Інстытут аховы расьлінаў
Каардынаты: 53°47′26″ пн. ш. 27°27′2″ у. д. / 53.79056° пн. ш. 27.45056° у. д.
«Інстыту́т ахо́вы расьлі́наў» («ІАР») — досьледнае прадпрыемства Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (НАНБ), заснаванае ў лютым 1971 году ў вёсцы Прылукі (Менскі раён) у якасьці Беларускага навукова-дасьледчага інстытуту аховы расьлінаў.
| «Інстытут аховы расьлінаў» | |
| наркам. Інстытут аховы раслін | |
 | |
| Тып | унітарнае прадпрыемства |
|---|---|
| Заснаваная | 17 лютага 1971 (53 гады таму) |
| Заснавальнікі | Усесаюзная акадэмія сельскагаспадарчых навук(ru) |
| Краіна | Беларусь |
| Разьмяшчэньне | Менскі раён |
| Адрас | вёска Прылукі, вул. Міру, д. 2 |
| Ключавыя фігуры | Сяргей Сарока, Сьвятлана Ярчакоўская |
| Галіна | сельская гаспадарка |
| Прадукцыя | сродкі аховы расьлінаў |
| Паслугі | вызначэньне колькасьці пэстыцыдаў у вадзе, глебе і расьлінах |
| Матчына кампанія | Нацыянальная акадэмія навук Беларусі |
На 2019 год УП «Інстытут аховы расьлінаў» уваходзіла ў склад Аддзяленьня аграрных навук НАНБ. У асьпірантуру набіралі па спэцыяльнасьці ахова расьлінаў. «Інстытут аховы расьлінаў» выпускаў сродкі аховы расьлінаў ад шкодных арганізмаў. Таксама «ІАР» прапаноўваў наступныя паслугі: 1) вызначэньне рэшткавай колькасьці пэстыцыдаў у вадзе, глебе і расьлінах; 2) дасьледаваньне выніковасьці расьлінаахоўных сродкаў, 3) распрацоўка спосабаў аховы сельскагаспадарчых культураў ад шкоднікаў, хваробаў і пустазельля[1]. «Інстытут аховы расьлінаў» месьціцца ў былым палацы Чапскіх. На 2019 год «Інстытут аховы расьлінаў» ажыцьцяўляў сумесныя распрацоўкі з 35 замежнымі ўстановамі 7 краінаў:
- адной краіны Азіі — Казахстан (3: Казаскі НДІ аховы і карантыну расьлінаў у Карасайскім раёне Алмацінскай вобласьці, Усходне-Казахстанскі НДІ сельскай гаспадаркі ў Глыбокаўскім раёне і Інавацыйны эўразійскі ўнівэрсытэт у Паўладары);
- 6 краінаў Эўропы — Латвія (Дзяржаўны інстытут сэлекцыі расьлінаў у Прыекулі, Прыекульскі край, Відзэмэ), Летува (Летувіскі інстыту земляробства, Кейданскі раён, Ковенскі павет), Малдова (Інстытут аховы расьлінаў і экалягічнага земляробства), Польшча (7: Дзяржаўны навуковы інстытут аховы расьлінаў у Познані, Польскае таварыства аховы расьлінаў у Познані, Інстытут земляробства і глебазнаўства ў Пулавах, НДІ садаводзтва ў Скернявіцах, Лодзінскае ваяводзтва, Інстытут агародніцтва ў Скернявіцах, Інстытут біялёгіі і аховы навакольнага асяродзьдзя ў Слупску, Паморскае ваяводзтва, Унівэрсытэт прыродазнаўчых навук у Любліне), Расея (9: Усерасейскі НДІ аховы расьлінаў(ru) у Санкт-Пецярбургу, Усерасейскі НДІ лубіну ў Бранску, Усерасейскі НДІ цукровага бурака і цукру ў пасёлрку Рамонь Варонескай вобласьці, Калінінградзкі інстытут перападрыхтоўкі кадраў аграбізнэсу, Усерасейскі НДІ вэтэрынарнай санітарыі, гігіены і экалёгіі, Усерасейскі сэлекцыйна-тэхналягічны інстытут садаводзтва і гадавальнікаводзтва, Інстытут біялёгіі Карэльскага навуковага цэнтру ў Петразаводзку, Велікалуцкая сельскагаспадарчая акадэмія ў Пскоўскай вобласьці і Ўсерасейскі НДІ біялягічнай аховы расьлінаў у Краснадары) і Ўкраіна (11: Інстытут аховы расьлінаў у Кіеве, Інстытут мікрабіялёгіі і вірусалёгіі, Нацыянальны аграэкалягічны ўнівэрсытэт у Жытоміры, Інстытут біяэнэргетычных культураў і цукровага бурака, Інжынэрна-тэхналягічны інстытут біятэхнікі ў Адэскай вобласьці, Сэлекцыйна-генэтычны інстытут насеньняводзтва і гатункавывучэньня ў Адэсе, Інстытут сельскагаспадарчай мікрабіялёгіі ў Чарнігаве)[2].
Падразьдзяленьні
рэдагавацьНа 2019 год УП «Інстытут аховы расьлінаў» улучала аддзел інфармацыі, маркетынгу і патэнтных дасьледаваньняў ды 8 лябараторыяў: 1) энтамалёгіі, 2) фітапаталёгіі, 3) гэрбалёгіі, 4) абароны кармавых і тэхнічных культураў, 5) аховы агароднінных культураў і бульбы, 6) абароны пладовых культураў, 7) мікрабіялягічнага мэтаду аховы сельскагаспадарчых культураў ад шкоднікаў і хваробаў, 8) дынамікі пэстыцыдаў[1].
Мінуўшчына
рэдагаваць17 лютага 1971 году Ўсесаюзная акадэмія сельскагаспадарчых навук(ru) (УАСГН, Масква) стварыла Беларускі навукова-дасьледчы інстытут аховы расьлінаў (БелНДІАР) на аснове аддзелу аховы расьлінаў Беларускага НДІ земляробства. Беларускаму НДІ аховы расьлінаў перадалі лябараторыю біямэтаду БелНДІ бульбаводзтва і плодаагародніцтва (Самахвалавічы, Менскі раён). Сам БелНДІАР разьмясьцілі ў вёсцы Прылукі Менскага раёну на месцы Менскай навукова-дасьледчай станцыі калярадзкага жука, нэматодаў і раку бульбы, што дагэтуль належала Ўсесаюзнаму навукова-дасьледчаму інстытуту аховы расьлінаў(ru) (УНДІАР) у Ленінградзе (Расейская СФСР)[3]. Да 1972 году ў БелНДІАР стварылі 7 лябараторыяў: сельскагаспадарчай энтамалёгіі, фітапаталёгіі, вірусалёгіі, фітагэльмінталёгіі, імунітэту, прагнозаў і біялягічнага мэтаду аховы расьлінаў. Да пачатку 1980-х гадоў стварылі яшчэ 4 лябараторыі: 1) аналізу рэшткавай колькасьці пэстыцыдаў, 2) эканомікі і арганізацыі службы аховы расьлінаў, 3) новых мэтадаў, 4) мікрабіямэтаду. У 1986 годзе пасьля Чарнобыльскай катастрофы стварылі лябараторыю радыёэкалёгіі[4]. У 1980-я гады Інстытут налічваў звыш 300 супрацоўнікаў[5].
З 1992 году БелНДІАР падпарадкавалі Акадэміі аграрных навук Рэспублікі Беларусь, што ўваходзіла ў склад Міністэрства сельскай гаспадаркі і харчаваньня Рэспублікі Беларусь. На 1996 год асноўнымі кірункамі дасьледаваньняў былі: распрацоўка бясшкодных для навакольля спосабаў і прыладаў аховы расьлінаў ад шкоднікаў, хваробаў і пустазельля; укараненьне кампутараў у фітасанітарную дыягностыку; спосабы ацэнкі адабраных расьлінаў на ўстойлівасьць да патагенаў і шкоднікаў[3]. 5 сакавіка 2002 году А. Лукашэнка падпісаў Дэкрэт № 7 «Аб удасканаленьні дзяржаўнага кіраваньня ў сфэры навукі». Згодна з 9-м артыкулам Дэкрэту загадвалася «ўлучыць у склад Акадэміі навук (НАНБ): Акадэмію аграрных навук Рэспублікі Беларусь у якасьці Аддзяленьня аграрных навук». 23 красавіка 2002 году Нацыянальная акадэмія навук Беларусі зацьвердзіла Загад № 41-К «Аб улучэньні арганізацыяў і прадпрыемстваў у склад Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі», паводле якога УП «БелНДІАР» перайшоў у склад НАНБ. 18 красавіка 2006 году А. Лукашэнка падпісаў Указ № 242 «Аб стварэньні навукова-практычных цэнтраў Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі і некаторых захадах ажыцьцяўленьня навуковай дзейнасьці». Паводле 3-га артыкула Ўказу, УП «Інстытут бульбаводзтва» перайменавалі ў Навукова-практычны цэнтар бульбаводзтва і плодаагародніцтва (НПЦБПА), у склад якога ўлучылі УП «Інстытут аховы расьлінаў»[4].
Кіраўнікі
рэдагаваць- Антон Амбросаў (1971—1978)
- Сяргей Сарока
Крыніцы
рэдагаваць- ^ а б Арганізацыі Аддзяленьня аграрных навук (Інстытут аховы расьлінаў) // Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, 13 сьнежня 2018 г. Праверана 24 студзеня 2019 г.
- ^ Міжнародная супраца (рас.) // УП «Інстытут аховы расьлінаў», 2019 г. Праверана 25 студзеня 2019 г.
- ^ а б Аховы расьлін Беларускі НДІ // Беларуская энцыкляпэдыя ў 18 тамах / гал.рэд. Генадзь Пашкоў. — Менск: Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі, 1996. — Т. 2. — С. 153. — 480 с. — 10 000 ас. — ISBN 985-11-0061-7
- ^ а б Аб інстытуце (рас.) // УП «Інстытут аховы расьлінаў», 2019 г. Праверана 25 студзеня 2019 г.
- ^ Ніна Шчарбачэвіч. Сілай малітвы трымаюцца сьцены // Ігуменскі тракт. — 22 кастрычніка 2013. — № 35 (50). — С. 3.
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- Нашыя распрацоўкі (рас.) // УП «Інстытут аховы расьлінаў», 2019 г. Праверана 25 студзеня 2019 г.
- Актуальныя зьвесткі (рас.)