Антон Борык

Антон Борык
	Антон Борык
Род дзейнасьці	вайсковец, палітык
Дата нараджэньня	7 ліпеня 1894
Месца нараджэньня	Сьвілы, Лідзкі павет, Віленская губэрня, Расейская імпэрыя
Дата сьмерці	пасьля 1939
Месца пахаваньня	невядома;
Занятак	вайсковец, палітык, публіцыст, дыплямат
Сябра ў	Беларускі нацыянальны камітэт, Віленская беларуская рада і Беларуская вайсковая камісія
	Антон Борык у Вікісховішчы

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Борык.

Анто́н Бо́рык (7 ліпеня 1894^[a], в. Сьвілы, цяпер Воранаўскі раён, Гарадзенская вобласьць, Беларусь^[1]^[b] — пасьля 1939) — беларускі палітычны і вайсковы дзяяч. Удзельнік Першай сусьветнай вайны. Удзельнік Слуцкага збройнага чыну. Капітан.

Біяграфія

Пашпарт БНР Антона Борыка, 1918 год

Сьцяг Першага Слуцкага палка. Вільня, 1921. Лявон Вітан-Дубейкаўскі, невядомая, штабс-капітан Антон Борык

З 1917 году працягваў службу ў польскіх легіёнах Доўбар-Мусьніцкага. У 1918 годзе пакідае вайсковую службу і пераяжджае ў Вільню. Уваходзіць у склад Віленскай беларускай рады. Ён адзін з заснавальнікаў Беларускага нацыянальнага камітэту ў Горадні. Уваходзіць у беларускую партыю сацыялістаў-рэвалюцыянэраў.

У канцы сакавіка 1919 году ў гарадзенскім клюбе «Беларуская хатка» на ўрачыстай вячэры ў гонар беларускага ўраду ўзьняў тост: «Няхай жыве Беларусь з Польшчай!», падтрыманы некаторымі прысутнымі^[2].

Першы афіцыйны пасланьнік БНР у Нямеччыне. 23 сакавіка 1919 году прыбыў у Бэрлін з Горадні як кіраўнік Беларускай вайсковай місіі па справах ваеннапалонных. Напачатку красавіка Борык наладзіў сувязь зь Міжнароднай камісіяй па справах ваеннапалонных. Распачаў працу сярод беларусаў-вайскоўцаў. Дапамагаў яму ў працы генэрал Кіпрыян Кандратовіч, які ўваходзіў у склад дэлегацыі БНР на Парыскую мірную канфэрэнцыю^[3]. 30 чэрвеня 1919 году разам з Кузьмом Цярэшчанкам заклаў «Аддзел збліжэньня палоненых беларусаў у Нямеччыне з родным краем».

Увесну 1920 году Борык знаходзіўся ў Рызе. Нечакана выявілася, што ён мае два пашпарты: беларускі пад № 29 ад 29 студзеня 1920 году і расейскі пад № 285 ад 13 красавіка 1920 году, які выдала расейская дэлегацыя ў Бэрліне. Беларусы абвінавацілі яго ў здрадзе. Борык заявіў, што ня лічыць сябе ні беларускім, ні расейскім грамадзянінам…^[4].

Да лета 1920 году працуе выканаўчым дырэктарам бэрлінскай фірмы «Сындыкат Сапегі для Эўропы і Азіі ў Беларусі»", уласьнікам якой быў Станіслаў Леў Сапега-Ваявода і які пэўны час дапамагаў БНР грашыма^[3]. Знаходзячыся ў Нямеччыне, перадаваў грошы і сродкі беларускім школам. У сярэдзіне лета 1920 году зьяжджае з Бэрліна ў Латвію. Пасьля едзе ў Горадню на запрашэньне беларускіх вайскоўцаў. Узначальвае агульны аддзел Беларускай вайсковай камісіі ў Лодзі.

У канцы лістапада на чале з Кузьмом Цярэшчанкам прыбыў у званьні капітана з Лодзі ў Семежава для ўдзелу ў Слуцкім збройным чыне (разам зь ім прыбылі яшчэ 3 афіцэры з 12 пасланых — капітаны Андрэй Якубецкі, Антон Сокал-Кутылоўскі, паручнік Тодар Янушэнка). Прымаў удзел у Слуцкім Збройным чыне, ўзначальваў штаб 1-й Слуцкай брыгады. Быў праціўнікам супольных дзеяньняў з атрадамі Станіслава Булак-Балаховіча. Падаваў нататкі пра паўстаньне ў газэты «Наша думка» і «Беларускае слова».

Разам з прыхільнікамі генэрала Булак-Балаховіча — Хведашчэням, Арсенем Паўлюкевічам і паручнікам Мацелі, Борык (магчыма зьмяніў адносіны да Булаховіча, пасьля адхіленьня ад пасады шэфа штаба Слуцкай брыгады), адступіў з Морача, апошняга апорнага пункту случчакоў, у Давыд-Гарадок. Тамака паўстанцы і балахоўцы, якія да іх далучыліся, былі абяззброеные палякамі^[5].

Пасьля заканчэньня паўстаньня — у Латвіі, пасьля ў Коўне, Вільні, Варшаве. У апошняй быў адным з арганізатараў Таварыства беларускай школы.

У канцы 30-х жыў у Вільні, працаваў у кіраўніцтве Віленскай чыгункі. Зьвесткі губляюцца з пачаткам Другой сусьветнай вайны. Лічыцца, што згінуў напачатку 40-х^[6].

Заўвагі

^ Подле іншых зьвестак — 1897 г.
^ Часам месцам нараджэньня пазначаецца вёска Сынкоўцы, цяпер Падляскае ваяводзтва. Аднак месца нараджэньня ў Сьвілах вынікае зь ягоных вйсковых эвідэнцыйных картак, якія захоўваюцца ў Цэнтральным вайсковым архіве Варшавы^[1].

Крыніцы

^ ^а ^б Латышонак 2014. С. 359.
^ Андрэй Чарнякевіч. Паліто за чатыры мільёны(недаступная спасылка) // Наша Ніва №10, 2007
^ ^а ^б Уладзімір Сакалоўскі. Беларуская місія ў Берліне // Новы Час 28 сакавіка 2009
^ А. М. Чарнякевіч. Уплыў працэсаў урбанізацыі на развіццё беларускага нацыянальнага руху ў Гродне (1918—1939) // Гарады Беларусі ў кантэксце палітыкі, эканомікі, культуры: зборнік навук. артыкулаў / Гродз.дзярж. ун-т; рэдкалегія: І. П. Крэнь, І. В. Соркіна (адк. рэдактары) [і інш.]. — Гродна: ГрДУ, 2007.
^ Алег Латышонак. Цімафей Хведашчэня — атаман і настаўнік(недаступная спасылка) // «Пагоня» 25.11.2008 г.
^ Сяргей Чыгрын. Зь беластоцкай зямлі. — Беласток: Offset Print, 2009. С. 20

Літаратура

Алег Латышонак Жаўнеры БНР. — 3-е. — Смаленск: Інбелкульт, 2014. — 373 с. — 500 ас. — ISBN 978-5-00076-003-1
Ул. Ляхоўскі, Ул. Міхнюк, А. Гесь Слуцкі збройны чын 1920 г. у дакумэнтах і ўспамінах. — 2-ое выд. дапрац.. — Менск: Энцыклапедыкс, 2006. — 400 с. — ISBN 985–6599–25–3
Сяргей Чыгрын. Зь беластоцкай зямлі. — Беласток: Offset Print, 2009. — 308 с. ISBN 978-83-925904-5-3. С. 15—20,

Вонкавыя спасылкі

Антон Борык — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

[1] Подле іншых зьвестак — 1897 г.

[3] Часам месцам нараджэньня пазначаецца вёска Сынкоўцы, цяпер Падляскае ваяводзтва. Аднак месца нараджэньня ў Сьвілах вынікае зь ягоных вйсковых эвідэнцыйных картак, якія захоўваюцца ў Цэнтральным вайсковым архіве Варшавы^[1].

[FOOTNOTEŁatyšonak2014359-2] а ^б Латышонак 2014. С. 359.

[4] Андрэй Чарнякевіч. Паліто за чатыры мільёны(недаступная спасылка) // Наша Ніва №10, 2007

[Беларуская_місія_ў_Берліне-5] а ^б Уладзімір Сакалоўскі. Беларуская місія ў Берліне // Новы Час 28 сакавіка 2009

[6] А. М. Чарнякевіч. Уплыў працэсаў урбанізацыі на развіццё беларускага нацыянальнага руху ў Гродне (1918—1939) // Гарады Беларусі ў кантэксце палітыкі, эканомікі, культуры: зборнік навук. артыкулаў / Гродз.дзярж. ун-т; рэдкалегія: І. П. Крэнь, І. В. Соркіна (адк. рэдактары) [і інш.]. — Гродна: ГрДУ, 2007.

[7] Алег Латышонак. Цімафей Хведашчэня — атаман і настаўнік(недаступная спасылка) // «Пагоня» 25.11.2008 г.

[8] Сяргей Чыгрын. Зь беластоцкай зямлі. — Беласток: Offset Print, 2009. С. 20

[a]

[1]

[b]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]