Шчадрын

Шчадры́н — вёска ў Беларусі, цэнтар Шчадрынскага сельсавету Жлобінскага раёну Гомельскай вобласьці. Насельніцтва 620 чал. (2010). Знаходзіцца за 38 км на захад ад места Жлобін, за 18 км ад чыгуначнай станцыі Чырвоны Бераг (лінія Бабруйск — Жлобін), за 131 км ад Гомелю.

Шчадрын
трансьліт. Ščadryn
Першыя згадкі:	XVIII ст.
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гомельская
Раён:	Жлобінскі
Сельсавет:	Шчадрынскі
Насельніцтва:	620 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 2334
СААТА:	3218876101
Нумарны знак:	3
Геаграфічныя каардынаты:	52°53′21″ пн. ш. 29°33′18″ у. д.
Шчадрын на мапе Беларусі ± Шчадрын Шчадрын
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

На поўначы і ўсходзе цячэ Шчадрынскі канал.

Гісторыя

Па пісьмовых крыніцах вядомая з XVIII стагодзьдзя як вёска ў Бабруйскім павеце Менскага ваяводзтва Вялікага Княства Літоўскага. Пасьля другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) у складзе Расейскай імпэрыі. У 1885 дзейнічалі 3 малітоўныя хаты, школа, 3 крамы. У выніку пажару 17 ліпеня 1896 згарэла 129 двароў, а 17 жніўня 1909 — 37 двароў. Паводле перапісу 1897 году ў вёсцы знаходзіліся 8 габрэйскіх малітоўных хат, 50 крам, аптэка, цагельня, заезны двор. Побач знаходзілася аднайменная сядзіба, у ёй функцыянавалі крама, габрэйская малітоўная хата, паштова-тэлеграфнае аддзяленьне, у Сьцяпоўскай воласьці Бабруйскага павету. Дзейнічала школа.

З 20 жніўня 1924 — цэнтар Шчадрынскага сельсавету Парыцкага раёну Бабруйскага (да 26 ліпеня 1930) акругі, з 20 лютага 1938 Палескай, з 8 студзеня 1954 Гомельскай вобласьці. Вялікую частку жыхароў складала габрэйскае насельніцтва (У 1926 годзе 91,1%). У 1929 годзе арганізаваны калгас, працавалі кузьня, шавецкая, кравецкая майстэрні, валюшня, паравы млын, ваўначасальня, пільня, конная крупадрабілка, 4 вятракі. У 1929 арганізаваны калгас «Сацыялістычны шлях». У 1933 створаная МТС (у 1941 годзе 44 трактары). З 15 ліпеня 1935 — пасёлак, з 27 верасьня 1938 аднесена да вясковых селішчаў.

У часе Вялікай Айчыннай вайны дзейнічала падпольная патрыятычная група (кіраўнік Л. М. Жураўлёва). Нямецкія войскі спалілі 100 двароў, а 8 сакавіка 1942 забілі 1200 жыхароў (пахаваны ў магіле ахвяр фашызму, за 400 м на паўднёвы ўсход ад вёскі). Вызваленая 27 чэрвеня 1944. У баях каля вёскі ў чэрвені 1944 загінулі 40 савецкіх салдатаў і партызан (пахаваныя ў брацкай магіле каля будынка выканкама сельсавету). 98 жыхароў загінулі на фронце. У чэрвені 1944 у вёсцы разьмяшчаўся шпіталь савецкіх войскаў.

У часы акупацыі працавала каталіцкая капліца, але пасьля вайны яе закрылі савецкія ўлады. Рэшткі алтара капліцы былі перададзены касьцёлу ў 1991 годзе.

Паводле перапісу 1959 году цэнтар калгасу імя К. Я. Варашылава. Працуюць малочны і цагельныя заводы, камбінат бытавога абслугоўваньня, сярэдняя школа, Дом культуры, бібліятэка, дзіцячы сад, лякарня, аптэка, аддзяленьне сувязі, вэтэрынарны ўчастак, сталовая, 5 крам.

У склад Шчадрынскага сельсавету да 1966 году ўваходзіла няісная цяпер вёска Печкі.

Насельніцтва

• XIX стагодзьдзе: 1897 — 429 двароў, 4022 жыхара; у сядзібе 27 двароў, 255 жыхароў (паводле перапісу)
• XX стагодзьдзе: 1959 — 791 жыхар (паводле перапісу); 1999 — 861 жыхар
• XXI стагодзьдзе: 2004 — 288 гаспадарак, 760 жыхароў; 2010 — 620 жыхароў

Ураджэнцы

• Леанід Шаршнёў (1938—2014) — савецкі генэрал і суаўтар расейскай канцэпцыі гібрыднай вайны.

Літаратура

• Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 1, кн. 1. Гомельская вобласць / С.В. Марцэлеў; рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. — Менск: БелЭн, 2004. — 632 с.: іл. ISBN 985-11-0303-9.