Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла (Бяроза)

Помнік сакральнай архітэктуры
Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла
Петрапаўлаўская царква па першай маскоўскай перабудове
Петрапаўлаўская царква па першай маскоўскай перабудове
Краіна Беларусь
Места Бяроза
Каардынаты 52°32′10.3″ пн. ш. 24°58′40.97″ у. д. / 52.536194° пн. ш. 24.9780472° у. д. / 52.536194; 24.9780472Каардынаты: 52°32′10.3″ пн. ш. 24°58′40.97″ у. д. / 52.536194° пн. ш. 24.9780472° у. д. / 52.536194; 24.9780472
Канфэсія Беларускі экзархат
Эпархія Берасьцейская і Кобрынская япархія 
Архітэктурны стыль псэўдарускі стыль[d]
Дата заснаваньня 1772
Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла на мапе Беларусі ±
Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла
Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла
Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла
Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла
Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла
Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла
Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла на Вікісховішчы

Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла — помнік архітэктуры XVIII стагодзьдзя ў Бярозе. Знаходзіцца ў цэнтры места, на гістарычнай Царкоўнай вуліцы[a]. Пры пабудове была ў юрысдыкцыі Сьвятога Пасаду, цяпер — у валоданьні Маскоўскага патрыярхату. Твор архітэктуры барока, мастацкае аблічча якога пацярпела ад расейскай перабудовы пад мураўёўку і сучаснай кардынальнай перабудовы з насаджэньнем вялізных купалоў-цыбулінаў.

Гісторыя

рэдагаваць

Вялікае Княства Літоўскае

рэдагаваць

Мураваную царкву ў Бярозе збудавалі ў 1772 годзе намаганьнямі сьвятара Данілы Сушынскага[1].

Пад уладай Расейскай імпэрыі

рэдагаваць

Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Бяроза апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, царква працягвала дзеяць як уніяцкая. Аднак па гвалтоўнай ліквідацыі Грэцка-Каталіцкай (Уніяцкай) царквы ў 1839 годзе расейскія ўлады адабралі будынак царквы ў Сьвятога Пасаду і перадалі ў валоданьне Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы). У 1867 годзе царква пацярпела ад маскоўскай перабудовы і набыла выгляд мураўёўкі.

Найноўшы час

рэдагаваць

У 2003 годзе царкву цалкам перабудавалі да непазнавальнасьці, у выніку чаго над будынкам паставілі вялізныя купалы-цыбуліны.

Архітэктура

рэдагаваць

Помнік архітэктуры барока. Па першай перабудове атрымаў 4-часткавую падоўжна выцягнутую прасторавую кампазыцыю: званіца, трапезная, малітоўная заля, прастакутная апсыда з 2 бакавымі рызьніцамі. У сылюэце дамінавала ўзьведзеная над прытворам 3-ярусная (васьмярык на 2 чацьверыках) шатровая званіца і купал-цыбуліна на драўляным 8-гранным барабане, узьведзены над пакатым 4-схільным дахам кубападобнай малітоўнай залі. Сьцены падзяляліся лучковымі аконнымі праёмамі і пілястрамі ў прасьценках. У дэкоры выкарыстоўваліся прафіляваныя закамары (на бакавых фасадах), руставаныя ліштвы, востракутныя франтоны і аркатурныя фрызы.

У інтэр’еры існаваў драўляны разны іканастас, скампанаваны з карынтскіх калёнак, прафіляваных карнізаў і падзелаў, ажурная разьба царскіх варот акаймоўвала абразы. Мастацкую каштоўнасьць мелі абразы XVIII—XIX стагодзьдзяў на дошках «Покрыў Маці Божай» (перададзены ў Музэй старажытнабеларускай культуры ІМЭФ НАНБ), «Маці Божая зь дзіцем Хрыстом і Янам» , «Прачыстая Багародзіцы»[2].

Гістарычныя здымкі

рэдагаваць

Сучасныя здымкі

рэдагаваць
  1. ^ Цяперашні афіцыйны адрас — вуліца Савецкая
  1. ^ Описания церквей и приходов. Гродненский православно-церковный календарь. Том 1. — Воронеж, 1899. С. 92.
  2. ^ Кулагін А. Праваслаўныя храмы Беларусі: Энцыкл. даведнік. — Менск: Беларуская Энцыкляпэдыя, 2007.

Літаратура

рэдагаваць
  • Кулагін А. Праваслаўныя храмы Беларусі: Энцыкл. даведнік. — Менск: Беларуская Энцыкляпэдыя, 2007.— 653 с.: іл. ISBN 978-985-11-0389-4.

Вонкавыя спасылкі

рэдагаваць