў (5 сьнежня 1947 — 26 жніўня 2021[4]) — беларускі паэт і перакладнік. Двойчы ляўрэат прэміі «Залаты апостраф» (2012, 2017). Міжнародная адзнака імя Давіда Бурлюка[5].
| Алесь Разанаў лац. Aleś Razanaŭ | |
| Алесь Сьцяпанавіч Разанаў | |
 Алесь Разанаў выступае ў Менску, сьнежань 2011 г. | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Нарадзіўся | 5 сьнежня 1947[1] |
| Памёр | 26 жніўня 2021[2] (73 гады) |
| Літаратурная дзейнасьць | |
| Род дзейнасьці | пісьменьнік, перакладнік, паэт, празаік, эсэіст |
| Гады творчасьці | 1961—2021 |
| Жанр | паэзія |
| Мова | беларуская мова[3] |
| Дэбют | 1961 год |
| Узнагароды | |
| Творы на сайце Knihi.com | |
Біяграфія
рэдагавацьНарадзіўся ў сям’і службоўцаў у вёсцы Сялец Бярозаўскага раёну Берасьцейскай вобласьці. Бацька — Сьцяпан Разанаў, паходзіць з Тамбоўскай вобласьці, прыехаў з геадэзічнай экспэдыцыяй да вайны ў Беларусь, дзе й застаўся. У 1966 годзе Алесь Разанаў скончыў Сялецкую сярэднюю школу. У тым жа годзе паступіў на філялягічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту, паралельна працаваў ліцейшчыкам на Менскім заводзе ацяпляльнага абсталяваньня.
У кастрычніку 1968 студэнты БДУ (сярод лідэраў студэнцкае групы былі Разанаў і Віктар Ярац) зьвярнуліся ў ЦК КПБ з патрабаваньнем вярнуць навучаньне на беларускай мове. Мясцовыя лідэры камуністычнае партыі праводзілі курс на татальную русіфікацыю беларускага грамадзтва; беларуская мова разглядалася як непатрэбная й любы выступ у ейную абарону расцэньваўся як нацыяналістычны выклік. Вось чаму справе студэнтаў-філёлягаў быў дадзены ход. На іх было павешана таўро нацыяналістаў, што само па сабе было страшным словам-праклёнам па тых часах. Але кіраўніцтва ЦК КПБ баялася грамадзкага рэзанансу, таму справе рашылі не надаваць палітычную афарбоўку — Разанава й Яраца папросту выключылі з унівэрсытэту.
Дзякуючы падтрымцы Максіма Танка, Уладзімера Калесьніка, які на той час займаў пасаду загадчыка катэдры беларускае мовы й літаратуры ў Берасьцейскім пэдагагагічным інстытуце, ды рэктара БПІ Сяргея Гусака, Разанаву пашчасьціла працягнуць вучобу на філялягічным факультэце Берасьцейскага пэдагагічнага інстытуту, які ён скончыў у 1970 годзе.
У 1970—1971 гадах працаваў настаўнікам беларускае мовы й літаратуры ў Кругельскай сярэдняй школе Камянецкага раёну, дзе разам з вучнямі заснаваў літаратурны гурток. З 1972 году на прафэсійнай літаратурнай працы.
Працаваў у «ЛіМе» і «Роднай прыродзе» (1972—1974), выдавецтве «Мастацкая літаратура» (1974—1986), часопісе «Крыніца» (1994—1999). Віцэ-прэзыдэнт Беларускага ПЭН-цэнтру (з 1989). У 2001 годзе жыў у Гановэры (Нямеччына), у 2003 годзе — у Грацы (Аўстрыя)[6]. Пасьля жыў у Беларусі.
Ягоныя творы перакладаліся на анґельскую мову амэрыканскай пісьменьніцай Джасьцін Ралей з Паўночнай Караліны[7].
Творчасьць
рэдагаваць
Зборнікі паэзіі:
- «Адраджэньне» (1970) (першапачатковы назоў — «Адрачэньне»)
- «Назаўжды» (1974)
- «Каардынаты быцьця» (1976)
- «Шлях — 360» (1981)
- «Вастрыё стралы» (1988, Літаратурная прэмія імя Янкі Купалы)
- «У горадзе валадарыць Рагвалод» (1992)
- «Паляванне ў райскай даліне» (1994, прэмія «Гліняны Вялес»)
- «Гліна. Камень. Жалеза» (2000)
- «Wortdichte» (2003) (па-нямецку, прэмія Гердэра[6])
- «Кніга ўзнаўленняў» (2005)
- «Лясная дарога: версэты» (2005)
- «Каб мелі шчасце ўваскрасаць і лётаць: паэмы» (2006)
- «Der Zweig zeigt dem Baum wohin er wachsen soll: gedichte» (2006)
- «Дождж: возера ў акупунктуры: пункціры» (2007)
- «Пчала пачала паломнічаць: вершаказы» (2009)
- «Сума немагчымасцяў: зномы» (2009)
- «Воплескі даланёю адною: пункціры» (2010)
- «З апокрыфа ў канон: гутаркі, выступленні, нататкі» (2010)
- «З Вяліміра Хлебнікава» (2011, тэкст паралельна на беларускай і расейскай мовах)
- «І потым нанава пачаць: квантэмы, злёсы, вершы» (2011)
- «Der Mond denkt, die Sonne sinnt: wortdichte» (2011)
- «Падарунак хроснай маці» (2013)
- «На гэтай зямлі = Auf dieser Erde: версэты» (2015)
- «Галасы тое, што ёсць, шукаюць: пункціры» (2016)
- «Францыск Скарына. Маем найбольшае самі: кніга перастварэнняў Алеся Разанава» (2017)
- «Такая і гэтакі: талакуе з маланкай дождж: пункціры» (2018)
- «Маланка жне, гром малоціць: вершаказы» (2020)
Рабіў пераклады зь летувіскае, баўгарскае, сэрбскахарвацкае, анґельскае ды іншых моваў. Сярод іх пераклад п’есы Ўільяма Шэксьпіра «Сон у Іванаву ноч». Пераклаў на беларускую мову хоку Мацуо Басё[8].
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Ales Rasanaŭ // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.)
- ^ На 74-м годзе памёр паэт Алесь Разанаў // Беларуская служба радыё «Свабода» (белар.) — 1954.
- ^ Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі
- ^ Памёр паэт Алесь Разанаў Наша Ніва Праверана 26 жніўня 2021 г.
- ^ Фестиваль Антиподы - Международная Академия Зауми (рас.) Праверана 31 студзеня 2022 г.
- ^ а б Ales Rasanau — internationales literaturfestival Berlin (ням.) Праверана 31 студзеня 2022 г.
- ^ Амэрыканская пісьменьніца: беларуская мова самая прыгожая ў сьвеце. Telegraf.by (6 сакавіка 2012). Праверана 7 сакавіка 2012 г.
- ^ Алесь Разанаў. Біяграфія
Літаратура
рэдагавацьВонкавыя спасылкі
рэдагаваць- Андрэй Хадановіч. (22 жніўня 2022) Вялікі паэт Беларусі, які стварыў знакамітае яйка ў квадраце, новыя жанры і словы Хадановіч
- Купалаўцы. (26 жніўня 2022) Памяці Алеся Разанава Голас
- Біяграфія на Slounik.org
- Дэмакратычная апазыцыя Беларусі (1956—1991). Даведнік, slounik.org
Тэксты
рэдагаваць- Слова пра спадчыну Архіўная копія ад 6 лютага 2008 г.
- Вершы на Вершах.ru
 |
Гэта — накід артыкула пра пісьменьніка альбо пісьменьніцу. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго. |