Â
Â, â (a з цыркумфле́ксам; курсіў: Â â) — літара пашыранай лацінкі. Зьяўляецца літарай альфабэтаў моваў інары-саамі, скольт-саамі, румынскай[1], віетнамскай[2] моваў і мовы мізо. Літара таксама сустракаецца ў францускай[3], фрыульскай[4], фрыскай[5], партугальскай, турэцкай, валёнскай і валійскай[6] мовах як варыянт літары «a». Яна ўключаная ў некаторыя сыстэмы лацінізацыі кгмэрскай, пэрсыдзкай, расейскай[7] і ўкраінскай[7] моваў. Утвараецца з лацінскай літары A a і цыркумфлексу (◌̂).
| Літара лацінкі A з цыркумфлексам | |
| Ââ | |
| Выява  | |
| ◄ Y Z À Á Â Ã Ä Å Æ ► | |
| Зьвесткі | |
|---|---|
| Тып | пашыраная лацінская літара, альфабэтны; |
| Назва ў Юнікодзе | latin capital letter a with circumflex
latin small letter a with circumflex |
| Юнікод | Â: U+00C2 â: U+00E2 |
| HTML | Â: Â, Â â: â, â |
| UTF-16 | Â: 0xC2 â: 0xE2 |
| URL-код | Â: %C3%82 â: %C3%A2 |
| Мнэмоніка | Â: Â
|
| LAΤΕΧ | Â: \^A â: \^a. |
| Разьвіцьцё | |
| |
| Іншае | |
| Кірунак пісьма | зьлева направа |
| усе сымбалі · лацінка · кірыліца · грэцкія · дыякрытыкі · валюты · дапамога | |
Бэрбэрскія мовы
рэдагаваць«Â» можа выкарыстоўвацца ў бэрбэрскім лацінскім альфабэце для абазначэньня [ʕ].
Віетнамская мова
рэдагавацьУ віетнамскай куокнгы літарай Â запісваецца гук шва. Пры наяўнасьці ў склада з гэтай літарай якога-небудзь тону, акрамя першага, над ёй ставіцца дадатковы дыякрытычны знак, які пазначае тон, у выніку чаго ўтворыцца літара A з двума дыякрытыкамі (Ấấ Ầầ Ẫẫ Ẩẩ Ậậ).
Інары самі
рэдагаваць выкарыстоўваецца для абазначэньня гуку /ɐ/.
Італьянская мова
рэдагаваць часам выкарыстоўваецца для абазначэньня гуку /aː/ у такіх словах, як amârono (яны любілі).
Крымскататарская мова
рэдагавацьУ крымскататарскай мове Â выкарыстоўваецца для абазначэньня зьмякчэньня зычнага перад гукам [а], у крымскататарскай кірыліцы для гэтых мэтаў выкарыстоўваецца літара я, напрыклад, selâm — селям («прывітаньне»), kâğıt — кягъыт («папера»).
Румынская мова
рэдагавацьУ румынскай мове літара пазначае гук /ɨ/ блізкі па гучаньні беларускаму /ы/. Для абазначэньня таго ж гуку выкарыстоўваецца таксама літара Î.
Сэрбская і харвацкая мовы
рэдагаваць не зьяўляецца літарай у харвацкім і сэрбскім альфабэтах. Выкарыстоўваецца толькі ў асобных выпадках, для адрозьніваньня амаграфаў, якія адрозьніваюцца толькі даўжынёй галоснай. Такое можа здарацца ў родным склоне, але ня толькі. Напрыклад, Ja sam sâm, «Я адзін».
Турэцкая мова
рэдагавацьУ турэцкай мове Â выкарыстоўваецца для абазначэньня заднеязычнай зьмякчэлай A, якой прыблізна адпавядае беларуская я, напрыклад, Âdet («традыцыя»), Elâzığ («Элязыг»).
Француская мова
рэдагавацьУ францускай мове літара пазначае галосны (адрозьненьні адкрытасьці-закрытасьці для а ўжо страцілі рэлевантнасьць) гук «A», які як бы паглынуў які рухаўся за ім зычны гук (звычайна гэта S) у патоку хуткай раманскай гаворкі: baston → bâton («кій»).
Фрыульская мова
рэдагаваць выкарыстоўваецца для абазначэньня гуку /ɑː/.
Эмільяна-раманьёльскія дыялекты
рэдагаваць«Â» выкарыстоўваецца для абазначэньня [aː] у эмільянскіх дыялектах, як у балёнскім câna [kaːna], «трысьнёг».
Лацінізацыя
рэдагавацьВа ўкраінскай і расейскай мовах літара «Â» выкарыстоўваецца для лацінізацыі літары Я[7].
Глядзіце таксама
рэдагавацьКрыніцы
рэдагаваць- ^ Alfabetul limbii române, alfabetul fonetic românesc, lieterele, sunetele (рум.) Праверана 9 сакавіка 2024 г.
- ^ Bảng chữ cái tiếng Việt chuẩn theo bộ GD&ĐT mới nhất (віет.) Праверана 9 сакавіка 2024 г.
- ^ L’alphabet français: liste des lettres, prononciation et histoire (фр.) Праверана 9 сакавіка 2024 г.
- ^ Friulian (furlan / marilenghe) (анг.) Праверана 9 сакавіка 2024 г.
- ^ West Frisian (Frysk) (анг.) Праверана 9 сакавіка 2024 г.
- ^ Welsh alphabet — Welsh vowels — Yr wyddor gymraeg (анг.) Праверана 9 сакавіка 2024 г.
- ^ а б в ГОСТ 7.79—2000 (рас.)