Майшагола, Мейшагола[1] (лет. Maišiagala) — мястэчка ў Летуве, на рацэ Мусе. Цэнтар староства Віленскага раёну Віленскага павету. Насельніцтва на 2011 год — 1636 чал. Знаходзіцца за 25 км на поўнач ад Вільні, каля аўтамабільнай дарогі Вільня — Панявеж.

Майшагола
лац. Majšagoła
лет. Maišiagala
Агульны выгляд
Агульны выгляд
Герб Майшаголы
Першыя згадкі: 1254
Магдэбурскае права: 23 лютага 1792
Краіна: Летува
Павет: Віленскі
Раён: Віленскі
Насельніцтва: 1636 чал. (2011)
Часавы пас: UTC+2
летні час: UTC+3
Паштовы індэкс: LT-14025
Геаграфічныя каардынаты: 54°52′20″ пн. ш. 25°4′0″ у. д. / 54.87222° пн. ш. 25.06667° у. д. / 54.87222; 25.06667Каардынаты: 54°52′20″ пн. ш. 25°4′0″ у. д. / 54.87222° пн. ш. 25.06667° у. д. / 54.87222; 25.06667
Майшагола на мапе Летувы
Майшагола
Майшагола
Майшагола
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Майшагола — даўняе магдэбурскае места гістарычнай Віленшчыны, старажытны замак Вялікага Княства Літоўскага, на этнічнай тэрыторыі беларусаў. Да нашага часу тут захаваліся касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі і сядзіба Гоўвальтаў, помнікі архітэктуры XIX стагодзьдзя.

Летувіскі тапаніміст Аляксандрас Ванагас мяркуе, што назва Майшагола складаецца зь дзьвюх частак: невядомага з гістарычных крыніцаў асабістага імя і балтыйскага слова galas — 'канец'[2]. Тым часам менскі дасьледнік Алёхна Дайліда зьвязвае другую частку назвы (на прыкладзе Эйраголы) з гоцкім goljan ― 'вітаць'[3].

Варыянты назвы ў гістарычных крыніцах: Моишокгола (1553 год)[4].

Гісторыя

рэдагаваць

Вялікае Княства Літоўскае

рэдагаваць
 
Мескі герб, 1792 г.

Паводле паданьня, Майшагола існавала яшчэ ў 1254 годзе, калі тут былі драўляны княскі замак і «вясковы двор. Тым часам першы пісьмовы ўпамін пра Майшаголу датуецца 1365[1] годам, калі крыжакі спалілі аднайменныя двор і замак. У 1377 годзе па адмове ад стальцу на карысьць свайго сына Ягайлы ў Майшаголе жыў і памёр у глыбокай старасьці вялікі князь Альгерд. Як сьведчаць летапісныя крыніцы, тут яго пахавалі паводле паганскіх звычаяў.

Майшагола значыцца ў Сьпісе рускіх гарадоў далёкіх і блізкіх, складзеным у канцы XIV стагодьдзя[5]. У канцы XV ст. вялікі князь Аляксандар фундаваў тут будаваньне касьцёла Найсьвяцейшай Тройцы, а Станіслаў і Сымон Багдановічы ў 1495 годзе ахвяравалі сродкі на стварэньне ў ім алтара. Алтар рабіў майстар «Пётар Алтарыста». У 1503 годзе вялікі князь Аляксандар надаў месту прывілей на пэўныя вольнасьці, пацьверджаны 27 сьнежня 1571 году Жыгімонтам Аўгустам. У XVI ст. дзяржаўцам майшагольскім быў староста гарадзенскі Юрай Мікалаевіч, князь Радзівіл. Ён лічыўся таксама «гараднічым майшагольскага двара яго каралеўскай міласьці»[6].

У 1773—1775 гадох вальны сойм пастанавіў парадаць Майшаголу і шэраг іншых старостваў віленскаму біскупу Масальскаму ў абмен на Ляхавіцкае староства, якое мела на той час добра ўмацаваны замак. На 1789 год у Майшаголе было 35 дымоў. 23 лютага 1792 году кароль і вялікі князь Станіслаў Аўгуст надаў месту прывілей на Магдэбурскае права і герб «у чорным полі выява сьвятога Антонія». Гэтым прывілеем усе юрыдыкі ў Майшаголе скасоўваліся і падпарадкоўваліся магістрату, мяшчанам прадпісвалася збудаваць у месьце ратушу, цагельню да паспалітых патрэбаў і гасьціны двор для заезных купцоў[6].

Пад уладай Расейскай імпэрыі

рэдагаваць

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Майшагола апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Віленскім павеце Віленскай губэрні. Каля 1885 году ў Майшаголе было 59 будынкаў. Паводле этнаграфічнай мапы, складзенай Я. Карскім, на захадзе ад мястэчка праходзіла мяжа расьсяленьня беларусаў.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Майшаголу занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

рэдагаваць

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Майшагола абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. У 1920 годзе мястэчка апынулася ў складзе Сярэдняй Літвы, у 1922 годзе — у складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стала цэнтрам гміны.

З пачаткам Другой сусьветнай вайны ў верасьні 1939 году ўлады СССР перадалі мястэчка Летуве.

Насельніцтва

рэдагаваць

Дэмаграфія

рэдагаваць
  • XVIII стагодзьдзе: 1789 год — каля 245 чал.
  • XIX стагодзьдзе: каля 1885 году — 715 чал.[7]
  • XXI стагодзьдзе: 2011 год — 1636 чал.

Турыстычная інфармацыя

рэдагаваць
 
Касьцёл

Славутасьці

рэдагаваць
  • Гарадзішча
  • Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі (1865)
  • Могілкі: вайсковыя германскія часоў 1-й сусьветнай вайны, габрэйскія, каталіцкія, старыя каталіцкія
  • Сядзіба Гоўвальтаў (XIX ст.)
  1. ^ а б ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2010 Т. 3. С. 347.
  2. ^ Vanagas A. Lietuvos miestų vardai (antrasis leidimas). — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 2004. P. 147—150.
  3. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 31.
  4. ^ Rowell S. C. Acta primae visitationis diocesis vilnensis anno domini 1522 peractae. Vilniaus Kapitulos Archyvo Liber IIb atkūrimas. — Vilnius, 2015. P. 166.
  5. ^ Зайкоўскі Э. Літва гістарычная // Наша Слова. № 26 (917) 1 ліпеня 2009 г., № 27 (918) 8 ліпеня 2009 г.
  6. ^ а б Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў. — Менск, 1998. С. 195.
  7. ^ Słownik geograficzny... T. VI. — Warszawa, 1885. S. 244.

Літаратура

рэдагаваць

Вонкавыя спасылкі

рэдагаваць